ידיעות פֿון מאָסקווע

News from Moscow

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

Published January 28, 2015, issue of February 23, 2015.

עס ווערט אָפּגעמערקט דער „טאָג פֿון חורבן‟

דעם 27סטן יאַנואַר, האָט מען אָפּגעמערקט דעם „טאָג פֿון חורבן‟. אין מאָסקווער ייִדישן מוזיי האָט דער אָרקעסטער „מוזיקאַ וויוואַ‟, מאַרק ראָזאָווסקי און זלאַטאַ ראַזדאָלינאַ פֿאָרגעשטעלט דאָס סאַמע באַרימטע ווערק, געווידמעט דעם חורבן — דעם רעקוויעם „דאָס ליד פֿון אויסגעהרגטן ייִדישן פֿאָלק‟. די ישׂראלדיקע קאָמפּאָזיטאָרין זלאַטאַ ראַזדאָלינאַ האָט צוגעפּאַסט די מוזיק צו יצחק קאַצענעלסאָנס פּאָעמע. ס׳איז אויך דעמאָנסטרירט געוואָרן דער פֿילם „קיינעמס לאַנד‟ וועגן טויט־לאַגערן.

אינעם מוזיי האָט זיך געעפֿנט אַ נײַע אויסשטעלונג מיטן נאָמען „אַ מענטש און דער חורבן‟. די אויסשטעלונג באַשטייט פֿון צוויי טיילן.

דער ערשטער טייל הייסט „די אַרכיטעקטור פֿון טויט‟ — עס ווערן דאָרט געוויזן צייכענונגען און בילדער פֿון אוישוויץ און בירקענאַו. דער צווייטער טייל שליסט אײַן בילדער פֿונעם בעלגישן מאָלער יאַן וואַנריט און פֿאָטאָ־בילדער פֿון יעגאָר זאַיקאַ. יאַן וואַנריט האָט געמאָלט פּאָרטרעטן אויפֿן סמך פֿון אַרכיוו־פֿאָטאָבילדער — קאַצעטלער פֿון דער קאַזאַרמע „דאָסין‟, וואָס זענען שפּעטער געשיקט געוואָרן קיין אוישוויץ; און יעגאָר זאַיקאַס פֿאָטאָבילדער ווײַזן די ערטער, וואָס די קאַצעטניקעס האָבן געזען פֿון די באַנען־פֿענצטער, ווען מע האָט זיי געפֿירט אין די לאַגערן — דעמאָלט און איצט. דעם 28סטן יאַנואַר, וועט אין מוזיי פֿאָרקומען אַ שמועס מיט יאַן וואַנריט.

צו דער עפֿענונג פֿון דער אויסשטעלונג איז געקומען דער רוסישער פּרעזידענט וולאַדימיר פּוטין. זײַן באַזוך האָט אויסגעזען גאַנץ קאָנטראָווערסיעל, ווײַל פֿריִער האָט פּוטין זיך אָפּגעזאָגט צו פֿאָרן אויף דער אָנדענק־צערעמאָניע קיין אוישוויץ און קיין פּראָג, וווּהין ער האָט פּלאַנירט צו זײַן, אָבער די היגע ייִדן האָבן פּראָטעסטירט קעגן דעם.

„אשכּולות‟: אַ לעקציע אויף דער טעמע „פֿייגל און הימל‟

דער ביאָלאָג פּאַוועל קוואַרטאַלני און דער תּנ״ך-פֿאָרשער מיכאַיִל סעלעזניאָוו רעדן אויף דער טעמע „פֿייגל אין הימל‟, אין „אשכּולות‟
דער ביאָלאָג פּאַוועל קוואַרטאַלני און דער תּנ״ך-פֿאָרשער מיכאַיִל סעלעזניאָוו רעדן אויף דער טעמע „פֿייגל אין הימל‟, אין „אשכּולות‟

און די לעצטע ידיעה: דער פּראָיעקט „אשכּולות‟ האָט דעם זונטיק אַדורכגעפֿירט אַ באַגעגעניש אויף דער טעמע „פֿייגל אין הימל‟. געהאַלטן רעפֿעראַטן האָבן דער פֿאָרשער פֿון תּנ”ך — מיכאַיִל סעלעזניאָוו, און דער ביאָלאָג — פּאַוועל קוואַרטאַלני. זיי האָבן גערעדט וועגן די פֿייגל, וואָס זײַנען באַקאַנט געווען די ייִדן אין אַנטיקישע צײַטן; וואָס האָבן זיי וועגן די פֿייגל געוווּסט און געמיינט (צי מע מעג צעשטערן אַ נעסט? וואָסערע פֿייגל זענען כּשר און טריף? ווי אַזוי קענען די פֿייגל העלפֿן אין נאַוויגאַציע? וואָס האָט דער מחבר פֿון ספֿר־איובֿ געוווּסט וועגן נעסט־פּאַראַזיטיזם און אַזוי ווײַטער); און ווי ווײַט שטימען די קענטענישן מיט דער מאָדערנער ביאָלאָגישער וויסנשאַפֿט. די באַגעגעניש איז געווען זייער אינטערעסאַנט און פֿול מיט הומאָר.

צוויי נײַע ביכער וועגן חורבן

אינעם בנין פֿון אינטערנאַציאָנאַלער אַסאָציאַציע פֿון שלום־פֿונדאַציעס זײַנען פּרעזענטירט געוואָרן 2 נײַע ביכער, געווידמעט דעם חורבן. דאָס ערשטע בוך הייסט „דאָס אומבאַקאַנטע שוואַרצע בוך‟ — און איז כּולל מאַטעריאַלן פֿונעם „שוואַרצן בוך‟, וואָס זענען ניט אַרײַן אין דער סאָוועטישער אויסגאַבע, צוגעגרייט פֿון איליאַ ערענבורג און וואַסילי גראָסמאַן. דאָס צווייטע בוך הייסט „איך בין אַרויס פֿון אוישוויץ‟, וווּ די מחברטע, אַלאַ שאַכאָווסקאַיאַ־פּרײַסמאַן האָט איבערדערציילט די זכרונות פֿון אוישוויץ, וואָס ס’האָט איר דערציילט איר מאַמע, אַ קאַצעטלערין.

קהילה־צענטער: אַ לעקציע וועגן יאַן קאַרסקי

אין דעם ייִדישן קהילה־צענטער אין מאַרינאַ ראָשטשאַ איז פֿאָרגעקומען אַ זיצונג פֿונעם קלוב פֿון ליבהאָבער פֿון דער ייִדישער געשיכטע. אַ רעפֿעראַט האָט געהאַלטן דער היסטאָריקער, פּראָפֿעסאָר פֿון וואַרשעווער אוניווערסיטעט שמעון רודניצקי. זײַן רעפֿעראַט איז געווען געווידמעט יאַן קאַרסקי — דער פּוילישער מענטש, וואָס האָט עפֿנטלעך דערציילט אין לאָנדאָן וועגן דעם גאַנצן שוידער, וואָס קומט פֿאָר אין דער וואַרשעווער געטאָ, ווען די געטאָ האָט נאָך עקזיסטירט. קאַרסקין האָט מען ניט געגלייבט. ער האָט אַרויסגעגעבן אַ בוך וועגן דער פֿאַרטיליקונג פֿון די פּוילישע ייִדן. אין 1982 איז ער דערקלערט געוואָרן ווי אַ חסיד־אומות־העולם און געוואָרן אַן ערן־בירגער פֿון מדינת־ישׂראל. קאַרסקי איז געשטאָרבן אין 2000 אין וואַשינגטאָן.

אין עטלעכע מאָסקווער טעאַטערס ווערן די טעג געוויזן ספּעקטאַקלען אויף ייִדישע טעמעס: „דער זינגענדיקער מיכאָלעס‟, „שׂונאים: אַ ליבע־געשיכטע‟ (לויט באַשעוויס׳ ראָמאַן), „בערדיטשעוו‟ און אַנדערע.

די ידיעות פֿון מאָסקווע, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.