מענטשן און געשעענישן, ישׂראל, מיטל־מיזרח

דער וועג פֿון פּיאַניסט צו עצה־געבער בײַם הויפּט פֿון סוכנותּ

From Pianist to Advisor to the Head of the Jewish Agency

פֿון סערגאָ בענגעלסדאָרף

פֿאַרלאָזנדיק קעשענעוו מיט צוויי יאָר צוריק און, קומענדיק אויף שטענדיק קיין ישׂראל, האָב איך באַשלאָסן, אַז צווישן אַנדערע מײַנע אַרטיקלען אין „פֿאָרווערטס‟ וועל איך דערציילן וועגן מײַנע בני־עיר, וואָס האָבן געמאַכט אַ קאַריערע אין זייער נײַער היים. הײַנט וויל איך דערציילן וועגן ראָמאַן פּאָלאָנסקי, וואָס האָט זיך בײַ מיר געלערנט ווי אַ פּיאַניסט אינעם קעשענעווער מוזיק־קאָלעדזש.

קודם־כּל, האָב איך געדאַרפֿט זיך מיט ראָמאַנען טרעפֿן, צו פֿאַרפּינקטלעכן געוויסע פּרטים, אָבער דווקא זיך צו טרעפֿן מיט אים איז כּמעט אוממעגלעך: הײַנט איז ער אין דער אַמעריקאַנער אַטלאַנטע, מיט עטלעכע טעג שפּעטער — אין קאַנאַדע, און מיט אַ וואָך פֿריִער האָב איך אים טעלעפֿאָניש געכאַפּט אין מעלבורן, אויסטראַליע. פֿאַר וואָס אַזוי? ראָמאַן פּאָלאָנסקי איז דער דירעקטאָר פֿונעם „אינטערנאַציאָנאַלן אָפּטייל בײַ דער ייִדישער אַגענץ‟, מער באַקאַנט ווי „סוכנותּ‟. זײַן הויפּט־אויפֿגאַבע איז צו זײַן אין פֿאַרבינדונג מיט די רוסיש־רעדנדיקע ייִדן איבער דער וועלט.

ווען דער מענטש איז טאַלאַנטירט, זעט מען עס אין אַ סך געביטן. אַזוי איז אויך געשען מיט ראָמאַן פּאָלאָנסקי. אין די סוף 1980ער האָט ער באַשלאָסן עולה צו זײַן קיין ישׂראל, און אָנגעהויבן אינטענסיוו צו לערנען זיך עבֿרית. צו יענער צײַט, שוין אַ טאַטע פֿון צוויי קינדער, פֿלעגט ער אָפֿט פֿאָרן קיין מאָסקווע צו שטודירן די שפּראַך, און קיין ישׂראל איז ער שוין געקומען „מיט עבֿרית‟, ווי מע פֿלעגט דעמאָלט זאָגן.

נאָך אין מאָסקווע, אויף די עבֿרית־קורסן, האָט ער זיך באַקענט מיט דער פּראָפֿעסאָרין פֿונעם תּל־אָבֿיבֿער אוניווערסיטעט עדנאַ לאַודען, און ווען ער איז געקומען קיין ישׂראל, האָט זי אים פֿאַרבעטן צו זײַן אַ שפּראַך־לערער פֿאַר די סטודענטן־אימיגראַנטן, געקומען פֿון סאָוועטן־פֿאַרבאַנד. מיט אַ יאָר שפּעטער האָבן זיי צוזאַמען צונויפֿגעשטעלט אַן עבֿרית־רוסיש ווערטערבוך, און נאָך עטלעכע לערן־ביכער.

און דאָך, האָט ראָמאַן געחלומט זיך פֿאַרנעמען מיט זײַן פֿאַך, ווי אַ רעזשיסאָר פֿון מוזיקאַלישע פֿאָרשטעלונגען, וואָס ער האָט באַקומען אין דער לענינגראַדער מוזיק־אַקאַדעמיע. גאָר אין גיכן האָט ער פֿאַרשטאַנען, אַז אין ישׂראל נאָך דער ריזיקער עליה פֿון סאָוועטן־פֿאַרבאַנד זײַנען געקומען מער רעזשיסאָרן, ווי אַקטיאָרן; און אַקטיאָרן זײַנען דאָ מער ווי ליבהאָבער פֿון אָפּערע. וואָס זשע טוט מען?

צוגעשפּילט האָט אים אַ צופֿאַל. די ראַדיאָ־אוידיציע „קול־ישׂראל‟ האָט דעמאָלט פֿאַרברייטערט איר פֿאַרנעם פֿון די פּראָגראַמען אויף רוסיש. ראָמאַן האָט זיך באַטייליקט אינעם קאָנקורס און, שטעלט זיך פֿאָר, אים געוווּנען. דער געהאַלט איז געווען אַ קנאַפּער, 1200 ש״ח אַ חודש, אָבער דאָס געפֿיל פֿון טאָן עפּעס וויכטיקס, האָט צוגעגעבן מוט. לויט זײַן בילדונג וואָלט ער געדאַרפֿט זיך פֿאַרנעמען אויף דעם ראַדיאָ מיט קולטורעלע אַספּעקטן; נאָר ראָמאַן באַשליסט אַנדערש: יעדן אינדערפֿרי מאַכט ער אַן איבערזיכט פֿון די עבֿרית־צײַטונגען און שמועסט דירעקט מיטן צושויער. אַזוי אַז זײַן רעזשיסאָרישער פֿאַך איז אים צוניץ געקומען, ער מאַכט פֿון דער פּראָגראַם אַ מין ספּעקטאַקל.

ער ווערט זייער פּאָפּולער, און די רוסישע בײַלאַגע „וורעמיאַ‟ (צײַט) בײַ דער צײַטונג „מעריבֿ‟ פֿאַרבעט אים צו ווערן אַן אַרויסלאָז־רעדאַקטאָר; יעדן טאָג דאַרף ער צושטעלן אַן אַרטיקל פֿון 2,000 ווערטער. זײַן אַרבעטס־טאָג פֿלעגט זיך אָנהייבן 3:30 בײַ נאַכט (אָדער אין דער פֿרי), ווען ער פֿלעגט קומען אין סטודיאָ, זיך באַקענען מיט די ערשט־דערשינענע צײַטונגען און מאַכן פֿון זיי אַן איבערזיכט. בײַ דער אַרבעט, ווי אַ זשורנאַליסט, האָט ער געשמועסט מיט אַ סך אָנגעזעענע פּאָליטישע פּערזענלעכקייטן, בתוכם יצחק ראַבין, אַריאל שרון, שמעון פּערעס און אַנדערע.