ישׂראל, מיטל־מיזרח, פּובליציסטיק

אײַנדרוקן פֿון דער „האָרץQ‟־קאָנפֿערענץ

Impressions from the HaaretzQ Conference

פֿון עדי מהלאל

מיט אַ פּאָר וואָכן צוריק איז אין דעם „רוזוועלט האָטעל‟ אין ניו־יאָרק פֿאָרגעקומען אַן אונטערנעמונג, וואָס אויפֿן ערשטן בליק זעט עס אויס אַ ביסל מאָדנע. אַ ישׂראל־צײַטונג, בשותּפֿות מיט דער „נײַער ישׂראל־פֿונדאַציע‟ (NIF), אָרגאַניזירט קאָנפֿערענצן אין צוויי אַמעריקאַנער שטעט; דאָס ערשטע, אין פּאַלאָ אַלטאָ, אין האַרץ פֿון „סיליקאָן־וואַלי‟, און דערנאָך אין ניו־יאָרק. מאַי טעמא, צוליב וואָס? צו וואָס דאַרף מען, אַז אַ צײַטונג פֿון ישׂראל זאָל אַריבער דעם אָקעאַן און האַקן אַ טשײַניק מכּוח די פּראָבלעמען אין מיטל־מיזרח? עס פֿעלן דען אויס אַמעריקאַנער רעסורסן זיך צו פֿאַרטיפֿן אין די דאָרטיקע פּראָבלעמען?

איינע אַ באַרימטע „האָרץ‟־קאָרעספּאָנדענטקע האָט מיר אויף דער קאָנפֿערענץ דערציילט, אַז דער עיקר ליגט אין דעם אמתדיקן ווילן פֿון עמוס שוקן (שאָקען), דער „האָרץ‟־פֿאַרלעגער, צו לאָזן וויסן די אַמעריקאַנער וועגן דעם שווערן מצבֿ פֿון דער ישׂראל־דעמאָקראַטיע. ער וויל וואָרענען די מענטשן אין אַמעריקע, וואָס גיבן זיך אָפּ מיט ישׂראל־זאַכן, אַז „אָן אַ הסכּם מיט די פּאַלעסטינער, און אונטער נתניהוס דעמאַגאָגישער פֿירערשאַפֿט, גייט ישׂראלס צוקונפֿט טיף אין דער ערד‟.

די צײַטונג „האָרץ‟ עקזיסטירט שוין אַ הונדערט יאָר, די עלטסטע טאָג־צײַטונג אין ישׂראל, געגרינדעט דורך דעם געשעפֿטסמאַן זלמן שוקן, אַ דײַטשער ייִד (עמוס׳ זיידע). זי דעפֿינירט זיך ווי אַ ליבעראַל־ציוניסטישע צײַטונג, דאָס הייסט, אַז די רעדאַקציע פֿאָלגט נאָך דער ליניע פֿון שטיצן ישׂראל ווי אַ „ייִדישע און דעמאָקראַטישע מדינה‟, און גלײַכצײַטיק שטעלט זי זיך שטאַרק אַנטקעגן די ישׂראל־קאָלאָניעס אויפֿן מערבֿ־ברעג. אָט דער צווייטער אַספּעקט האָט געגעבן דער צײַטונג אַ שם פֿון אַ לינק־געשטימטער פּובליקאַציע. היסטאָריש אָבער, זינט איר גרינדונג, האַלט „האָרץ‟ אָן אַ פּראָ־קאַפּיטאַליסטישע ליניע, וואָס שטעלט זיך שאַרף אַנטקעגן די „יוניאָנס‟.

אָט די ליניע האָט מען געקאָנט באַמערקן אויף איינעם פֿון די פּאַנעלן, וואָס האָט זיך באַשעפֿטיקט מיט סאָציאַלע זאַכן. באַטיטלט „דאָס שאַפֿן אַ נײַעם ווירטשאַפֿטלעכן מוסטער פֿאַר ישׂראל: וואָס קען מען טאָן?‟, האָט דער פּאַנעל אַרײַנגענומען ראַנדי ווײַנגאַרטן, די פּרעזידענטין פֿון דער אַמעריקאַנער פֿעדעראַציע פֿון לערערס (AFLCIO). וואָס איז מאָדנע לגבי דער דאָזיקער יוניאָן־אַקטיוויסטקע?

ווײַנגאַרטן שטיצט אָפֿן הילאַרי קלינטאָן בײַם איצטיקן געיעג פֿון וואַלן־קאַנדידאַטן; אָבער כּידוע רעפּרעזענטירט דווקא בערני סאַנדערס, דער אַנדערער קאַנדידאַט פֿון דער דעמאָקראַטישער פּאַרטיי, די אינטערעסן פֿון די יוניאָנס, און באַקומט זייער שטיצע. קלינטאָן רעפּרעזענטירט די קאָנסערוואַטיווע, אָנגענומענע פּאָליטיק. זי און אָבאַמאַ גייען קעגן די לערער־יוניאָנס און פּאַבליק־שולן דורך דעם וואָס זיי שטיצן דווקא די „טשאַרטער־סקולס‟. צו זײַן פּראָ־קלינטאָן און דערבײַ אַ יוניאָן־אַקטיוויסטיקע, איז אַ תּרתּי־דסתרי, אַ פּאַראַדאָקס. אָט אַזאַ מענטש האָט אָנגעפֿירט מיטן פּאַנעל!

דעם אויבנאָן אויף דער איין־טאָגיקער קאָנפֿערענץ האָט, ווי געזאָגט, פֿאַרנומען דער ישׂראל־פּאַלעסטינער סיכסוך. די פּאַנעלן האָבן אַרײַנגענומען אַזעלכע נעמען ווי פּיטער בײַנאַרט, אַרי שבֿיט, גדעון לווי (וואָס האָט באַדאַנקט דעם פּראָ־BDS מוזיקער ראָדזשער וואַטערס, וואָס איז אויך געזעסן אין עולם), עמירה האַס, סאַיִב אַריקאַט (פֿון דער פּאַלעסטינער אויטאָריטעט), ציפּי ליבֿני און מירבֿ מיכאלי (פֿון דער „ציוניסטישער פֿאַראייניקונג‟־פּאַרטיי), תּמר זאַנדבערג (פֿון דער לינקער „מרצ‟־פּאַרטיי) סאַמאַנטאַ פּאַווער (די אַמעריקאַנער אַמבאַסאַדאָרין בײַ די „פֿאַראייניקטע פֿעלקער‟), און נאָך.

אַפֿילו דער ישׂראל־פּרעזידענט, ראובֿן ריוולין איז געקומען צו האַלטן אַ קורצע רעדע. מע האָט אים שפּעטער שאַרף קריטיקירט אין ישׂראל, צוליב זײַן באַטייליקונג אין אַ קאָנפֿערענץ צוזאַמען מיט דער גרופּע „שובֿרים שתּיקה‟ (מע צעברעכט די שטילקייט). דאָס איז אַ גרופּע, וואָס רעקאָרדירט און פֿאַרשרײַבט געוועזענע ישׂראל־סאָלדאַטן, וועלכע דערציילן און זאָגן עדות וועגן זייער אַרמיי־דינסט אויף די אָקופּירטע טעריטאָריעס. די קריטיק־קאָמפּאַניע קעגן ריוולין זאָגט עדות וועגן דער דאָמינירנדיקער נאַציאָנאַליסטישער שטימונג אין ישׂראל.

דער הויכפּונקט פֿונעם גאָר לאַנגן טאָג איז געקומען כּמעט צום סוף מיט דער אינספּירירנדיקער רעדע פֿון אײַמאַן אודע, וואָס שטייט בראָש פֿון דער „בשותּפֿותדיקער ליסטע‟־פּאַרטיי (הרשימה המאוחדת). די „בשותּפֿותדיקע ליסטע‟ האָט זיך פֿאָרמירט בעת די לעצטע וואַלן אין ישׂראל, און נעמט אַרײַן אַלע קליינע אַראַבישע און לינקע פּאַרטייען (אַרײַנגערעכנט חד״ש, וואָס אודע באַלאַנגט דערצו). זי איז געווען די סענסאַציע פֿון די לעצטע וואַלן, געווינענדיק 13 דעפּוטאַטן, און מיט אודע בראָש, שפּיגלט זי אָפּ די שאַנסן צו ווערן אַמאָל אַ דעמאָקראַטיע פֿאַר אַלע אירע בירגער. אודע האָט אויף זײַן רעדע באַטאָנט דעם ברייטן פֿאַרנעם פֿון זייער קאַמף, וואָס שטרעבט צו געבן אַ קול צו אַלע אונטערגעדריקטע, נישט געקוקט אויף זייער אָפּשטאַם. אַזוי ווי זײַן העלד, מאַרטין לוטער קינג, האָט אודע דעם פֿאַרזאַמלטן עולם באַגײַסטערט מיט אַ וויזיע פֿון ברודערשאַפֿט און גלײַכהייט צווישן אַלע מענטשן.