נײַעס פֿון וואַרשע

News From Warsaw

פֿון קאָבי ווײַצנער

Published December 29, 2015, issue of January 22, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

פֿאַר קוזיקן איז דאָס אַלץ בלויז אַ תּירוץ פֿאַר די בענטשליכט. ער חזרט איבער די סלאָגאַנען פֿון די פֿאַרמלחמהדיקע פּוילישע אַנטיסעמיטישע פּאַרטייען, וואָס האָבן געהאַלטן, אַז פּוילנס גרעסטע פּראָבלעם זענען די ייִדן. ספּעציעל די ייִדן, וואָס מישן זיך אַרײַן אין דער פּוילישער פּאָליטיק. און וואָס ווילן די ייִדן? דער ענטפֿער איז זייער אַ פּשוטער. די ייִדן ווילן חרובֿ מאַכן די פּוילישע מלוכה. פֿאַר וואָס? ווײַל זיי זענען ייִדן! ייִדן ווילן חרובֿ מאַכן די וועלט — דאָס איז שוין זייער נאַטור.

איך קען פּערזענלעך עטלעכע וואַרשעווער, דאָס רובֿ נישט־ייִדן, וואָס האָבן לעצטנס דעמאָנסטרירט קעגן דער נײַער רעגירונג. זיי האָבן דאָס געטאָן לשם שמים, דהײַנו, נישט צוליב געלט, נאָר פּשוט, ווײַל זיי האַלטן נישט פון דער נײַער רעגירונג.

פֿון דעסטוועגן וואָלט אפֿשר נישט געשאַט, ווען סאָראָס וואָלט געלייענט אחד העמס באַרימט בוך „עבדות בתוך חירות‟. דאָרט שרײַבט אשר גינזבורג (אחד העם) אַז ייִדן האַלטן פֿאַר זייער מיסיע צו דערציִען די וועלט. די צרה איז אָבער, גיט אחד העם צו, אַז די תּלמידים האָבן פֿײַנט זייערע לערער. אַזוי פֿירט זיך די וועלט פֿון תּמיד אָן.

אַ שאָד וואָס סאָראָס ניצט נישט זיין פֿאַרמעגן צו שטיצן, לאָמיר זאָגן, די ייִדישע דערציִונג און קולטור. ווען ער שאַפֿט בחינמדיקע דערציִונג פֿאַר ייִדישע קינדער אין אייראָפּע, וואָלט קיינער נישט געהאַט קיין טענות צו אים, נישט די ייִדן און אַפֿילו נישט די גויים.

נײַער בילדער־אַלבאָם שילדערט דאָס ייִדישע לעבן פֿאַרן חורבן

SWIAT UTRACONY — אַ פֿאַרלוירענע וועלט — אַזוי הייסט אַ נײַער בילדער־אַלבאָם וועגן די ייִדן אין פּוילן צווישן ביידע וועלט־מלחמות. דער „ייִדישער היסטאָרישער אינסיטוט‟ אין איינעם מיט פּראָפֿעסאָר קאָנראַד זשעלינסקי און לעשעק דוליק האָבן אַרויסגעגעבן דעם דאָזיקן אַלבאָם. די בילדער ווײַזן אַלע אַספּעקטן פֿונעם פֿאַרמלחמהדיקן ייִדישן לעבן אין פּוילן: רעליגיעזן, קולטורעלן און פּאָליטישן, און טאָג־טעגלעכן ייִדישן קיום. די הײַנטיקע פֿאָטאָגראַפן, וואָס פֿאַרנעמען זיך מיט דער פּוילישער ייִדישער טעמאַטיק, קאָנצענטרירן זיך אויף ייִדישע מצבֿות און דענקמעלער. דער אַלבאָם, וואָס זשעלינסקי און דוליק האָבן אַרויסגעגעבן, איז אין לשער מער רירנדיק — ער ווײַזט לעבעדיקע מענטשן: אַלטע און יונגע, פֿרויען און קינדער, אַטלעטן און פּאָליטיקער, קינסטלער און פּעדלערס.

ווער סע וויל קויפֿן דאָס בוך זאָל געדענקען דעם פֿולן טיטל אויף פּויליש:

SWIAT UTRACONY ZYDZY POLSCY
FOTOGRAFIE Z LAT 1918-1939