טשיקאַוועסן

מעדיצינישע מאַריכואַנע קאָן נאָך קריגן אַ הכשר

Medical Marijuana May Get Kosher Certification

פֿון פּאָל בערגער (Forward)

ס׳איז זייער מעגלעך, אַז פֿרומע ייִדן אין ניו־יאָרק וועלן אין דער נאָענטער צוקונפֿט קאָנען קריגן כּשרע קאַנאַביס (מאַריכואַנע) — אָבער בלויז אויב אַ דאָקטער פֿאַרשרײַבט עס.

הרבֿ משה עלעפֿאַנט, דער הויפּט פֿון דער הכשר־אַגענטור בײַם „אָו־יו‟ (אָרטאָדאָקסישער פֿאַרבאַנד), האָט געזאָגט, אַז ער פֿירט „פּרעלימינאַרע פֿאַרהאַנדלונגען‟ מיט עטלעכע פֿירמעס, וואָס ווילן קריגן אַ הכשר פֿאַר מעדיצינישער מאַריכואַנע. אין ניו־יאָרק האָט מען בדעה אָנהייבן צו פֿאַרקויפֿן מעדיצינישע מאַריכואַנע אין 2016. מעדיצינישע מאַריכואַנע איז הײַנט לעגאַל אין אַ העלפֿט פֿון די שטאַטן אין אַמעריקע. בלויז געציילטע שטאַטן האָבן לעגאַליזירט מאַריכואַנע אויך פֿאַר פֿאַרווײַלונג. אַ סך פֿון די פּראָ־לעגאַליזאַציע אַקטיוויסטן, פֿילאַנטראָפּן און אונטערנעמער זענען טאַקע ייִדן.

הגם די אָרטאָדאָקסישע רבנים האָבן זיך שוין צוגעוווינט צו דער אידעע, אַז קאַנאַביס האָט מעדיצינישע מעלות, בלײַבן זיי אָבער נעגאַטיוו־געשטימט צו דעם ווי אַ מיטל פֿון פֿאַרווײַלונג. פּראָגרעסיווע ייִדן שטיצן בדרך־כּלל אַ פֿולשטענדיקע לעגאַליזאַציע.

איִען סיב, אַן אייגנטימער פֿונעם ערשטן מאַריכואַנע־געשעפֿט אין דענווער, קאָלאָראַדאָ, וווּ מע האָט לעגאַליזירט די נאַרקאָטיק אין 2012, האָט באַמערקט, אַז די הײַנטיקע ייִדישע אַקטיוויסטן פֿאַר מאַריכואַנע זענען ענלעך צו יענע ייִדן, וועלכע האָבן אַ מאָל אַגיטירט אָפּצושאַפֿן דעם פֿאַרווער קעגן אַלקאָהאָל (די „פּראָהיביציע‟); ווי אויך מיט די ייִדישע אַקטיוויסטן קעגן אַזאַרטשפּילן אין די ערשטע יאָרן פֿון לאַס־וועגאַס, און די ייִדישע קעמפֿער פֿאַר ציווילע רעכט אין די 1960ער יאָרן.

סיב, אַ מיטגליד פֿונעם אָרטיקן צווײַג פֿון דער אַנטי־דעפֿאַמאַציע ליגע און פֿון דער „ראָקי מאַונטאָן ייִדישער היסטאָרישער געזעלשאַפֿט‟, האָט באַמערקט: „מיר האָבן באַוויזן דאָ אין קאָלאָראַדאָ, אַז מע קען מאַכן ממשותדיקע געזעלשאַפֿטלעכע ענדערונגען, און די וועלט קערט זיך נישט איבער צוליב דעם.‟

די פּראָגרעסיווע ייִדן באַצייכענען דאָס לעגאַליזירן מאַריכואַנע ווי אַן ענין פֿון סאָציאַלער גערעכטיקייט. זיי טענהן, אַז צוליב די האַרבע אַמעריקאַנער נאַרקאָטיק־געזעצן, ווערן אַ סך מער שוואַרצע און לאַטינאָס אַרעסטירט ווי ווײַסע, נישט געקוקט אויף דעם, וואָס ווײַסע רייכערן עס פּונקט אַזוי פֿיל ווי זיי.

קלער קאַופֿמאַן, אַ מיטגרינדער פֿון „לאור‟ — אַ נײַע ייִדישע אָרגאַניזאַציע אין אָרעגאַן, וואָס קעמפֿט פֿאַר לעגאַליזירן קאַנאַביס — האָט געזאָגט: „ס׳איז קלאָר, אַז די איצטיקע סיסטעם טויג נישט. עס באַשיצט נישט אונדזערע קינדער; עס פֿאַרקלענערט נישט די צאָל מענטשן וואָס רייכערן עס, און עס פֿאַרשטאַרקט דעם שוואַרצן מאַרק, וואָס איז געפֿערלעך, און מוטיקט די „פֿאַרקויפֿער‟ פֿון מאַריכואַנע אויך צו פֿאַרקויפֿן די מער סכּנותדיקע נאַרקאָטיקן.‟

שטודיעס ווײַזן, אַז קאַנאַביס פֿאַרגרינגערט ווייטיקן, אַנגסטן און מיגל־געפֿילן בײַ פּאַציענטן פֿון „איידס‟, ראַק און אַנדערע קראַנקייטן. אין ישׂראל, וואָס איז ממש אַ וועלטפֿירער פֿון מעדיצינישער מאַריכואַנע, קענען די פּאַציענטן עס שוין באַקומען מיט אַ הכשר.

צוליב די בולטע געזונט־מעלות פֿון מאַריכואַנע, וועט דער „אָו־יו‟ „נישט האָבן קיין פּראָבלעם צו געבן אַ הכשר‟ פֿאַר מעדיצינישער מאַריכואַנע, האָט עלעפֿאַנט באַמערקט. הגם מאַריכואַנע איז אַ געוויקס, און פֿאַר געוויקסן דאַרף מען נישט קיין הכשר, טאָרן די פּאַציענטן אין ניו־יאָרק נישט רייכערן די בלעטער; זיי מעגן עס בלויז אײַננעמען דורך פּילן, שפּײַזן אָדער געטראַנקען — און אַזוינע פּראָדוקטן מוזן שוין יאָ קריגן אַ הכשר.

וואָס שייך דעם אײַננעמען מאַריכואַנע ווי אַ פֿאַרווײַלונג־מיטל, שטעלן זיך אָבער ס׳רובֿ אָרטאָדאָקסישע רבנים קעגן, ציטירנדיק די תּשובֿה פֿון הרבֿ משה פֿײַנשטיין ע״ה מיט 40 יאָר צוריק, וועלכער האָט געטענהט, אַז מאַריכואַנע שאַט דעם געזונט און אַז בשעת מע רייכערט עס, פֿאַרלירט מען די פֿיזישע און גײַסטיקע דיסציפּלין. אַרטור קורצווײַל, אַ ייִדישער פּעדאַגאָג און דער מחבר פֿון אַ בוך וועגן דעם אָנגעזעענעם רבֿ עדין שטײנזאַלץ, שרײַבט, אַז שטײנזאַלץ האָט אַ מאָל געזאָגט, אַז דער הויפּט־ענין בײַ מאַריכואַנע איז די שאלה, „ווער איז דער באַלעבאָס, און ווער איז דער שקלאַף‟.

„אויב איר זענט דער באַלעבאָס — איז גוט,‟ האָט שטיינזאַלץ געזאָגט. „אויב איר זענט דער שקלאַף, זענט איר אָבער אויף גרויסע צרות — מאַכט נישט אויס צי דער ’באַלעבאָס‘ איז קאַווע, פֿיזישע געניטונגען אָדער תּורה־לערנען.‟

הגם קורצווײַל האָט אויסגעטײַטשט שטיינזאַלצס זאָג ווי אַ פּסק, אַז מאַריכואַנע דאַרף נישט זײַן פֿאַווערט, טײַטשט אַ חב״ד וועבזײַט עס אויס פּונקט פֿאַרקערט: אַז שטײַנזאַלץ האַלט, אַז מאַריכואַנע דאַרף יאָ זײַן פֿאַרווערט.

דער Forward האָט זיך געוואָנדן צו הרבֿ שטיינזאַלץ אַליין, אָבער ביז דער צײַט פֿון פּובליקירן דעם אַרטיקל, האָט ער נאָך נישט געהאַט געענטפֿערט.