פּובליציסטיק

דער סטערעאָטיפּ פֿון אייראָפּע

The Stereotype of Europe

פֿון גענאַדי עסטרײַך

אַ מאָדנע זאַך באַמערק איך, דהײַנו: ישׂראלים און אַמעריקאַנער ייִדן, בפֿרט די רוסיש־רעדנדיקע, האָבן פֿײַנט אייראָפּע. נאָך מער: זיי זײַנען זיכער, אַז אייראָפּע קען זיי ניט פֿאַרטראָגן. דער דאָזיקער טיפֿער געדאַנק ווערט דערוואַרעמט דורך דער מעדיאַ, און די רוסיש־שפּראַכיקע צײַטונגען, טעלעוויזיע און ראַדיאָ זײַנען באַזונדערס אַקטיוו אין אָט דער קאַמפּאַניע. אין דרוק און בעל־פּה טראָגט זיך איבער דער וועלט די בשׂורה וועגן דער אַנטיסעמיטישער אייראָפּע. אויף וויפֿל איז עס באַרעכטיקט?

קודם־כּל, חידושט מיך אַלע מאָל די נטיה, וואָס איז פֿאַרשפּרייט בײַ ייִדן, צו שאַפֿן סטערעאָטיפּן און גלייבן אין זיי. גלײַך ווי מע פֿאַרגעסט, אַז אויף זיי — אויף אונדז — קוקט מען סטערעאָטיפּיש. דער רוסישער ייִד האָט שוין, אַ פּנים, פֿאַרגעסן, אַז זײַן וועג אין אַן אוניווערסיטעט צי אויף אַן אַרבעט איז געווען פֿאַרמאַכט, בדרך־כּלל, ניט ווײַל ער איז געווען ר’ ישׂראל, נאָר ווײַל ער האָט געהערט צום כּלל־ישׂראל, דאָס הייסט, צו אַ סטערעאָטיפּ; אָבער דער זעלבער ייִד איז איצט גרייט צו רעדן אין אַלגעמיין וועגן אַלע פֿראַנצויזן, דײַטשן צי פּשוט אייראָפּעער.

איך בין זיכער, אַז ווען עמעצער פֿאַרפֿירט די רייד וועגן אייראָפּע בכלל, אַנטפּלעקט ער/זי דעם פֿאַקט פֿון קענען זייער ווייניק צי פּשוט גאָרנישט וועגן דעם דאָזיקן געאָגראַפֿיש־פּאָליטישן שטח און די מענטשן, וואָס אים באַפֿעלקערן. ווי אַזוי קען מען אַרײַנוואַרפֿן אין דעם זעלבן טעפּל די דײַטשן, די ענגלענדער, די טשעכן וכ’ — צענדליקער פֿעלקער — און רעדן וועגן זיי, גלײַך ווי זיי ווערן פֿאָרגעשטעלט דורך איין „דורכשניטלעכער‟ באַשעפֿעניש, און גלייבן באמונה־שלמה, אַז דווקא אָט די דורכשניטלעכע אייראָפּעיִשע באַשעפֿעניש האָט די ייִדן בכלל און אים/זי פּערזענלעך פֿײַנט? און מע טענהט עס אָן שום דערפֿאַרונג פֿון האָבן מגא־ומשׂא מיט לכל־הפּחות איין „אייראָפּעער‟, אַ חוץ, אפֿשר, דעם שאָפֿער פֿון אַ טוריסטישן טור.

צו מאָל נעמט אָן דער גאַנצער ענין ממש קאָמישע פֿאָרמען, ווי אַ שטייגער, ווען וולאַדימיר פּוטין האָט פֿאַרבעטן די איבערגעשראָקענע אייראָפּעיִשע ייִדן זיך אַריבערפּעקלען קיין רוסלאַנד; און אָט די באַמערקונג האָט אונטערגעכאַפּט דער גובערנאַטאָר פֿון ביראָבידזשאַן, אַלכּסנדר לעווינטאַל הייסט ער, און פֿאַרזיכערט אַלעמען, אַז די ייִדישע אויטאָנאָמע געגנט וועט זײַן צופֿרידן אויפֿצונעמען פּלטים פֿון אייראָפּע. אמת, דערווײַל האָב איך ניט געזען אין די נײַעס עמעצער זאָל זיך אָפּרופֿן אויף אָט דער רייצנדיקער פֿאַרבעטונג און זיך שטעלן אין אַ ריי בײַ די רוסישע אַמבאַסאַדעס.

ס’איז באַוווּסט, אַז דער מצבֿ איז ניט קיין פֿריילעכער אין פֿראַנקרײַך און אַז יאָר־אײַן יאָר־אויס פֿאָרן פֿון דאָרטן אַרויס טויזנטער ייִדן. פֿראַנקרײַך האָט תּמיד געגעבן אַ היפּשע צאָל עולים. ס’איז דאָך איינער פֿון די גרעסטע ייִדישע ייִשובֿים. איצט איז די צאָל ייִדן, וואָס פֿאַרלאָזן פֿראַנקרײַך, געוואָרן גרעסער. ס’איז אָבער אינטערעסאַנט, אַז ניט ווייניק פֿראַנצויזישע ייִדן פֿאָרן אַריבער דווקא ניט קיין ישׂראל, נאָר באַזעצן זיך אין ענגלאַנד, וואָס איז אויך — ווי איך האָב לעצטנס קאָנטראָלירט — אַ טייל פֿון אייראָפּע. נאָך מער: די סטאַטיסטיק ווײַזט, אַז די צאָל בריטישע ייִדן, וואָס פֿאָרן אַרויס קיין ישׂראל, איז קלענער פֿון דער צאָל ישׂראלים, וואָס באַזעצן זיך אין ענגלאַנד.

טשעכיע, בפֿרט פּראָג, איז באַליבט דורך ישׂראלים. איך האָב אַן אַלטן חבֿר, נאָך פֿון די סטודענטישע יאָרן מײַנע, וואָס פֿאָרט כּמעט יעדן יאָר קיין פּראָג, ער און זײַן פֿרוי האָבן ליב צו פֿאַרברענגען דאָרטן עטלעכע טעג. ס’איז ניט קיין סוד — די אויספֿרעגן ווײַזן עס, אַז די טשעכן זײַנען זייער פֿרײַנדלעך צו ייִדן; אָבער דאָס איז אויך אייראָפּע. דער אויספֿרעג, דורכגעפֿירט מיט עטלעכע יאָרן צוריק דורך דער אַנטי־דעפֿאַמאַציע־ליגע (//global100.adl.org/public/ADL-Global-100-Executive-Summary.pdf) attutude שטעלט טאַקע טשעכיע הויך צווישן די ייִדן־פֿרײַנדלעכע לענדער, הגם אין מערבֿ־אייראָפּע זײַנען דאָ מדינות, וואָס זײַנען נאָך מער פֿרײַנדלעך, למשל, שוועדן, האָלאַנד, ענגלאַנד.

נאָך איין אויספֿרעג, דורכגעפֿירט אין יוני 2015 (//www.timesofisrael.com/new-poll-finds-pro-jewish-attitudes-up-in-europe/) גיט אַזעלכע ציפֿערן: 92 פּראָצענט פֿראַנצויזן זײַנען פּאָזיטיוו געשטימט לגבי ייִדן, וואָס איז אַפֿילו העכער ווי אין גרויס־בריטאַניע (86 פּראָצענט), דײַטשלאַנד (80) און שפּאַניע (75); און אין אַלע לענדער איז דער דאָזיקער אינדעקס העכער איידער דער אינדעקס, וואָס ווײַזט די באַציִונג צו די מוסולמענער.

אַן אַנדער מעשׂה איז, אַז אין אַלע לענדער זײַנען דאָ אמתע שׂונאי־ישׂראל, באַזונדערס, צווישן דער מוסולמענישער באַפֿעלקערונג. אַזעלכע עלעמענטן שטעלט מיט זיך פֿאָר אַן אמתע סכּנה. דאָך, דאַרף מען עס ניט פּלאָנטערן מיט דער באַציִונג פֿון דעם גרעסטן טייל צווישן דעם היגן עולם. מע דאַרף אויך ניט פּלאָנטערן די באַציִונג פֿון אייראָפּעיִשע רעגירונגען צו דער ישׂראלדיקער פּאָליטיק. איך קען ניט ווייניק ייִדן, ישׂראלים בתוכם, וואָס זעען די ישׂראלדיקער רעגירונג אין פּונקט אַזאַ (צי אפֿשר נאָך אין מער) טונקעלן ליכט; וויכטיק איז צו זען די וועלט, בתוכם אייראָפּע, אין אַ פֿאַרביקער פּאַליטרע, נישט נאָר אין שוואַרץ און ווײַס.