„אימענינעס‟: אַ פֿאַרגעסן וואָרט

Imenine: A Word That's Been Dropped From Yiddish Usage


פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published July 10, 2015, issue of August 07, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

קודם־כּל, מוז מען זאָגן, אַז די אָפֿיציעלע געבוירן־טעג פֿונעם דור פֿון מײַנע עלטערן האָבן געהאַט אַ קנאַפּן שײַכות צו דער רעאַלער דאַטע פֿון זייער געבוירן ווערן. מע האָט עס פּשוט ניט געוווּסט אָדער, פּינקטלעכער, געוווּסט אַן ערך — אין אַזעלכע טערמינען, ווי „איך בין געבוירן געוואָרן צוויי טעג פֿאַר פּורים‟, אָדער נאָך עפּעס אַזוינס. שפּעטער, ווען ס’איז געקומען די צײַט צו באַקומען נייטיקע דאָקומענטן, האָבן זיי אָנגערופֿן עפּעס אַ טאָג.

אַפֿילו מיטן יאָר איז מען צו מאָל ניט געווען זיכער. מײַן מאַמע ע”ה האָט זיך פּלוצעם געכאַפּט, אַז זי איז אפֿשר געווען מיט אַ פּאָר יאָר עלטער ווי עס איז געשטאַנען געשריבן אין אירע פּאַפּירן. איך האָב אַ שוועסטערקינד, וואָס איז געבוירן געוואָרן אין נאָוועמבער 1936, אָבער פֿאַרשריבן האָט מען אים — אויף מאַלע וואָס! — אָנהייב יאַנואַר 1937. מײַן עלטערער ברודער ע”ה האָט אויך געהאַט צוויי געבוירן־טעג — אַן אמתן און אַ מאַלע־וואָסיקן.

די באַציִונג צו די אימענינעס איז געווען אַן אייגנאַרטיקע. דער זיידע און די באָבע האָבן עס, אויף וויפֿל איך ווייס, קיין מאָל ניט געפּראַוועט. דער דור פֿון מײַנע עלטערן האָבן דעם מינהג יאָ אָנגענומען, אָבער געטאָן האָט מען עס אויף זייער אופֿן: מען האָט קיינעם ניט פֿאַרבעטן. דאָס הייסט ניט, אַז קיינער פֿלעגט ניט קומען. צוגעגרייט האָט מען מאכלים פֿאַר דער גאַנצער גרויסער משפּחה, וואָס פֿלעגט זיך אַרײַנשטעלן אָן אַ ספּעציעלער פֿאַרבעטונג. אַזאַ שפּיל בײַם פּראַווען אימענינעס האָט מען געהאַלטן פֿאַר אַ ייִדישן אופֿן. פֿאַר וואָס? אויף דער פֿראַגע זאָלן ענטפֿערן אַנטראָפּאָלאָגן. מיר שײַנט, אַז וויכטיק איז געווען עס זאָל אויסזען אַנדערש, ניט אַזוי ווי בײַ די ניט־ייִדישע שכנים. שוין אָפּגעשמועסט פֿון דעם, וואָס די מאכלים זײַנען געווען אַנדערע, די שפּראַך איז געווען אַן אייגענע, און געשיכּורט האָט מען ווייניקער, כאָטש די מלחמה איז פֿאַר די מענער געווען אַ גוטע שול פֿון טרינקען בראָנפֿן.

אַ שאָד, וואָס דאָס וואָרט אימענינעס איז פֿאַרגעסן געוואָרן. שלום־עליכם האָט זיך ניט געשעמט עס צו ניצן אין זײַנע ווערק. אפֿשר אַ פּרוּוו טאָן עס אויפֿצולעבן, צוזאַמען מיט די ווערטער „אימעניניק‟ און „אימעניניצע‟?