שלום אַש — 135

Sholem Asch - 135

דוד מאַזאָווער — אַן עלטער־אייניקל פֿון שלום אַש רעדט פֿאַר אַן עולם אין קוטנע
דוד מאַזאָווער — אַן עלטער־אייניקל פֿון שלום אַש רעדט פֿאַר אַן עולם אין קוטנע

פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published October 13, 2015, issue of October 30, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

לויט אַלע סימנים נאָך, איז דאָס איינציקע אָרט וווּ מע פֿאַרגעסט ניט הײַנט צו פּראַווען ווי עס דאַרף צו זײַן שלום אַשס קײַלעכדיקע און ניט קײַלעכדיקע געבוירן־טעג, איז זײַן פּוילישע היימשטאָט קוטנע, וווּ ער האָט דערזען די ליכט פֿון דער וועלט אין יאָר 1880. פֿון דעם 8טן ביזן 11טן אָקטאָבער איז אין קוטנע דורכגעפֿירט געוואָרן דער 9טער פֿעסטיוואַל, וואָס טראָגט דעם נאָמען פֿון שלום אַש (www.tp.com.pl/kultura/ix-festiwal-im-szaloma-asza.html).

איך בין אין קוטנע ניט געווען — ניט הײַיאָר, ניט די פֿריִערדיקע אַכט מאָל. ווי איך פֿאַרשטיי, ווערט דער אַש־יום־טובֿ אָרגאַניזירט איין מאָל אין צוויי יאָר. פֿונעם לייענען די עדיעה, וועלכע זײַנען צוטריטלעך אין אינטערנעץ, שאַפֿט זיך אַן אײַנדרוק, אַז ס’איז ניט קיין אינטערנאַציאָנאַלע געשעעניש, כאָטש עס זײַנען דאָרטן געווען געסט פֿון ענגלאַנד (בתוכם דוד מאַזאָווער — אַן עלטער־אייניקל פֿון שלום אַשן און אַ קענער פֿון ייִדישער קולטור־געשיטכע) און, אפֿשר, פֿון אַנדערע לענדער. אָבער אין תּוך אַרײַן, איז עס אַ היגע — קוטנער און בכלל פּוילישע — אונטערנעמונג, וואָס מאַכט עס ניט ווייניקער וויכטיק און אוניקאַל. איך בין גאָר ניט זיכער, צי עפּעס אַזוינס קומט פֿאָר אין די היימשטעט פֿון אַנדערע גרויסע ייִדישע שרײַבער. און טאָמער טאַקע עס קומט אַזאַ זאַך פֿאָר, איז עס ווידער אין פּוילן — ווי דאָס פֿײַערן פֿון י.־ל. פּרצעס 100־יאָריקן יוביליי אין זאַמאָשטש.

צוריק גערעדט, ווייס איך ניט, ווי גרעסער ס‘ווערט, אַ דאַנק דעם דאָזיקן פֿעסטיוואַל, די צאָל לייענער, וואָס נעמען אין די הענט שלום אַשס ביכער. מײַן סקעפּטישקייט איז באַזירט אויף דעם פֿאַקט, וואָס דער קאַטאַלאָג פֿון דער פּוילישער נאַציאָנאַלער ביבליאָטעק ווײַזט נאָר געציילטע ביכער פֿון אַשן, וועלכע זײַנען אַרויס אין דעם יאָרהונדערט. צי הייסט עס, אַז דער פֿעסטיוואַל ציט צו עפּעס אַן עולם בלויז אין משך פֿון די עטלעכע טעג פֿון זײַנע אַקטיוויטעטן, און דערנאָך פֿאַרגעסט מען בכלל אין פּוילן אין דעם ייִדישן לאַנדסמאַן, כּדי זיך ווידער דערמאָנען אין אים נאָר אין צוויי יאָר אַרום? איך האָף, אַז דער רעאַלער מצבֿ איז, פֿון דעסטוועגן, אַ בעסערער.

איך וועל אָפּמערקן שלום אַשס יוביליי אויף מײַן אייגענעם אופֿן. שוין עטלעכע יאָר ווי איך גיב מײַנע סטודענטן צו לייענען זײַנע ווערק. אין דעם פֿאַרגאַנגענעם אַקאַדעמישן יאָר האָט אַ סטודענט געשריבן אַ דיפּלאָם־אַרבעט וועגן אַשס ראָמאַן „איסט ריווער‟. און הײַיאָר פֿיר איך אַ לייען־גרופּע פֿון זעקס דאָקטאָר־סטודענטן פֿון אונדזער ניו־יאָרקער אוניווערסיטעט. מיר קלײַבן זיך צונויף איין מאָל אַ וואָך און לייענען איינס פֿון אַשס פֿריִערע ווערק — „אַמעריקע‟, וואָס איז, אַגבֿ, ניטאָ אויף ענגליש, אַחוץ אַ פּאָר איבערגעזעצטע אויסצוגן. סײַדן איך האָב אַ פֿולע איבערזעצונג פֿאַרזען.