דער „העליקס“־פּראָיעקט, אַן אונטערנעמונג פֿון דער לאָס־אַנדזשעלעסער קולטור־אָרגאַניזאַציע „ייִדישקײט“, פֿירט איצט אַ גרופּע אוניװערסיטעט־סטודענטן איבער דער ייִדישער ליטע. די נסיעה האָט זיך אָנגעהױבן דעם 10טן יולי אין מינסק, און װעט זיך ענדיקן דעם 23סטן יולי אין װילנע. אַזױ װי איך האָב דעם גרױסן זכות זיך צו באַטײליקן אין איר, ניץ איך אױס די געלעגנהײט צו דאָקומענטירן די עקספּעדיציע אין „פֿאָרװערטס“, סײַ בכּתבֿ, סײַ אין װידעאָ־פֿאָרמאַט. יעדע װאָך װעל איך צונױפֿשטעלן אײן קורצן פֿילם װעגן דער נסיעה, אַזױ אַז איר זאָלט קענען מיט אונדז מיטפֿאָרן, כאָטש פֿון דער װײַטנס. דעם ערשטן פֿילם געפֿינט איר ווײַטער.
די הײַיאָריקע נסיעה איז דער פֿערטער גילגול פֿונעם „העליקס“־פּראָיעקט, און אױך — דער גרעסטער. עס פֿאָרן דעם זומער גאַנצע 24 אירע באַטייליקטע, אַרײַנגערעכנט דעם פֿאַקולטעט און פּערסאָנאַל. פֿאַר װאָס אַזױ פֿיל? חוץ די סטודענטן און אַספּיראַנטן, פֿאָרן אױך אַ רײ טאַלאַנטירטע קינסטלערס, מוזיקערס, אַקטיאָרן און שרײַבערס. דער געדאַנק איז צונױפֿצופּאָרן די סטודענטן, װאָס שטודירן די ייִדישע קולטור פֿון אַן אַקאַדעמישן קוקװינקל, מיט קינסטלערס, װאָס פּראָדוצירן די קולטור װײַטער. דערצו װיל דער „העליקס“־פּראָיעקט דערקװיקן אין יעדן אָנטײל־נעמער אַ חשק װײַטער צו שעפּן אינספּיראַציע פֿון די ייִדישע און נישט־ייִדישע מקורים, װאָס מע װעט האָבן געטראָפֿן אױפֿן װעג אין אײראָפּע. למשל, אין װיטעבסק װעלן מיר פּרוּװן צו געפֿינען פּינקטלעך די ערטער, וועלכע מאַרק שאַגאַל האָט געמאָלט אויף זײַנע באַקאַנטע װיטעבסקער פּײסאַזש־בילדער.
נישט געקוקט אױף דעם, װאָס די „העליקס“־פּראָגראַם איז זײער אַן ערנסטע אַקאַדעמישע אונטערנעמונג, איז זי אין אַנדערע פּרטים נישט קײן טיפּישער אוניװערסיטעטישער קורס. אײן ציל פֿון דער פּראָגראַם איז צו שאַפֿן אַזאַ אַטמאָספֿער, װוּ יעדער יחיד פֿילט, אַז ער קען זיך אױסדריקן פֿרײַ פֿאַרן כּלל. דאָס איז נישט קײן קלײניקײט, בפֿרט פֿאַר אַזאַ גרױסער און פֿאַרשײדנאַרטיקער גרופּע.
דער ענטפֿער איז דער מינהג פֿון „צונױפֿקומען זיך“: מע זעצט זיך אַװעק אין אַ קרײַז, דער אָנפֿירער שטעלט אַ פֿראַגע, און די באַטײליקטע רעאַגירן דערױף. ס’איז דאָ אַ באַשטימטער אָביעקט (אַ באַלעם, אַ שטײן, אַ בלײַער), װאָס דערלאָזט, אַז אַ מענטש זאָל רעדן; װער סע האַלט נישט דעם אָביעקט אין דער האַנט, דאַרף זיך צוהערן שטילערהײט, מיט קאָפּ און מיט האַרץ. די גרופּע אַנטװיקלט און פֿאַרבעסערט זײער „פּראַקטיק פֿון צונױפֿקומען זיך“ אין משך פֿון דער פֿיר־טאָגיקער אָריענטיר־סעסיע, װאָס קומט פֿאָר אין אָכײַ, קאַליפֿאָרניע, אין דער זומער־קאָלאָניע פֿון דער „אָכײַער פֿונדאַציע“.
די פֿונדאַציע איז פֿאַרלײגט געװאָרן װי אַ מקום־מיקלט פֿאַרן משיח פֿון דער „טעאָזאָפֿישער געזעלשאַפֿט“, דזשידו קרישנאַמורטי, און זײַנע חסידים. הײַנט איז זי אָבער אַ זומער־קוראָרט פֿאַר אָרגאַניזאַציעס טיפֿער און בעסער צו מאַכן זײערע פּערזענלעכע באַציִונגען אײנער מיטן צװײטן. אין אײראָפּע װעלן מיר זיך װײַטער „צונױפֿקומען“, נישט נאָר צו ענטפֿערן אױף די פֿראַגעס, אָבער כּדי בעסער צו פֿאַרשטײן אונדזערע אײגענע געפֿילן װעגן די גרױסע היסטאָרישע איבערקערענישן װאָס זענען דאָרט פֿאָרגעקומען.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.