אַ געפֿערלעכע צניעות־קאַמפּאַניע

A Dangerous Modesty Campaign

Yehuda Blum

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published July 17, 2015, issue of August 07, 2015.

צניעות איז שוין אַן אַלטער באַגריף בײַ ייִדן, אַן עיקרדיקער פּרינציפּ פֿונעם פֿרומען לעבנס־שטייגער, אָבער וואָס עס באַטײַט פּינקטלעך, צו זײַן „צניעותדיק‟ האַלט זיך כּסדר אין איין בײַטן. אַזוי ווי ס׳רובֿ אַספּעקטן פֿון ייִדישקייט איז אויך דער אויסטײַטש הײַנט פֿונעם באַגריף „צניעות‟ אַ סך מער עקסטרעם בײַ די פֿרומע ייִדן, ווי ער איז אַמאָל געווען. כאָטש „צניעות‟ דאַרף אויך אַרײַננעמען ווי אַזוי מע רעדט און ווי אַזוי מע פֿירט זיך, לייגן הײַנט די פֿרומע דעם טראָפּ אויף די קליידער, וואָס עס טראָגן די פֿרויען און מיידלעך. דערצו הערט מען יעדן זומער וועגן נײַע כּללים, רעגולאַציעס און אָנווײַזונגען, וועלכע גיבן איבער, וואָס פֿאַר אַ מין קליידער די פֿרומע פֿרויען מעגן טראָגן, די גרייס און פֿאַרבן.

לעצטנס, האָט מען אַרומגערעדט אַ נײַעם „קול־קורא‟ פֿונעם סאַטמאַרער רבֿ אַהרן טײַטלבוים אויפֿן חסידישן וועבזײַטל „קאַווע־שטיבל‟, וואָס גיט דײַטלעכע אָנווײַזונגען, לויטן לעצטן פּסק־דין פֿון אַ סאַטמאַרער דיין. לויטן פּסק, מוזן די קליידער דערגרייכן פֿון 5 ביז 7 אינטשעס אונטער די קני פֿאַר ברייטערע בגדים, און נאָך ווײַטער פֿאַר שמעלערע. ווי עס גיבן טאַקע איבער די חסידישע קאָמענטאַטאָרן אויף „קאַווע־שטיבל‟, האָבן ס׳רובֿ חסידישע פֿרויען מיט אַ דור צוריק געטראָגן קליידער, וואָס זייער לענג איז געווען ביז די קני און אַפֿילו אַ ביסל העכער. דער סאַמע דערשטוינדיקער טייל פֿונעם פּסק־דין איז, אָבער, ניט די לענג פֿון די קליידער, וואָס מע וויל, אַז אַלע ערלעכע ייִדישע טעכטער זאָלן טראָגן, נאָר ווי יונג עס זענען טאַקע יענע ייִדישע טעכטער: דער נײַער פּסק איז כּולל אַלע מיידלעך, אָנהייבנדיק פֿון דרײַ יאָר.

דער ענין צניעות און די לענג פֿון קליידער זענען איצט ניט בלויז אויף דער צונג בײַ די סאַטמאַרער חסידים אין קרית־יואל, נאָר אויך בײַ די ליובאַוויטשער אין „קראַון־הײַטס‟. פֿאַראַכטאָגן האָט דאָס נײַעס־וועבזײַטל COL LIVE, וואָס דינט דער חב׳׳ד־קהילה אין ברוקלין און ישׂראל, אַרויפֿגעשטעלט אַ באַריכט וועגן אַ נײַער קאַמפּאַניע, וואָס איר ציל איז צו „פֿאַרמערן דאָס צניעות אין ׳קראַון־הײַטס׳, כּדי זוכה צו זײַן די פֿאָרזיכטיקייט פֿון אונדזער קהילה במשך פֿון די זומערדיקע חדשים‟. די קאַמפּאַניע, מיטן נאָמען „פּראָיעקט עדן: עסט אײַזקרעם און פֿאַרטיידיקט איצט ארץ־ישׂראל און עם־ישׂראל‟, גיט די מיידלעך אין עלטער צווישן 3 יאָר און דער בת־מצווה, קופּאָנען, מיט וועלכע זיי קענען קריגן אומזיסטן אײַזקרעם, אויב זיי טראָגן די פּאַסיקע קליידער. אַזוי אַרום, האַלטן די אָנפֿירער פֿונעם „פּראָיעקט־עדן‟, וועלן די מיידלעך העלפֿן „אָפּצוהיטן כּלל־ישׂראל‟, ווײַל „ווי דער רבי האָט געזאָגט, איז צניעות אַ קריטישער פּונקט; עס איז דער מויער, וואָס שיצט כּלל־ישׂראל‟.

ס׳איז דאָ זייער אַ סך, וואָס מע וואָלט געקענט אַנאַליזירן און אַרויסנעמען פֿון דעם אַלעם. איידער איך הייב אָן איבערצוגעבן מײַנע פּערזענלעכע געפֿילן לגבי דער איצטיקער קאַמפּאַניע און צניעות בכלל, וויל איך דערקלערן און אונטערשטרײַכן, אַז פּערזענלעך ווי אַ וועלטלעכער ייִד, האָב איך ניט קיין טענות צו די קאָנסערוואַטיווע קליידער. פֿאַרקערט, איך האַלט, אַז ס׳זאָל זײַן דאָס רעכט פֿון יעדער פֿרוי צו טראָגן די קליידער, וואָס זענען איר באַקוועם, און אויב אַ קהילה האַלט, אַז לאַנגע ספּודניצעס און אַרבל, וואָס דעקן איבער די עלגנבויגנס, זענען מער פּאַסיק פֿאַר פֿרויען און מיידלעך, איז אַדרבה. עס שאַט קיינעם ניט!

וואָס מאַכט מיר, אָבער, יאָ זייער נערוועז, איז דער אופֿן ווי אַזוי מע לערנט די תּקנות וועגן קליידער, און ווי אַזוי מע ווערט פֿאַרכאַפּט פֿון זיי. כאָטש די קאַמפּאַניע זאָגט גאָרניט ספּעציפֿיש וועגן סעקסואַליטעט, קען מען דערקענען פֿון די קאָמענטאַרן אויפֿן אַרטיקל, אַז מע באַטראַכט דאָס טראָגן צניעותדיקע קליידער ווי אַן אופֿן זיך צו פֿאַרהיטן קעגן דעם, אַז בײַ די מענער, וואָס באַקוקן צופֿעליק אַ מיידל, זאָלן חלילה ניט אַרויסקומען קיין סעקסועלע געדאַנקען אָדער תּאוות. איין קאָמענטאַטאָר האָט אַפֿילו דערקלערט, אַז אויב אַ מאַן ווערט „באַגײַסטערט‟ צוליב דעם, וואָס אַ פֿרוי טראָגט די ניט־פּאַסיקע קליידער, הייסט עס, אַז זי טראָגט אַ טייל פֿון דעם אַחריות פֿאַרן זינד.

אַזאַ צוגאַנג איז באמת געפֿערלעך. כאָטש לויטן חרדישן שטאַנדפּונקט זענען די פֿרויען, וואָס טראָגן גאָר צניעותדיקע קליידער, ווייניקער סעקסועליזירט ווי אַ פֿרוי, וואָס גייט אָנגעטאָן אין אַ „ביקיני‟, ווערט דער פֿרויס קערפּער דווקא מער סעקסועליזירט, ווען מע לערנט זי, אַז אַפֿילו דאָס אָנווײַזן אַ קני אָדער עלגנבויגן קען אַרויסרופֿן תּאווה בײַ מענער. אַ קערפּער, אַפֿילו פֿון אַ נאַקעטער פֿרוי, איז בעצם ניט עפּעס, וואָס איז סעקסועליזירט. דער סעקסועלער אַספּעקט באַשטייט אין דעם, וואָס עס קומט אפֿשר אין זינען עמעצער, וואָס זאָל קוקן אויף איר. דאָס וואָס מע לערנט קליינע קינדער — אָדער אָפֿן געזאָגט אָדער ניט־דערזאָגט — אַז זייערע קערפּערס זענען בעצם טומאהדיקע זאַכן, וואָס מע דאַרף תּמיד האַלטן באַדעקט, און אויב ניט — וועלן אפֿשר פּאַסירן אומגליקן בײַ אומשולדיקע שכנים, איז זייער פּראָבלעמאַטיש.

ערשטנס, אויב אַ מאַן זעט אַ קינד פֿון 3 יאָר און טראַכט, חלילה, וועגן סעקס, זענען דאָ פּראָבלעמען, וועלכע זענען אַ סך ערגער ווי סתּם די קליידער, וואָס דאָס מיידעלע טראָגט. קיין מיידל וואָס לײַדט, חלילה, פֿון אַזאַ מין אויפֿמערק פֿון אַ דערוואַקסענעם מאַן, זאָל ניט אָנהייבן מיינען, אַז זי אַליין איז שולדיק. אַזאַ שולד־געפֿיל און זעלבסט־באַשולדיקונג מאַכט נאָך ערגער די סיטואַציע. דאָס זעלביקע איז אויך שײך עלטערע מיידלעך און פֿרויען. זיי זענען ניט שולדיק, וואָס אַ מאַן קאָן אײַנפֿאַלן קוקנדיק אויף איר. דאָס אחריות ליגט אין גאַנצן אויפֿן מאַן, ניט אויף דער פֿרוי.

צווייטנס, אַז מע לערנט קליינע קינדער, אַז טראַגעדיעס פּאַסירן אפֿשר צוליב דעם, וואָס דאָס קלייד איז געווען צו קורץ, וועלן זיי אפֿשר זיך אַליין באַשולדיקן פֿאַר אַלע מינים פּראָבלעמען אויף דער וועלט. דאָס קען ממש אָנוואַרפֿן אַ שרעק אויפֿן קינד, וואָס קען דערפֿירן צו אַן עכטער טראַוומע. דער אמת איז, אַז עס פּאַסירן אַ מאָל טראַגעדיעס און ס׳איז אַמאָל פּשוט ניטאָ קיין קלאָרע סיבות, מיט וועלכער מע קען דערקלערן פֿאַר וואָס זיי קומען פֿאָר. אַ יונג מיידל, וואָס הערט וועגן אַ שכן, וואָס איז טראַגיש אומגעקומען אין אַן אַקצידענט, דאַרף ניט טראַכטן, אַז דער אומגליק איז געשען צוליב דער לענג פֿון איר קלייד.

דאָס אַלץ הייסט ניט, אַז דער באַגריף פֿון „צניעות‟ און דאָס טראָגן קאָנסערוואַטיווע קליידער איז בעצם שלעכט. מע קען לערנען קינדער צו זײַן באַשיידן, צו טראָגן קליידער, וואָס פֿאַרדעקן דעם קערפּער און ציִען ניט צו דעם אויפֿמערק פֿון פֿאַרבײַגייער אָן לערנען זיי, אַז דער קערפּער איז אַ טומאהדיקע זאַך, וואָס מע דאַרף באַהאַלטן. מע קען דאָס אויך לערנען אָן סטראַשונקעס אָדער זיי אונטערקויפֿן מיט אײַזקרעם.