טאָגבוך פֿון דער „העליקס“־עקספּעדיציע: ערשטער טײל

Journal from the Helix Project: Part One

פֿון איציק בלימאַן

Published July 14, 2015, issue of August 07, 2015.

דער „העליקס“־פּראָיעקט, אַן אונטערנעמונג פֿון דער לאָס־אַנדזשעלעסער קולטור־אָרגאַניזאַציע „ייִדישקײט“, פֿירט איצט אַ גרופּע אוניװערסיטעט־סטודענטן איבער דער ייִדישער ליטע. די נסיעה האָט זיך אָנגעהױבן דעם 10טן יולי אין מינסק, און װעט זיך ענדיקן דעם 23סטן יולי אין װילנע. אַזױ װי איך האָב דעם גרױסן זכות זיך צו באַטײליקן אין איר, ניץ איך אױס די געלעגנהײט צו דאָקומענטירן די עקספּעדיציע אין „פֿאָרװערטס“, סײַ בכּתבֿ, סײַ אין װידעאָ־פֿאָרמאַט. יעדע װאָך װעל איך צונױפֿשטעלן אײן קורצן פֿילם װעגן דער נסיעה, אַזױ אַז איר זאָלט קענען מיט אונדז מיטפֿאָרן, כאָטש פֿון דער װײַטנס. דעם ערשטן פֿילם געפֿינט איר ווײַטער.

די הײַיאָריקע נסיעה איז דער פֿערטער גילגול פֿונעם „העליקס“־פּראָיעקט, און אױך — דער גרעסטער. עס פֿאָרן דעם זומער גאַנצע 24 אירע באַטייליקטע, אַרײַנגערעכנט דעם פֿאַקולטעט און פּערסאָנאַל. פֿאַר װאָס אַזױ פֿיל? חוץ די סטודענטן און אַספּיראַנטן, פֿאָרן אױך אַ רײ טאַלאַנטירטע קינסטלערס, מוזיקערס, אַקטיאָרן און שרײַבערס. דער געדאַנק איז צונױפֿצופּאָרן די סטודענטן, װאָס שטודירן די ייִדישע קולטור פֿון אַן אַקאַדעמישן קוקװינקל, מיט קינסטלערס, װאָס פּראָדוצירן די קולטור װײַטער. דערצו װיל דער „העליקס“־פּראָיעקט דערקװיקן אין יעדן אָנטײל־נעמער אַ חשק װײַטער צו שעפּן אינספּיראַציע פֿון די ייִדישע און נישט־ייִדישע מקורים, װאָס מע װעט האָבן געטראָפֿן אױפֿן װעג אין אײראָפּע. למשל, אין װיטעבסק װעלן מיר פּרוּװן צו געפֿינען פּינקטלעך די ערטער, וועלכע מאַרק שאַגאַל האָט געמאָלט אויף זײַנע באַקאַנטע װיטעבסקער פּײסאַזש־בילדער.

נישט געקוקט אױף דעם, װאָס די „העליקס“־פּראָגראַם איז זײער אַן ערנסטע אַקאַדעמישע אונטערנעמונג, איז זי אין אַנדערע פּרטים נישט קײן טיפּישער אוניװערסיטעטישער קורס. אײן ציל פֿון דער פּראָגראַם איז צו שאַפֿן אַזאַ אַטמאָספֿער, װוּ יעדער יחיד פֿילט, אַז ער קען זיך אױסדריקן פֿרײַ פֿאַרן כּלל. דאָס איז נישט קײן קלײניקײט, בפֿרט פֿאַר אַזאַ גרױסער און פֿאַרשײדנאַרטיקער גרופּע.

אַ נײַעסל אױף ייִדיש װעגן דעם אָנקום אין קאַליפֿאָרניע פֿונעם „משיח“ קרישנאַמורטי (ליטעראַרישע בלעטער)
אַ נײַעסל אױף ייִדיש װעגן דעם אָנקום אין קאַליפֿאָרניע פֿונעם „משיח“ קרישנאַמורטי (ליטעראַרישע בלעטער)

דער ענטפֿער איז דער מינהג פֿון „צונױפֿקומען זיך“: מע זעצט זיך אַװעק אין אַ קרײַז, דער אָנפֿירער שטעלט אַ פֿראַגע, און די באַטײליקטע רעאַגירן דערױף. ס’איז דאָ אַ באַשטימטער אָביעקט (אַ באַלעם, אַ שטײן, אַ בלײַער), װאָס דערלאָזט, אַז אַ מענטש זאָל רעדן; װער סע האַלט נישט דעם אָביעקט אין דער האַנט, דאַרף זיך צוהערן שטילערהײט, מיט קאָפּ און מיט האַרץ. די גרופּע אַנטװיקלט און פֿאַרבעסערט זײער „פּראַקטיק פֿון צונױפֿקומען זיך“ אין משך פֿון דער פֿיר־טאָגיקער אָריענטיר־סעסיע, װאָס קומט פֿאָר אין אָכײַ, קאַליפֿאָרניע, אין דער זומער־קאָלאָניע פֿון דער „אָכײַער פֿונדאַציע“.

די פֿונדאַציע איז פֿאַרלײגט געװאָרן װי אַ מקום־מיקלט פֿאַרן משיח פֿון דער „טעאָזאָפֿישער געזעלשאַפֿט“, דזשידו קרישנאַמורטי, און זײַנע חסידים. הײַנט איז זי אָבער אַ זומער־קוראָרט פֿאַר אָרגאַניזאַציעס טיפֿער און בעסער צו מאַכן זײערע פּערזענלעכע באַציִונגען אײנער מיטן צװײטן. אין אײראָפּע װעלן מיר זיך װײַטער „צונױפֿקומען“, נישט נאָר צו ענטפֿערן אױף די פֿראַגעס, אָבער כּדי בעסער צו פֿאַרשטײן אונדזערע אײגענע געפֿילן װעגן די גרױסע היסטאָרישע איבערקערענישן װאָס זענען דאָרט פֿאָרגעקומען.