פּובליציסטיק

האַלטן בכלל די לינק־געשטימטע אַמעריקאַנער ייִדן פֿון גרענעצן?

Has the American Jewish Left Lost All Sense of Boundaries?

פֿון יורי יאַנאָווער (Forward)

איך האָב לעצטנס באַמערקט, מיט גרויסער אַנטוישונג, אַ וואַקסנדיקן שפּאַלט צווישן די טראַדיציאָנעלע ייִדן און אַלע אַנדערע מענטשן פֿון ייִדישן אָפּשטאַם.

צו ערשט, אַ ביסל געשיכטע: איך בין אַ פֿרומער ישׂראלי און שוין 40 יאָר לאַנג — אַ זשורנאַליסט. במשך פֿון דער צײַט האָב איך מיטגעאַרבעט מיט כּלערליי ייִדישע אָרגאַניזאַציעס, אַרײַנגערעכנט דער CCAR פֿון דער רעפֿאָרם־באַוועגונג, וואָס האָט מיך ווערבירט צו העלפֿן צונויפֿשטעלן זייער סידור, און דעם זשורנאַל „עמי‟, וואָס האָט אַנולירט מײַן קאָנטראַקט ווי זייער שעף־רעדאַקטאָר, נאָכן דערוויסן זיך, אַז איך האָב אַמאָל מיטגעאַרבעט מיט דער CCAR. איך ווייס גוט דעם טעם פֿון שפּאַלטן צווישן ייִדן. אָבער דער איצטיקער ריס איז פֿון גאָר אַן אַנדער מין.

פֿאַראַיאָרן האָב איך פֿאַרבעטן אויף וועטשערע אַן אַלטע חבֿרטע פֿון אַמעריקע, אויך אַ זשורנאַליסטקע, וואָס האָט מיך שוין צוויי מאָל אינטערוויויִרט פֿאַר אַן אַרטיקל, און אונדזערע קינדער האָבן זיך געלערנט אין דער זעלבער שול. בעת אונדזער שמועס אין רעסטאָראַן האָבן מיר אויסגעמיטן פּאָליטישע טעמעס. זי ווייסט, אַז איך בין אַ רעכטער; איך ווייס, אַז זי איז אַ לינקע, און מיר האָבן נישט געזוכט קיין מחלוקת.

פֿירנדיק זי צוריק צו אירע פֿרײַנד אין רעננה, האָב איך סתּם באַמערקט, אַז דער דעמאָלטדיקער ישׂראלדיקער פּרעזידענט־קאַנדידאַט, ראובֿן ריבֿלין, געפֿעלט מיר.

„אַזאַ שרעקלעכער מענטש!‟ האָט זי זיך אָפּגערופֿן. „האָסטו געהערט, וואָס ער האָט געזאָגט וועגן דער רעפֿאָרם־באַוועגונג?‟

יאָ, איך האָב געהערט. ריבֿלין האָט דעמאָלט געהאַט דערקלערט בעת אַן אינטערוויו, אַז ס׳איז אים עד־היום שווער צו רופֿן אַ רעפֿאָרם־ראַבינער „ראַבײַ‟. אין בערך דער זעלבער צײַט האָט ער אויך זיך אָפּגעזאָגט צו דערלויבן אַ קאָנסערוואַטיוון ראַבינער אָנצופֿירן מיט אַ בר־ און בת־מיצווה צערעמאָניע פֿאַר קינדער מיט אַ מום, ווײַל די אונטערנעמונג איז געווען אונטערן אויפֿזיכט פֿון דער קאָנסערוואַטיווער באַוועגונג. אין דער אמתן, האָב איך קוים באַמערקט יענע ידיעות. איך האָב געשטיצט ריבֿלין, ווײַל איך — ווי אַ סך ישׂראלים פֿון כּלערליי פּאָליטישע ליניעס — האָבן גרויס דרך־ארץ פֿאַר אים ווי אַן ערשט־קלאַסישער כּנסת־דעפּוטאַט, וואָס האָט באַוויזן זיך אַנטקעגנצושטעלן פּרעמיער נתניהו, און נאָך וויכטיקער, שׂרה נתניהו — און דערפֿאַר האָב איך געהאַלטן, אַז עס קומט אים די פּרעזידענטשאַפֿט.

דערקלערנדיק די אַרגומענטן פֿאַר מײַן חבֿרטע, האָב איך דערזען, אַז עס גייט איר נישט אָן וואָס פֿאַר אַ מין פּרעזידענט ריבֿלין וועט זײַן אין ישׂראל; איר האָט געאַרט זײַנע באַליידיקונגען קעגן די ייִדישע אַמעריקאַנער אינסטיטוציעס. נו, נו… דעם גאַנצן וועג קיין רעננה, האָבן מיר שוין ביידע געשוויגן, און זינט דעמאָלט אָן זענען מיר בכלל נישט אין פֿאַרבינדונג.

כאָטש איך בין אַ פֿרומער ייִד, האַלט איך זיך נישט פֿאַר העכער ווי די ייִדן פֿון אַנדערע רעליגיעזע גרופּעס, און גלייב נישט, אַז דער שולחן־ערוך איז דער איינציקער מיטל אָפּצוהיטן די מיצוות. אויב געוויסע ייִדן ווילן היטן די תּורה אויף זייער אייגענעם שטייגער, אַפֿילו אויב זיי פֿירן שבת אַן אויטאָ, זענען זיי בײַ מיר אויך תּורה־ייִדן.

פֿון דעסטוועגן, האָט עס מיך שטאַרק אַנטוישט, ווען איך האָב, דעם 31סטן אויגוסט, איבערגעלייענט, אַז די „דזשענעסיס פּריז־פֿונדאַציע‟ און אַ צווייטע אַמעריקאַנער ייִדישע אָרגאַניזאַציע גרינדן אַן איניציאַטיוו לכּבֿוד מײַקל דאָגלאַס, כּדי צו פֿינאַנצירן אינאָוואַטיווע מיטלען ווי צוצוציִען געמישטע משפּחות צו דער ייִדישער קהילה.

די איניציאַטיוו וועט זאַמלען 3.3 מיליאָן דאָלאַר פֿאַר דעם צוועק.

אַוודאי, איז דאָס אַ פֿײַנע איניציאַטיוו. מיר אַלע, רעכטע און לינקע, אָרטאָדאָקסן און נישט־אָרטאָדאָקסן, דאַרפֿן טאַקע אויסשטרעקן אַ האַנט צו די געמישטע משפּחות. אָבער פֿאַר וואָס ניצט מען מײַקל דאָגלאַס ווי אַ מוסטער? אין יוני 2014 האָט מײַקל דאָגלאַס און זײַן פֿרוי, קאַטערין זעטאַ דזשאָנס, טאַקע באַזוכט דאָס הייליקע לאַנד לכּבֿוד דער בר־מיצווה פֿון זייער עלטסטן זון, דילאַן מײַקל. קאַטערין זעטאַ דזשאָונס איז אָבער נישט קיין ייִדישע. הייסט עס, אַז על־פּי־דין זענען אירע קינדער אויך נישט קיין ייִדן. און נאָך מער: מײַקל דאָגלאַס, דער זון פֿון די אַקטיאָרן קירק דאָגלאַס און דײַאַנאַ דיל, איז אויך נישט קיין ייִד. מיט אַנדערע ווערטער, אַ סימפּאַטיש נישט־ייִדיש פּאָרפֿאָלר מיט זיסע נישט־ייִדישע קינדער זענען געקומען צום כּותל־מערבֿי… אָבער וואָס פּינקטלעך האָבן זיי געפּראַוועט?

נישט זיי — דער דאָזיקער נישט־ייִד, וואָס זײַן פֿרוי איז אויך נישט קיין ייִדישע, נישט־ייִדישער פֿרוי — דאַרפֿן זײַן אַ מוסטער צו זאַמלען 3.3 מיליאָן דאָלאַר פֿאַר ייִדישע צוועקן…

אָבער דאָס איז נישט אַלץ. מײַן צווייטע אַנטוישונג איז געווען איבער דעם וואָס J Street U — דער סטודענטן־אָפּטייל פֿון J Street — האָט אויסגעקליבן אַ מוסולמענישע פּאַקיסטאַנער אַמעריקאַנער מיידל, אַמנאַ פֿאַרוקי, פֿאַר זײַן פּרעזידענט. אמת, פֿאַרוקיס שטעלונג צו ישׂראל איז גאַנץ פּאָזיטיוו; זי זעט מיר אויס ווי אַ סימפּאַטישע, און הלוואי וואָלטן אַלע נישט־ייִדן אַרויסגעוויזן אַזוי פֿיל אינטערעס צו מײַן לאַנד און געשיכטע, ווי זי. איך פֿאַרשטיי אָבער נישט, פֿאַר וואָס דווקא זי איז דערוויילט געוואָרן ווי דער פּרעזידענט פֿון אַ ייִדישער אָרגאַניזאַציע?

האָב איך אויסגעזוכט די וועבזײַט פֿון J Street, און געלייענט, אַז די אָרגאַניזאַציע איז „די פּאָליטישע היים פֿאַר פּראָ־ישׂראלדיקע, פּראָ־שלומדיקע אַמערקיאַנער, וואָס ווילן, אַז ישׂראל זאָל זײַן אַ זיכער אָרט, אַ דעמאָקראַטישע און נאַציאָנאַלע היים פֿאַרן ייִדישן פֿאָלק.‟ הייסט עס, אַז J Street איז אפֿשר נישט קיין ייִדישע אָרגאַניזאַציע? דער אות J איז פֿאַרפֿירעריש, ווײַל עס גיט דעם אײַנדרוק, אַז עס מיינט „Jewish‟, אָבער אין דער אמתן, איז עס פּשוט אַ פּראָ־ישׂראלדיקע אָרגאַניזאַציע פֿון סתּם אַמעריקאַנער.

איך בין נישט קיין עקסטרעמיסט, וועל איך נישט מאַכן קיין געוואַלד איבער דעם; כ׳וועל נישט פֿאַרברענען קיין פּאַלעסטינער הויז אָדער אויסהאַקן קיין פּאַלעסטינער איילבערט־בוים; פֿון דעסטוועגן, וועל איך איבערחזרן, אַז מײַקל דאָגלאַס איז נישט קיין ייִד, און J Street, וואָס האָט איצט אַמנאַ פֿאַרוקי ווי איר פּרעזידענט, איז בפֿירוש נישט קיין ייִדישע אָרגאַניזאַציע.