(די 2 טע זײַט פֿון 3)
דאָס הייסט, אַז פּלאַטאָן איז געווען דאַנקבאַר פֿאַר יענעם וועלכער האָט באַקענט די מענטשהײט מיט אַ העכערן וועזן פֿון זיך אַליין.
דזשאָרדזש בערנאַרד שאָו (1856—1950) — אירלענדישער דראַמאַטורג, טעאַטער־קריטיקער, געלעבט אין לאָנדאָן, געווינער פֿונעם „נאָבעל־פּריז פֿאַר ליטעראַטור‟ אין 1925, און געווינער פֿון אַן „אָסקאַר‟ פֿאַר זײַנע פֿילמען, קאָמעדיעס און דראַמעס. ער האָט אונדז איבערגעלאָזט אַ שלל מיט חכמות, צווישן זיי: „היט זיך פֿאַרן מענטשן וועמעס גאָט איז אין הימל.‟
דאָס הייסט, אַז מע מוז זיך היטן פֿאַרן צדיק אין פּעלץ, פֿאַרן היפּאָקריט, וואָס רעדט מיט גאָט און רינט מיט בוימל.
וואָלטייר (1694—1778) — פֿילאָסאָף, היסטאָריקער און סאַטירישער שרײַבער באַקאַנט ווי פֿראַנקרײַכס גרעסטער אויפֿקלערונגס (השכּלה) נאָוועליסט. איינס פֿון זײַנע באַרימטסטע ווערק איז „קאַנדיד‟, וווּ ער שילדערט די פֿאַרדאָרבענע וועלט און מענטשהײט. צווישן זײַנע חכמות: „אויב גאָט וואָלט נישט עקזיסטירט, וואָלט געווען זייער וויכטיק אים צו באַשאַפֿן.‟ דאָס הייסט, אַז די געטלעכע טעאָריע איז געלונגען דווקא צווישן יענע וואָס האָבן קאַפּיטולירט.
און איך וועל פֿאַרענדיקן מיט מײַן באַליבטסטן הומאָריסט, דראַמאַטורג און שרײַבער — משה נאַדיר (יצחק רײַז) (1885—1943). צו 15 יאָר איז ער געקומען קיין אַמעריקע פֿון זײַן שטעטעלע נאַראַיעוו; במשך פֿון די יאָרן פּרובירט אײַנהאַנדלען זיך אַ שלל מיט פּסעוודאָנימען, אָבער בלויז משה נאַדיר איז אים געלונגען, און ער גרייסט זיך דערמיט אויף אַזאַ אופֿן: „ווען איך הער ווי אַ יונג מיידל באַגריסט מיך מיט: „משה נאַ־דיר! משה נאַ־דיר!, ווערט מיר ליכטיק אין די אויגן.‟
שלום־עליכם האָט אים אַמאָל פֿאַרגליכן צו פֿריש געפֿאַלענעם שניי. „ווי נאָר די זון שײַנט אויף — האָט שלום־עליכם געזאָגט — צעגייט ער זיך‟. זעט אויס, אַז ער האָט נישט געהאַלטן פֿון אים.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.