פֿאָרשול אין אָרעגאָן אונטערן פֿרײַען הימל

Oregon Preschool Entirely Outside

סאַראַבעל אײַזנפֿעלד און די תּלמידים פֿון „גן־שלום‟ רײַבן אָן קאַרטאָפֿל צו מאַכן לאַטקעס
Anthony Weiss
סאַראַבעל אײַזנפֿעלד און די תּלמידים פֿון „גן־שלום‟ רײַבן אָן קאַרטאָפֿל צו מאַכן לאַטקעס

פֿון אַנטאָני ווײַס (ייִט״אַ)

Published December 31, 2014, issue of January 23, 2015.

פּאָרטלאַנד, אָרעגאַן. — אַפֿילו אין די קאַלטע, רעגנדיקע טעג, זיצן די תּלמידים פֿון דער פֿאָרשול „גן־שלום‟ אין דרויסן, אונטער אַ פּלאַסטישן דאַך. אונטערן אויפֿזיכט פֿון דער לערערין, סאַראַבעל אײַזענפֿעלד, רײַבן זיי אָן קאַרטאָפֿל צו מאַכן לאַטקעס, און לערנען זיך אויס דאָס העברעיִשע וואָרט „שמע‟ דורך הערן די פֿאַרשידענע קלאַנגען פֿון דער וועלט אַרום.

„איך הער אַ קראָ!‟ זאָגט דאָס ייִנגעלע, פֿאָרעסט.

„און פֿייגעלעך זינגען,‟ גיט צו פֿײַפֿער.

אַז מע צערעדט זיך וועגן דעם וועטער, באַמערקט מאַרלען: „ס׳איז אַ קאַלטער טאָג; דערפֿאַר טראָגן מיר די מאַנטלען.‟

אײַזענפֿעלד און קאַטרין מאָרס־וווּדס האָבן געגרינדעט „גן־שלום‟ ווי אַן אָרט, וווּ די קינדער קאָנען זיך אינטים באַקענען מיטן ריטעם פֿון דער נאַטור און פֿונעם ייִדישן לוח. זיי פֿאַרברענגען ס׳רובֿ אין דרויסן: זיי זיצן אויף קאָרטשן בעת די לערערין דערציילט אַ מעשׂה; זיי באַקן חלה אָדער עפּל איבער ברענענדיקע קלעצער, און קולטיווירן גרינסן.

ביז איצט האָט „גן־שלום‟ געהאַט בלויז דרײַ תּלמידים, אָבער איבעראַיאָר וועלן זיך מסתּמא פֿאַרשרײַבן נאָך משפּחות, אַ דאַנק אַ נײַער הנחה פֿונעם שׂכר־לימוד, וואָס איז דערמעגלעכט געוואָרן דורך דער פּאָרטלאַנדער ייִדישער פֿעדעראַציע. דער קלאַס איז אַ באַשיידענער עקספּערימענט, וואָס ווײַזט אָן די מעגלעכקייטן פֿון אַ ייִדישער דערציִונג אין דרויסן, בעת אַ סך שולן — סײַ ייִדישע, סײַ נישט־ייִדישע — נעמען אויך אַרײַן אַלץ מער דרויסנדיקע אַקטיוויטעטן, ווי גערטנערײַ, אינעם קוריקולום.

אײַזנפֿעלד און מאָרס־וווּדס זענען נישט קיין געוויינטלעכע ייִדישע פּעדאַגאָגן. זיי וווינען ביידע אין קאָלעקטיוון, וואָס האָבן אַ געוויסן צוועק. די פֿאָרשול האָט זיך ביז איצט געטראָפֿן לעבן „בית שלמה‟, אַ קאָלעקטיוו, געגרינדעט דורך מאָרס־וווּדס און איר מאַן, וווּ זיי וווינען מיט צוויי אַנדערע ייִדישע משפּחות, און פּלאַנירן שוין צו בויען אַ גײַסטיק אָפּרו־אָרט, באַגלייט מיט אַ מיקווה, אין אַ וואַלד לעבן סיִאַטל.

אין יאַנואַר וועט די שול זיך אָבער איבערציִען אויף אַ גרעסער אָרט, „פֿאָסטער ווילעדזש‟, וווּ די צווייטע לערערין, אײַזנפֿעלד, וווינט מיט איר מאַן און 10 אַנדערע משפּחות. מע קולטיווירט אַ גאָרטן אין איינעם; מע האָדעווען קאַטשקעס, הינער, אַ בינשטאָק און מע האָט אַ קאָמפּאָסט־סיסטעם.

„ס׳שאַפֿט זיך אַ נעענטערע פֿאַרבינדונג מיטן אייבערשטן, ווען מע פֿילן זיך ווי אַ טייל פֿון זײַן וועלט,‟ האָט אײַזנפֿעלד דערקלערט דער ייִט״אַ. „ווען מיר קולטיווירן אונדזער אייגן עסן און מאַכן אַ ברכה, פֿאַרשטייט מען די פֿאַרבינדונג.‟

„די מענטשן וואָס וווינען דאָ, זענען נישט קיין פֿרומע,‟ האָט וווּדס־מאָרס געזאָגט וועגן דרום־מיזרח פּאָרטלאַנד. „מיר פּרוּוון געפֿינען אַ באַלאַנס, אין וועלכן מיר שאַפֿן ריטואַלן פֿאַר די קינדער, און פֿלעכטן עס אַרײַן אין זייער טאָג־טעגלעכן לעבן — אָבער דריקן נישט אויף זיי דאָס צו טאָן,‟ האָט וווּדס־מאָרס געזאָגט.

ביז איצט האָבן די קינדער פֿאַרבראַכט ס׳רובֿ פֿון דער צײַט אין דרויסן, אָבער נאָך דעם ווי די שול וועט זיך איבערקלײַבן אין „פֿאָסטער ווילעדזש‟, וועלן זיי שוין בלײַבן די גאַנצע צײַט אונטערן פֿרײַען הימל, און אַפֿילו גיין „וווּ דער קיסר גייט צו פֿוס‟ אין דרויסנדיקע טואַלעטן.

לויטן געזעץ, מעגן די קינדער קומען אין אַ דרויסנדיקער שול בלויז 4 שעה אַ טאָג. דערווײַל טרעפֿט זיך די פֿאָרשול צוויי מאָל אַ וואָך, אָבער אײַזנפֿעלד האָפֿט, אַז ס׳וועט באַלד ווערן דרײַ מאָל אַ וואָך. ווי עס איז, האָבן די קינדער שטאַרק ליב צו קומען. בעת אַ חנוכּה־פֿײַערונג אין „פֿאָסטער ווילעדזש‟ מיט אַ וואָך צוריק זענען די קינדער נאָכגעלאָפֿן די קאַטשקעס און געצונדן די ליכט. ווען די זון האָט זיך געזעצט און פֿײַפֿערס מאַמע האָט געזאָגט, אַז ס׳איז צײַט אַהיימצוגיין, האָט פֿײַפֿער זיך אַנטקעגנגעשטעלט.

„זאָרג זיך נישט,‟ האָט זי אים באַרויִקט. „אין יאַנואַר וועלן מיר צוריקקומען.‟