אַנטוישונג אין ישׂראל און אַראַבער

Disappointed in Both Israel and the Arabs

ליסאַ גאָלדמאַן
ליסאַ גאָלדמאַן

פֿון עדי מהלאל

Published April 16, 2015, issue of May 01, 2015.

ליסאַ גאָלדמאַן איז אַ געבוירענע קאַנאַדערין, וואָס האָט פֿאַרבראַכט אַ 14 יאָר אין ישׂראל. דאָרט איז זי געוואָרן אַ זשורנאַליסטקע, וואָס דעקט ישׂראל-ענינים, דעם מצבֿ אויף די פּאַלעסטינער טעריטאָריעס, און דערצו איז זי בײַגעווען אין מצרים בשעת דער אַזוי גערופֿענער פֿרילינג־רעוואָלוציע. אַ סך פֿון אירע רעפּאָרטאַזשן זענען דערשינען אין דעם השפּעהדיקן ענגלישן אָנלײַן־זשורנאַל „972‟, וואָס זי האָט געהאָלפֿן צו גרינדן אין 2010. זי איז געווען די איינציקע ישׂראל־זשורנאַליסטקע, וואָס האָט באַזוכט ביירוט אין 2007, אַ יאָר נאָך דער מלחמה, און איבערגעגעבן איר רעפּאָרטאַזש פֿאַר דער ישׂראל-טעלעוויזיע.

אין די לעצטע פּאָר יאָר וווינט זי נישט אין ישׂראל. ערשטנס, איז זי צוריקגעפֿאָרן אין טאָראָנטאָ צו זײַן מיט איר קראַנקער מאַמע; און נאָך איר טויט איז זי שוין געבליבן אין אַמעריקע, וווּ זי איז געשטאַנען אַ שטיקל צײַט בראָש פֿון דער ישׂראל-פּאַלעסטינער איניציאַטיוו בײַ דער „נײַער אַמעריקע פֿונדאַציע‟. איצטער וווינט זי אין ברוקלין און אַרבעט אין דיגיטאַלער מעדיאַ. לעצטנס, פֿאַקטיש אַ פּאָר טעג נאָך די וואַלן אין ישׂראל, האָבן מיר זיך ביידע געטראָפֿן אין ברוקלין און געהאַלטן אַ שמועס מכּוח ישׂראל-פּאָליטיק, דעם מיטעלן-מיזרח, דער ייִדישער אידענטיטעט, און ווי איז דאָס וווינען אין ניו-יאָרק אַנדערש פֿונעם וווינען אין ישׂראל.

איך הייב אָן אונדזער שמועס פֿון דער פֿראַגע וועגן איר אַרבעט אין דער „נײַער אַמעריקע־פֿונדאַציע‟, וואָס מע קען זי דעפֿינירן ווי אַ פּראָגרעסיווע עקספּערטן־קאָמיסיע. „אַן עקספּערטן־קאָמיסיע געפֿינט אַ געוויסע פּראָבלעם, און דאַרף פֿאַר איר געפֿינען אַ פּראַקטישע לייזונג‟, דערציילט זי. ווי אַ משל גיט זי דאָס פֿאַרבינדן די פּאַלעסטינער אויפֿן מערבֿ-ברעג מיט דער ברייטפּאַס-אינטערנעץ (broadband internet). עס זעט אויס, אַז ישׂראל לאָזט נישט די פּאַלעסטינער טעלעקאָמוניקאַציע-פֿאַרזאָרגער צו האָבן אַ צוטריט צו דער ברייטפּאַס-אינטערנעץ, עפּעס וואָס ישׂראל איז מחויבֿ צו טאָן על-פּי דעם אָסלאָ-אָפּמאַך. זי זאָגט, אַז ישׂראל פֿירט זיך אַזוי צוליב עקאָנאָמישע סיבות.

„ישׂראל וויל פּשוט די פּאַלעסטינער פֿאַרקויפֿן איר אייגענעם ברייטפּאַס, וואָס מאַכט גרינגער פֿאַר ישׂראל זיך אונטערצוהערן צו די פּאַלעסטינער און האַלטן אַן אויג אויף זייערע טעלעפֿאָן-שמועסן.‟

איר דערפֿאַרונג אין ישׂראל־מעדיאַ האָט זי דערפֿירט צום פֿאַרלאָזן די אַרבעט, מחמת דעם גרויסן ייִאוש. „די פּראָבלעם און דאָס מקיים זײַן אַ לייזונג זענען גאָר נישט געווען קאָמפּליצירט; ישׂראל מוז פּשוט זיך פֿירן על-פּי דעם געזעץ. אָבער די כּוח-באַציִונגען צווישן די צדדים, און נישט דער געזעץ, באַשטימען בפּועל-ממש די רעאַליטעט. עס זענען דאָ גרויסע שיכטן פֿון קאָרופּציע בײַ ביידע צדדים. זיכער, האַלט ישׂראל דעם גאַנצן כּוח אין אירע הענט, אָבער אויך די פּאַלעסטינער אויטאָריטעט פּראָבירט נישט גענוג שטאַרק צו שטיין אויף אירע אייגענע פֿיס.‟

די פֿרילינג־רעוואָלוציע אין עגיפּטן האָט ליסאַן שטאַרק געצויגן צו זיך, און זי האָט געזאַמלט גענוג געלט אַהין צו פֿאָרן. פֿאַרשטייט זיך, איז זי געוואָרן אַנטוישט פֿון די רעזולטאַטן: „די אַרמיי איז דאָרט געבליבן פֿאַראַנטוואָרטלעך איבער אַלצדינג.‟

מורסי און די „מוסולמענישע ברידער‟ פֿאַרגלײַכט זי צו דער ישׂראלדיקער ש״ס־פּאַרטיי: „ביידע זענען זיי זייער גוטע קהילה-אָרגאַניזאַטאָרן פֿאַר פֿאַרצווייפֿלטע מענטשן; אָבער די פּאָפּוליסטישע פֿרומקייט איז נישט מסוגל צו רעגירן איבער אַ מדינה.‟ גאָלדמאַן זאָגט, אַז דער אַנטיסעמיטיזם אין עגיפּטן זעט אויס זייער מאָדנע און קאַריקאַטוריש. „פֿון איין זײַט, בענקט מען נאָך דער פֿאַר-נאַצער מולטי-קולטורעלער געזעלשאַפֿט (דער מיטלשטאַנד ספּעציעל אידעאַליזירט די תּקופֿה), און מע גלאָריפֿיצירט די עגיפּטישע ייִדן. אָבער פֿון דער אַנדערער זײַט, קען מען קויפֿן אַ קאָפּיע פֿון ׳די פּראָטאָקאָלן פֿון זקני-ציון׳ אין דעם טאַכריר-סקווער.‟

פֿון די לעצטע וואַלן-רעזולטאַטן אין ישׂראל שעפּט זי נישט צו פֿיל נחת. זי מיינט דערצו נישט, אַז אָבאַמאַ וועט קומען מיט אַ ממשותדיקער שלום-איניציאַטיוו אין זײַנע לעצטע 18 חדשים אין „ווײַסן הויז‟. „עס וועט אים נאָר צרות ברענגען. למאַי דאַרף ער עס? נתניהו ווידער, איז פֿאַראינטערעסירט נאָר אין 3 זאַכן: צו בלײַבן בײַ דער מאַכט; נאָכצופֿאָלגן די מיינונגען פֿון זײַן ווײַב, שעלדאָן עדעלסאָן, ראָן דערמער, וכדומה; און צו בלײַבן דער איינציקער באַהערשער איבערן גאַנצן ארץ-ישׂראל.‟

און וואָס האַלט ליסאַ מכּוח איר וווינען אין ניו-יאָרק? „ניו-יאָרק איז דאָס בעסטע אָרט אויף דער וועלט פֿאַר ייִדן. מע קען דאָ דעפֿינירן די ייִדישע אידענטיטעט ווי מע וויל. דאָ איז דער ייִדישער צענטער. ווען נישט דער סיכסוך, וואָלט ישׂראל בפֿירוש געקאָנט דינען ווי דער צענטער. דערצו, איז מען דאָרט נישט אָפֿן צו דעפֿינירן ייִדישע אידענטיטעטן פֿון כּלערליי פּערספּעקטיוון. אויב מע וועט פֿרעגן די ישׂראל-פֿירער, וואָס עס הייסט צו זײַן אַ ייִד, וועלן זיי נישט אַרויסקומען מיט קיין טיפֿע ענטפֿערס. אין ניו-יאָרק פֿיל איך זיך אינטעלעקטועל פֿרײַ.‟