קהילה

ידיעות פֿון וואַרשע

News From Warsaw

פֿון קאָבי ווײַצנער

די ידיעות פֿון וואַרשע ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.

אָפּגעזוכט דעם קבֿר פֿון אַהרעלע קאָזשניצער

אַהרון יחיאל האָפֿשטיין איז געווען אַ צדיק פֿון דער קאָזשניצער דינאַסטיע. גערופֿן האָט מען אים, אַהרעלע קאָזשניצער, און ער איז געשטאָרבן פֿון טיפֿוס אין דער זשעלעכאָווער געטאָ. מען האָט אים יאָ מקבר געווען, אָבער דער קבֿר איז נעלם געוואָרן.

דוד זינגער, אַ ניו־יאָרקער חסיד, וואָס אינטערעסירט זיך מיט די קבֿרים פֿון צדיקים אין פּוילן, האָט באַשלאָסן צו געפֿינען דעם קאָזשניצערס קבֿר. אין יאָר 2011 איז דוד זינגער געקומען קיין זשעלעכאָוו. צו געפֿינען דעם קבֿר איז נישט געווען קיין לײַכטע זאַך. פֿונעם ייִדישן בית־עולם האָט מען דאָרט געמאַכט אַ פּאַרק. גרין גראָז און ביימער באַדעקן די אַלטע מצבֿות.

אַ דאַנק די פֿאַרמלחמהדיקע פֿאָטאָגראַפֿיעס און ראַדאַר־מכשירים, האָט זינגער, סוף־כּל־סוף, אַנטדעקט דעם צדיקס קבֿר. פֿופֿציק חסידים זענען שוין עולה־רגל געווען אויפֿן צדיקס קבֿר.

די קאָזשניצער דינאַסטיע האָט אַ המשך — ר׳ חיים האָפֿשטיין, וואָס לעבט אין לאָנדאָן. ער איז אויך געקומען קיין זשעלעכאָוו און דערקלערט, אַז ער האָט בדעה צו שטעלן אַן אוהל אויפֿן צדיקס קבֿר.

הייסט עס, אַז זשעלעכאָוו פֿון הײַנט אָן געפֿינט זיך אויף דער הייליקער מאַפּע פֿון די פּוילישע צדיקים.

אַ נײַער ספֿר־תּורה פֿאַר דער לאָדזשער שיל

די משפּחה נתנזאָן (נאַטאַנזאָן) האָט אַ פֿאַרמעגן פֿון אַן ערך פֿיר הונדערט מיליאָן דאָלאַר, דערציילט אונדז דער זשורנאַל „וויקלי ביזנעס ריוויו‟. די ייִדישע־ענגלישע משפּחה שטאַמט פֿון פּוילישע ייִדן, פֿון ראַדאָם און לאָדזש. דערפֿאַר האָבן אויך טאַטע־מאַמע, הילטאָן און לויִז נתנזאָן באַשלאָסן צו פּראַווען זייער זונס בר־מיצווה אין לאָדזש.

די נתנזאָנס זענען באַקאַנטע פֿילאַנטראָפּן. לכּבֿוד דער שׂימחה האָבן זיי באַשטעלט אַ ספֿר־תּורה בײַ אַ סופֿר סת״ם. דאָס בר-מיצווה־ייִנגל האָט געלייענט פֿונעם ספֿר־תּורה, וואָס טאַטע־מאַמע האָבן געשאָנקען דער לאָדזשער ייִדישער קהילה.

דאָס איז די ערשטע נײַע ספֿר־תּורה אין לאָדזש זינט דער צווייטער וועלט־מלחמה.

נאָך אַ באַזוך אין אוישוויץ

בר (באַר) ראָזנער־וואַקס איז אַ תּלמידה אין אַ ירושלימער גימנאַזיע. בר איז געווען אַ ביסל אַנטוישט פֿון איר גימנאַזיע־נסיעה קיין פּוילן אויף די שפּורן פֿונעם חורבן.

בר באַטאָנט, אַז פֿאַר אַ סך תּלמידים בלײַבט די חורבן־טעמע פֿרעמד, אַפֿילו נאָך דער נסיעה קיין פּוילן. בר דערציילט, אַז פֿאַר איר האָט די נסיעה יאָ געהאַט אַ זין, ווײַל איר באָבע איז אַ לעבן־געבליבענע. אין אוישוויץ האָט בר ראָזנער געזען מיט די אייגענע אויגן דעם באַראַק, וווּ איר באָבע איז געווען. מסתּמא דערפֿאַר האַלט זי, אַז סע וואָלט געווען כּדאַי צו באַקענען די יונגע ישׂראלים מיט די לעבן־געבליבענע — פֿאַר דער נסיעה קיין פּוילן. ראשית, וואָלטן זיי אויף אַזאַ אופֿן געהערט פֿון די קרבנות אַליין וועגן דעם חורבן. אַ פּערזענלעכן קאָנטאַקט מיט די קרבנות איז שטאַרקער פֿון פֿילמען אָדער ביכער. אַחוץ דעם, נייטיקן זיך אַ סך פֿון די לעבן־געבליבענע אין הילף. זיי געפֿינען זיך אין אַ שווערן עקאָנאָמישן מצבֿ. די יונגע לײַט קענען זיי העלפֿן אויף כּל־המינים אופֿנים; למשל, מיט פּראָסטע זאַכן, ווי צו העלפֿן זיי קויפֿן עסן אויפֿן מאַרק.

בר און אירע חבֿרים ווילן אויך העלפֿן פֿינאַנציעל די לעבן־געבליבענע, וואָס זייער צאָל אין ישׂראל איז מער ווי פֿופֿציק טויזנט. זיי ווענדן זיך צו מלוכישע און פֿילאַנטראָפּישע אינסטיטוציעס צוליב דעם.

בכלל וויל בר, אַז דאָס העלפֿן די ניצול־געבליבענע זאָל ווערן אַ באַדינג און אַן אינטעגראַלער טייל פֿון דער נסיעה פֿון די גימנאַזיסטן קיין פּוילן. בר ראָזנער־וואַקס האָט אָנגעשריבן אַ פּעטיציע וועגן דעם ענין. טויזנט תּלמידים האָבן זי שוין אונטערגעשריבן. בר האָפֿט, אַז אַ סך מער תּלמידים וועלן אונטערשרײַבן די פּעטיציע, כּדי די מלוכה זאָל זי נעמען אין באַטראַכט און פֿאַרווירקלעכן.