קהילה

ידיעות פֿון בוענאָס־אײַרעס

News from Buenos Aires

פֿון אַבֿרהם ליכטענבוים

נײַע לאַורעאַטן פֿון דער פּרעמיע „באַראָן הירש‟

דער קװינטעט פֿון בלאָז־אינסטרומענטן פֿון דעם אָרקעסטער, װאָס דניאל באַרענבוים האָט געשאַפֿן מיט יונגע ישׂראַלדיקע און פּאַלעסטינער מוזיקערס, איז אויפֿגעטראָטן מיטװאָך, דעם 4טן אויגוסט, אויף די װעכנטלעכע קאָנצערטן װאָס קומען פֿאָר אין דער שיל פֿון דער ייִדישער קאָנגרעגאַציע, די עלטסטע אין בוענאָס־אײַרעס. דער דירעקטאָר פֿון דעם „מערבֿ־מיזרח־דיװאַן־אָרקעסטער‟ איז באַערט געװאָרן נאָכן קאָנצערט און עס איז אים פֿאַרטיילט געװאָרן די פּרעמיע „באַראָן הירש‟ פֿאַר זײַן אַרבעט לטובֿת דעם שלום. אין זײַן װאָרט האָט באַרענבוים אונטערגעשטראָכן, אַז ער איז נישט קיין גלייביקער, אַז אַלץ װאָס ער איז, האָט ער צו באַדאַנקען דער מוזיק, און אַז דורך דער מוזיק אַרבעטער פֿאַרן שלום. ער האָט אויך דערמאָנט זײַנע זיידע־באָבע, קאָלאָניסטן אין קאַרלאָס קאַסאַרעס, אַ קאָלאָניע פֿון באַראָן הירש אין דער פּראָװינץ בוענאָס-אײַרעס. אָט דער קאָנצערט איז איינער פֿון די דרײַ, װאָס זײַנען פֿאָרגעקומען אין די רעליגיעזע צענטערס. די אַנדערע צװיי זײַנען פֿאָרגעקומען אין איסלאַמישן צענטער און אין דער קאַטעדראַל. אויף די דרײַ האָבן זיך באַטייליקט הרבֿ שמעון מאָגילעװסקי, דער אַרציבישאָף פֿערנאַנדאָ זשיאַנעטי און דער דירקטאָר פֿון איסלאַמישן צענטער אַבדעלנאַבי עלפֿהעלנאַװי. דער לאָזונג פֿון די קאָנצערטן איז געװען „צוזאַמענלעבן‟.

ס׳איז אויך באַערט געװאָרן די אַרגענטינער װעלט־באַרימטע פּיאַניסטין מאַרטאַ אַרכעריטש, װי אַן אַמבאַסאַדאָרין פֿון דער אַרגענטינער קולטור. אין איר װאָרט האָט זי דערמאָנט איר ייִדישע מוטער, חנה העלער, אַ געבוירענע אין דער קאָלאָניע „קלאַראַ‟, װאָס דער באַראָן הירש האָט געשאַפֿן אין דער פּראָװינץ ענטרע ריִאָס.

אַנטיסעמיטישע אויפֿשריפֿטן אין דער פּראָווינץ ענטרע ריִאָס

אין קאָלאָניע אַװעזשאַנעדאַ, אַ שטעטל אין דער פּראָװינץ ענטרע ריִאָס, אַ 20 ק״מ פֿון דער הויפּטשטאָט פּאַראַנאַ, װוּ עס האָבן קיין מאָל נישט געװוינט קיין ייִדן, האָבן זיך באַװיזן אַנטיסעמיטישע אויפֿשריפֿטן מיט דער נאַצישער טערמינאָלאָגיע פֿון די 1930ער און 1940ער יאָרן. לערערס פֿון אַלע פֿאָלק־ און מיטלשולן פֿון דער שטאָט האָבן געװידמעט ספּעציעלע לעקציעס װעגן חורבן װי אַ דערציִערישער מיטל, װאָס האָט געהאַט אַ שטאַרקן אָפּקלאַנג אין דער נאַציאָנאַלער מעדיאַ און פּרעסע.

אַ בוך זכרונות פֿון אַ לעבן־געבליבענעם

עדגאַר װילדפֿעוער, 91 יאָר אַלט, דער איינציקער לעבן־געבליבענער נאָך דער באַפֿרײַונג פֿון אוישװיץ, װאָס לעבט אין דער פּראָװינץ קאָרדאָבאַ, האָט פּובליקירט זײַן בוך „יוסטיץ און נישט נקמה‟. ער איז דעמאָלט אַלט געװען 21 יאָר און האָט געװידמעט זײַן לעבן צו שמועסן מיט יוגנטלעכע פֿון שולן און אוניװערסיטעטן װעגן חורבן. אין זײַן װאָרט האָט ער אונטערגעשטראָכן, אַז זײַן לעבן נאָך דער באַפֿרײַונג איז אַזוי שװער װי אין לאַגער.

דער ריס צווישן רעגירונג און דעם ייִשובֿ וואַקסט

פֿרײַטיק, דעם 6טן אויגוסט, האָט די אַרגענטינער פּרעזידענטין, קריסטינאַ פֿערנאַנדעז־קירכנער, גערעדט אין דער פֿאַבריק „מערצעדעס בענץ‟ בײַם דערעפֿענען אַ נײַעם סעקטאָר. אין איר רעדע, װאָס מען האָט איבערגעגעבן דירעקט דורך אַלע קאָמוניקאַציע מיטלען, האָט זי דערמאָנט, אַז די צװייטע װעלט־מלחמה איז אַ קאָנסעקװענץ פֿונעם װערסאַל־אָפּמאַך, און אַז היטלער איז געװען געצװוּנגען אָנצוהייבן דעם קריג ,צו פֿאַרטיידיקן די אינטערעסן פֿון דײַטשישן פֿאָלק. זי האָט נישט דערמאָנט דעם חורבן און אויך נישט, אַז אײַכמאַן איז אַרײַנגעקומען אין לאַנד מיט אַ פֿאַלשן נאָמען, און האָט גלײַך באַקומען אַרבעט אין דער דײַטשער פֿאַבריק ביז 1960, װען מען האָט אים געכאַפּט. די „דאַיאַ‟ האָט שאַרף רעאַגירט אויף אירע װערטער, אָבער פֿון דער רעגירונג האָט זיך קיינער נישט אָפּגערופֿן. דער עפּיזאָד פֿאַרשאַרפֿט דעם ריס צװישן ייִשובֿ און די רעגירונג.

סעמינאַר פֿאַר סטודענטן פֿון דעם געשיכטע־דעפֿאַרטאַמענט

אין דעם „האָלאָקאַוסט מוזיי‟ האָט זיך אָנגעהויבן דער סעמינאַר פֿאַר סטודענטן פֿון דעם געשיכטע־דעפֿאַרטאַמענט בײַ דעם בוענאָס־אײַרעסער אוניװערסיטעט. די פּראָפֿ׳ מאַרסיאַ ראַס פֿירט אָן מיטן װאַרשטאַט אויף דער טעמע „די טאָטאַלע מלחמה און די ענדגילטיקע לייזונג; און דער ׳דריטער רײַך׳ אין זײַן קאַמף קעגן די פּאָליטישע שׂונאים‟. מען װעט אויך פֿאַרגלײַכן די נאַצישע מעטאָדן אין הײַנטצײַטיקע רעזשימען.

אָנגעהויבן דער מישפּט קעגן די באַשולדיקטע אין פֿאַרדעקן דעם אַטענטאַט אויפֿן בנין פֿון דער בוענאָס־אײַרעסער קהילה

דאָנערשטיק, דעם 6טן אויגוסט האָט זיך אָנגעהויבן דער מישפּט קעגן די באַשולדיקטע אין פֿאַרדעקן דעם אַטענטאַט אויפֿן בנין פֿון דער בוענאָס־אײַרעסער קהילה. צװישן די באַשולדיקטע געפֿינען זיך: דער געװעזענער אַרגענטינער פּרעזידענט מענעם, דער באַזײַטיקטער ריכטער גאַלעאַנאָ, דער געװעזענער פּרעזידענט פֿון דער „דאַיאַ‟, ראובֿן ברכה, געװעזענע שפּיאָנען און פּאָליציי־באַאַמטע. דערװײַל האָט דער פּראָקוראָר אויסגערעכנט זײַנע אַרגומענטן, פֿאַר װאָס דאַרף מען פֿאַרמישפּטן די, װעלכע האָבן אַלץ געטאָן צו פֿאַרדעקן דעם ענין און אַפֿילו פֿאָרגעלייגט 400.000 דאָלאַר צו באַפֿרײַען די באַשולדיקטע איראַנער; און אַז די שולד זאָל פֿאַלן אויף דער פּאָליציי פֿון דער פּראָװינץ בוענאָס־אײַרעס. מען רעכנט, אַז דער פּראָצעס װעט דויערן אַ פּאָר חדשים.

די ידיעות פֿון בוענאָס־אײַרעס, ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.