ידיעות פֿון מאָסקווע

News from Moscow

פֿון אלכּסנדרה פּאָליאַן

Published March 11, 2015, issue of April 03, 2015.

פּורים אויף פֿאַרשיידענע אופֿנים

די וואָך זענען דאָס רובֿ געשעענישן אינעם ייִדישן קולטורעלן לעבן אין מאָסקווע פֿאַרבונדן געווען מיטן יום־טובֿ פּורים. מע האָט געקענט הערן די „מגילה‟ און אָנטייל נעמען אין אַ וועטשערע אין אַן ערך אַ צענדליק מאָסקווער שילן. דער נײַער מאָסקווער ייִדישער מוזיי האָט געפּראַוועט פּורים דעם 8טן מערץ — מיט אַ פּורימשפּיל, אַ קאָנצערט און אַ פּראָגראַם פֿאַר קינדער.

דאָס יאָר איז פּורים צונויפֿגעפֿאַלן מיט נאָך אַ דאַטע. ווי אין 1953, איז עס געשען דעם 5טן מערץ; דווקא אין דעם טאָג, מיט 62 יאָר צוריק איז געשטאָרבן סטאַלין, און אין דעם זעלבן טאָג איז געווען פּורים. אין אַ סך ייִדישע משפּחות ווי אויך שילן האָט מען דערמאָנט די געשעעניש.

דער פּראָיעקט „אשכּולות‟ האָט אָרגאַניזירט אַ באַגעגעניש לכּבֿוד דעם יום־טובֿ. פּורים איז אַ פֿריילעכער יום־טובֿ, מע מאַכט קאַרנאַוואַלן, מע פֿאַרשטעלט זיך, מע שפּילט און מע לאַכט. דווקא דעם געלעכטער איז געווען געווידמעט די באַגעגעניש. די היסטאָריקערין פֿון ייִדן אין מיטל־אַלטער גאַלינאַ זעלענינאַ האָט געהאַלטן אַ רעפֿעראַט וועגן די וויצן און דער לאַך־קולטור פֿון שפּאַנישע מאַראַנען, און דער היסטאָריקער מיכאַיִל מײַזולס האָט דערציילט וועגן דעם געלעכטער אין מיטל־אַלטערלעכער קריסטלעכער קולטור. ער האָט געוויזן בילדער פֿון קריסטלעכע כּתבֿ-ידן, דאָס רובֿ זייער גראָבע, פֿאַרבונדענע מיט דעם קערפּערלעכן אונטן, און אַנאַליזירט די ראַמען פֿון מיטל־אַלטערלעכער פּאַראָדיע: פֿון וואָס האָט מען געמעגט חוזק מאַכן און פֿון וואָס האָט מען ניט געטאָרט. אַנשטאָט אַ פּורים־שפּיל האָט געגעבן אַ פֿאָרשטעלונג דער גאַסן־טעאַטער „פֿעניקס‟.

אַ קאָנצערט פֿון „תּל־אָבֿיבֿער ווירטואָזן‟

דעם 5טן מערץ איז אין מאָסקווער „אינטערנאַציאָנאַלן מוזיק־הויז‟ פֿאָרגעקומען אַ קאָנצערט „תּל־אָבֿיבֿער ווירטואָזן‟. עס האָבן געשפּילט סאָליסטן פֿון ישׂראלדיקן פֿילהאַרמאָנישן אָרקעסטער: דרײַ פֿידלען, אַן אַלט, אַ טשעלאָ און אַ קאָנטראַבאַס; דער מוזיקאַלישער אָנפֿירער און דיריגענט — אַלכּסנדר פּאָוואָלאָצקי. אויסגעפֿילט זענען געוואָרן ווערק פֿון ייִדישע קאָמפּאָזיטאָרן (אַלבעניס, גאַדע, אָלשאַנעצקי, סטראָק און אַנדערע), ווי אויך פּאָוואָלאָצקיס אייגענע ווערק און באַאַרבעטע ייִדישע פֿאָלקס־מעלאָדיעס. ווי געסט, האָבן אינעם קאָנצערט אויך אָנטייל גענומען סאָליסטן פֿון רוסלענדישן אָרקעסטער „מאָסקווער ווירטואָזן‟.

טאַנקרעד גאָלענפּאָלסקי איז געשטאָרבן

טאַנקרעד גאָלענפּאָלסקי, דער רעדאַקטאָר פֿון דער ערשטער ייִדישער צײַטונג אויף רוסיש
טאַנקרעד גאָלענפּאָלסקי, דער רעדאַקטאָר פֿון דער ערשטער ייִדישער צײַטונג אויף רוסיש

אַ טרויעריקע נײַעס איז פֿאַרבונדן מיט דער וועלט פֿון ייִדישער פּרעסע. עס איז ניפֿטר געוואָרן אַ מענטש, וואָס מיט זײַן נאָמען איז פֿאַרבונדן די אַנטשטייוּנג פֿון דער נײַער ייִדישער פּרעסע אין ראַטן־פֿאַרבאַנד — טאַנקרעד גאָלענפּאָלסקי. ער איז געווען אַ זשורנאַליסט, אַ פֿילאָלאָג, אַן איבערזעצער און אַ געזעלשאַפֿטלעכער טוער, אַ מיטגליד פֿון דעם רוסלענדישן ייִדישן קאָנגרעס, ועד פֿון רוסלאַנד און פּרעזידיום פֿון פֿעדעראַציע פֿון ייִדישע קהילות אין רוסלאַנד. אין 1989 האָט ער געגרינדעט די ערשטע ייִדישע צײַטונג אויף רוסיש נאָך סטאַלינס טויט, „קול מבֿשׂר פֿון דער ייִדישער סאָוועטישער קולטור‟; און נאָך 1990 — „אינטערנאַציאָנאַלע ייִדישע צײַטונג‟. גאָלענפּאָלסקי איז געבוירן געוואָרן אין 1931 אין כאַרבין, כינע, אין דער משפּחה פֿון ייִדישע עמיגראַנטן פֿון רוסלאַנד. זײַן שול־אויסבילדונג האָט ער באַקומען אויף ענגליש, און ווײַטער, אין סאָוועטן־פֿאַרבאַנד, איז ער געוואָרן אַ קענער פֿון אַמעריקאַנער ליטעראַטור. ער האָט איבערגעזעצט פֿאַרן רוסישן לייענער ביכער פֿון סעמועל בעקעט, אירווין שאָו, אַרטור היילי, אַרטור מילער, דזשיימס באָלדווין און אַנדערע. ער האָט אויך אָנגעשריבן דעם סצענאַר „מיכאָעלס: אַ געוויינטלעכער מאָרד‟.

ביז די לעצטע טעג האָט גאָלענפּאָלסקי רעדאַגירט די „אינטערנאַציאָנאַלע ייִדישע צײַטונג‟. ער איז געשטאָרבן צו 83 יאָר.

געשלאָסן די איינציקע מילכיקע כּשרע קאַפֿעטעריע

צוליב דער עקאָנאָמישער לאַגע און די קאָנטר־סאַנקציעס איז פֿאַרמאַכט געוואָרן אַ כּשרע מילכיקע קאַפֿעטעריע. אין משך פֿון 5 יאָר האָט אין צענטער פֿון מאָסקווע געאַרבעט אַ קאַפֿעטעריע, וואָס איז געווען געשלאָסן שבת און האָט פֿאָרגעלייגט דעם עולם כּשרע מילכיקע מאכלים. דעם 7טן מערץ איז זי פֿאַרוואַנדלט געוואָרן אין אַ געוויינטלעכער קאַפֿעטעריע פֿון „שאָקאָלאַדניצע‟. איצט איז אין מאָסקווע געבליבן נאָר איין כּשרע מילכיקע קאַפֿעטעריע, אין מאַרינאַ ראָשטשאַ. פֿליישיקע זענען דאָ עטלעכע.

אַ נײַ בוך וועגן מיטאַרבעט צווישן ישׂראל און די פֿאַראייניקטע שטאַט

אין מאָסקווער פֿאַרלאַג „אַספּעקט־פּרעס‟ איז אַרויסגעגאַנגען טאַטיאַנאַ קאַראַסאָוואַס בוך „ישׂראל און די פֿאַראייניקטע שטאַטן: די הויפּט־שטאַפּלען פֿון דער אַנטוויקלונג פֿון סטראַטעגישער מיטאַרבעט 1948—2014‟. דאָס איז אַ פֿאָרשונג וועגן דער געשיכטע פֿון דיפּלאָמאַטיע און עקאָנאָמיע, און דער מיטאַרבעט צווישן די צוויי לענדער ווערט אַנאַליזירט אין עטלעכע אַספּעקטן. די באַציִונגען צווישן מדינת־ישׂראל און די פֿאַראייניקטע שטאַטן ווערן באַטראַכט אין קאָנטעקסט פֿון אינטערנאַציאָנאַלע באַציִונגען און דער „קאַלטער מלחמה‟. די מחברין ווײַזט, ווי אַזוי מדינת־ישׂראל איז געוואָרן אַן אַליִיִרטע פֿון אַמעריקע, און אַנאַליזירט די פּערספּעקטיוון פֿון דער מיטאַרבעט.

די ידיעות פֿון מאָסקווע, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.