דעם 11טן און 12טן אָקטאָבער איז אין דעם ירושלימער אוניווערסיטעט פֿאָרגעקומען אַ קאָנפֿערענץ „געזעלשאַפֿטלעך־פֿאַראַכטע סאָציאַלע פּראַקציסן בײַ ייִדן‟ — די רייד גייט וועגן זנות און ווײַבער־האַנדל, האָמאָסעקסואַליזם, גילוי־עריות און אַנדערע מינים פֿון אומאײַנגענעמער סעקסועלער אויפֿפֿירונג. דאָס רובֿ רעפֿעראַטן זײַנען אָפּגעהאַלטן געוואָרן אויף רוסיש, און אַן ערך דרײַ פֿערטל אָנטיילנעמער זענען די מיטאַרבעטער פֿונעם צענטער פֿון ייִדישע לימודים בײַם רוסלענדישן הומאַניטאַרן מלוכישן אוניווערסיטעט, מאָסקווע (אַנדערע זענען געלערנטע פֿון ישׂראל). פֿאַר דער קאָנפֿערענץ איז פֿאָרגעקומען אַ סקאַנדאַל: צוערשט, האָט מען פּלאַנירט דורכצופֿירן די קאָנפֿערענץ אינעם רוסלענדישן הומאַניטאַרן אוניווערסיטעט, אָבער מע האָט באַשולדיקט דעם צענטער פֿון ייִדישע לימודים אין פּראָפּאַגאַנדע פֿון אויסגעלאַסנקייט און, ווי מאָדנע עס זאַל ניט קלינגען, אין אַנטיסעמיטיזם; און דער רעקטאָראַט פֿונעם אוניווערסיטעט האָט מורא געהאַט צו באַשיצן דעם אָפּטייל פֿון זײַן אוניווערסיטעט, ווײַל די ביידע באַשולדיקונגען קלינגען זייער ערנסט אין איצטיקן רוסלאַנד. דער צענטער פֿון ייִדישע לימודים האָט זיך אָבער געגעבן אַן עצה און דורכגעפֿירט אַן אינטערנאַציאָנאַלע קאָנפֿערענץ אין ירושלים, בשותּפֿות מיטן ירולשימער אוניווערסיטעט.
נאָך אַן אונטערנעמונג פֿון אַ רוסישער פֿאָרש־אָרגאַניזאַציע קומט די טעג פֿאָר אין ישׂראל. דער צענטער „ספֿר‟ האָט אָרגאַניזירט אַן עטנאָגראַפֿישע עקספּעדיציע קיין ישׂראל. מע פֿרעגט אויס עלטערע ייִדן, וואָס האָבן עולה געווען פֿון די לענדער פֿונעם געוועזענעם סאָוועטן־פֿאַרבאַנד און לעבן איצט אין ישׂראל. מע פֿרעגט זיי אויס ניט בלויז מכּוח זייערע קינדער־זכרונות, נאָר אויך מכּוח זייער באַגעגעניש מיט „אַנדערע ייִדן‟ און „אַנדער ייִדישער טראַדיציע‟ אין ישׂראל און וועגן זייער דערפֿאַרונג פֿון צופּאַסן זיך צו דעם נײַעם לעבן.
פֿון ישׂראל קיין מאָסקווע איז געקומען מיכאל פֿרייקמאַן, אַ היסטאָריקער און אַרכעאָלאָג. ער האָט געהאַלטן צוויי רעפֿעראַטן אין די ראַמען פֿונעם פּראָיעקט „אשכּולות‟. דער ערשטער האָט געהייסן „מלכּת שבא‟ און איז געווידמעט געווען די פֿאַרבינדונגען פֿון ארץ־ישׂראל און שבא אין די צײַטן פֿון אַלט־ייִדישער מאָנאַרכיע לויט די אַרכעאָלאָגישע קוואַלן. דער צווייטער רעפֿעראַט איז וועגן דעם בית־המיקדש. פֿרייקמאַן האָט פֿאַרגלײַכט די באַשרײַבונג פֿונעם תּנ״ך מיט די בילדער און אַרכעאָלאָגישע אָנגאַבעס פֿון פֿאַרשיידענע טעמפּלען אין מיטל־מיזרח און ציפּערן, בתוכם טעמפּלען פֿון אַנדערע רעליגיעס, וואָס זענען דערמאָנט אינעם תּנ״ך.
מיטוואָך דעם 14טן אָקטאָבער איז אין ישׂראלדיקן קולטור־צענטער בײַ דער אַמבאַסאַדע פֿון ישׂראל אין מאָסקווע פֿאָרגעקומען אַ לעקציע פֿון יצחק ברודני „אויסן־פּאָליטיק פֿון מדינת־ישׂראל אין 21סטן י״ה‟. ברודני, אַ באַרימטער פּאָליטאָלאָג פֿון ירושלים, געפֿינט זיך די טעג אין מאָסקווע מיט אַ וויזיט; ער לערנט אַ קורס סטודענטן פֿון ייִדישע לימודים אין דעם מאָסקווער מלוכה־אוניווערסיטעט.
אין ייִדישן פֿאַרלאַג „קניזשניקי‟ איז דערשינען מישע לעווס בוך „עס ברענט אַ ליכט אין מײַן זכּרון‟ אין דער רוסישער איבערזעצונג - אַן אויטאָביאָגראַפֿישער ראָמאַן, וואָס באַשרײַבט די יונגע יאָרן פֿונעם שרײַבער און זײַן אָנטייל אין ליטעראַרישן לעבן אין כאַרקאָוו און אין מאָסקווע אין די 1930ע יאָרן. אינטערעסאַנט איז, אַז די איבערזעצונג, האָבן געמאַכט מאַשע ראָלניקײַטע און וואַלערי דימשיץ.
און דער פֿאַרלאַג „ראָספּען‟ – דער בעסטער אין רוסלאַנד, וואָס גיט אַרויס ביכער פֿון סאָוועטישער געשיכטע, האָט בשותּפֿות מיט „קניזשניקי‟ פֿאַרעפֿנטלעכט „דאָס טאָגבוך, 1941—1946‟ פֿון וולאַדימיר העלפֿאַנד, סאָוועטישן אָפֿיצער, וואָס האָט אָנטייל גענומען אין דעם סטאַלינגראַדער שלאַכט, אינעם באַפֿרײַען אוקראַיִנע און פּוילן און האָט געענדיקט די מלחמה אין דײַטשלאַנד. דאָס טאָגבוך באַשרײַבט כּלערליי פּרטים פֿון דעם טאָג־טעגלעך לעבן אויפֿן פֿראָנט, בתוכם די מעשׂים פֿון דער סאָוועטישער אַרמיי אין דײַטשלאַנד.
די אויסגאַבע שליסט אײַן פֿאָטאָגראַפֿיעס וואָס העלפֿאַנד האָט געמאַכט אין דער אַרמיי. דאָס בוך איז צוגעגרייט פֿונעם פּראָפֿעסאָר אָלעג בודניצקי, דעם פֿאָרשער פֿון דער ייִדישער געשיכטע אין 20סטן י״ה.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.