די געבורט פֿון דער טראַגעדיע?

The Birth of a Tragedy?

איראַנישע מתפּללים שרײַען אויס אַנטי־אַמעריקאַנער און אַנטי־ישׂראלדיקער לאָזונגען נאָך די פֿרײַטיקדיקע תּפֿילות, דעם 17טן יולי, טעהעראַן
Getty Images
איראַנישע מתפּללים שרײַען אויס אַנטי־אַמעריקאַנער און אַנטי־ישׂראלדיקער לאָזונגען נאָך די פֿרײַטיקדיקע תּפֿילות, דעם 17טן יולי, טעהעראַן

פֿון עמיל קאַלין

Published July 22, 2015, issue of August 07, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

ערשטנס, קען מען נישט אויסמײַדן אַ מלחמה, וואָס גייט שוין אָן אַ היפּשע צײַט — אין סיריע, אין לבֿנון, איראַק און תּימן. די וועלט־מלחמה איז בחזקת שריר וקיים. מע רופֿט זי פּשוט נישט אַזוי, נישט געקוקט אויף דעם, וואָס זי טראָגט אַלע אייגנשאַפֿטן פֿון אַ וועלט־מלחמה. מעגלעך, ווײַל זי קומט נישט פֿאָר אין אייראָפּע — אַ קאָנטינענט, וואָס האָט אַ נייגונג זיך צו זען ווי אַ „גאַנצע וועלט‟.

דער הסכּם וועט נאָך שטאַרקער צעבלאָזן דאָס פֿײַער אין דעם ראַיאָן, נישט אים אויסלעשן. די טראַגעדיע קלאַפּט אין דער טיר.

אַסאַד און „כעזבאָלאַ‟ האָבן שוין, מיט רעכט, באַגריסט דאָס אונטערגעשריבענע: דאָס מאַכן לויזער די עקאָנאָמישע באַלאַגערונג פֿון איראַן איז גוטע נײַעס פֿאַר איראַנס עקאָנאָמיע, ווײַל עס וועט נאָך גרעסער ווערן דער שטראָם פֿון געווער. די גאָלף-מדינות, סאַודיע און טערקײַ, וועלן אויך נישט קאַרגן מיט געלט, און ווײַטער „שמירן‟ די רעדער פֿון די רעבעלן. אַזוי, וועט די מלחמה ווערן מעכטיקער, בלוטיקער, און די צאָל אומגעקומענע וועט שטײַגן.

טערקײַ האָט טאַקע באַגריסט דעם הסכּם, נאָר גלײַך מרמז געווען, אַז זי גייט אויך לאַנצירן איר אייגענעם נוקלעאַרן פּראָיעקט, פֿאַר „ציווילע‟ צוועקן, פֿאַרשטייט זיך. עגיפּטן האָט עס אויך באַגריסט, און אין צווישן אַרבעט קאַיִר מיט מיט מאָסקווע איבער נאָך אַ „ציווילן‟ נוקלעאַרן פּראָיעקט.

סאַודיע, פֿון איר זײַט, האָט שוין קלאָר געשטעלט מיט אַ יאָר צוריק: אַן איראַנישע באָמבע וועט באַקומען איין ענטפֿער — אַ סאַודישע באָמבע; און טאַקע: אין דעם פּאַראַד, וואָס איז פֿאָרגעקומען לעבן דער איראַקישער גרענעץ — אַ קלאָר אָנצוהערעניש פֿאַר די איראַנישע אויערן — האָט מען אויסגעשטעלט פֿאַרן עולם אַ באַליסטישן ראַקעט, פֿאַבריצירט אין כינע, וואָס איז מסוגל צו טראָגן אַ „נוקלעאַרן שפּיץ‟. און וועמען האָט מען געקאָנט זען זיצן אויף דער טריבונע אויבן אָן? דעם פּאַקיסטאַנער שעף פֿון שטאַב, וואָס האָט געזאָלט הייסן: די ראַקעטע האָט מען שוין, און איך וועל זיי באַזאָרגן מיטן „נוקלעאַרן שפּיץ‟. די סאַודן זענען דאָך געהיים פֿינאַנצירט דעם פּאַקיסטאַנישן נוקלעאַרן פּראָיעקט נאָך זינט די 1970ער יאָרן.

עס איז אמת, אַז איראַן באַדראָט ישׂראל אויף טריט און שריט. עס זענען נישט פֿאַראַן פֿיל בײַשפּילן פֿון אַ מדינה, וואָס אַ צווייטע מדינה זאָל איר דראָען אַזוי אָפֿן מיט פֿאַרניכטונג. פֿון איין זײַט, ווערט ישׂראל אָנגענומען ווי אַ גלײַך־באַרעכטיקטער מיטגליד אין דער „יו־ען‟, און פֿון דער אַנדערער זײַט, נעמט די „יו־ען‟ אָן באַשלוסן, צו שטיצן דעם הסכּם מיט איראַן, וואָס דראָט דער זיכערהייט פֿון ישׂראל.

דאַרף מען נאָך פֿרעגן, צי דער הסכּם צווישן דער מערבֿ־וועלט און איראַן איז גוט צי נישט גוט פֿאַר ייִדן?