ווי היילט מען זיך פֿון דער חורבן־טראַוומע?

Coping With Holocaust Trauma

אַ גרופּע לעבן געבליבענע פֿון אוישוויץ און זייערע משפּחות מאַכן אַ טור פֿונעם „קלײַנמאַן־צענטער פֿון חורבן־דערציִונג‟, ברוקלין
Courtesy of the KHEC
אַ גרופּע לעבן געבליבענע פֿון אוישוויץ און זייערע משפּחות מאַכן אַ טור פֿונעם „קלײַנמאַן־צענטער פֿון חורבן־דערציִונג‟, ברוקלין

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published March 06, 2016, issue of April 01, 2016.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

שפּעטער, ווען קאַרען האָט חתונה געהאַט און שוין געהאַט אייגענע קינדער, בפֿרט נאָך דעם ווי איר מאַמע איז ניפֿטר געוואָרן, האָט זי גאָרנישט געוואָלט האָבן צו טאָן מיטן טאַטן, אַפֿילו נישט געוואָלט, אַז ער זאָל זײַן אויף די פֿאָטאָגראַפֿיעס פֿון איר זונס בר־מיצווה. „מײַן טעראַפּעווט האָט מיר געזאָגט, אַז איך טראָג אַ סך כּעס אין זיך און ס׳וועט מיר העלפֿן מוחל צו זײַן דעם טאַטן, אָבער האָבנדיק זיך דערצויגן אין אַ פֿרומער היים, האָב איך פֿאַרשטאַנען, אַז מע איז נישט מוחל אַ מענטשן, סײַדן ער בעט מחילה אָדער ער איז מודה, אַז ער האָט דיך באַעעוולט. אָבער ווען איך האָב געזאָגט מײַן טאַטן, אַז זײַן כּעס און שלאָגן האָט אונדז שטאַרק וויי געטאָן, איז זײַן ענטפֿער געווען: „איר האָט עס כּשר פֿאַרדינט.‟

אויף דער בר־מיצווה פֿון קאַרען קאַפּלאַנס זון, 2001. פֿון רעכטס: קאַרענס טאַטע, אַריה קאַפּלאַן; דער בר־מיצווה בחור, מאַקס; קאַרען, און איר ברודער — באַרי.
Karen Kaplan
אויף דער בר־מיצווה פֿון קאַרען קאַפּלאַנס זון, 2001. פֿון רעכטס: קאַרענס טאַטע, אַריה קאַפּלאַן; דער בר־מיצווה בחור, מאַקס; קאַרען, און איר ברודער — באַרי.

ווען דער טאַטע האָט שוין געהאַלטן בײַם שטאַרבן, און געווען כּלומרשט אומבאַוווּסטזיניק, האָט קאַרען, סוף־כּל־סוף, געזאָגט צו אים: „טאַטי, איך בין דיר מוחל.‟ ער האָט געעפֿנט די אויגן, אָבער גאָרנישט געענטפֿערט, און איז געשטאָרבן צוויי טעג שפּעטער.

„מײַן מוחל זײַן אים האָט אָבער נישט אויסגעראָטן מײַן שרעק און כּעס,‟ האָט זי געזאָגט. איז זי געפֿאָרן קיין רײַגראָד, צו זען איר טאַטנס אַמאָליקער שטוב, וווּ מע האָט אויסגעהרגעט זײַן משפּחה. די איצטיקע אייגנטימערין פֿון הויז האָט זי נישט אַרײַנגעלאָזט, איז קאַרען געשטאַנען אין דרויסן און אָנגעהויבן זאָגן קדיש.

קאַרען זאָגט קדיש לעבן דעם טאַטנס אַמאָליקער שטוב אין רײַגראָד, פּוילן, 2011
Karen Kaplan
קאַרען זאָגט קדיש לעבן דעם טאַטנס אַמאָליקער שטוב אין רײַגראָד, פּוילן, 2011

„ערשט דעמאָלט האָט זיך אָנגעהויבן גיסן בײַ מיר טרערן; איך האָב נישט אויפֿגעהערט צו כליפּען, ווײַל אין יענעם מאָמענט האָב איך באַשלאָסן, אַז איך וויל זיך מער נישט אַרומטראָגן מיט מײַן טאַטנס שרעק און כּעס, נאָר פֿאַרקערט: איך בין אים מוחל, און בין מוחל אַלע נאַציס און קאָלאַבאָראַטאָרן פֿונעם חורבן, אַרײַנגערעכנט די מערדער פֿון מײַן טאַטנס משפּחה.‟

קאַרען ווייסט, אַז איר מוחל זײַן די נאַציס רופֿט אַרויס כּעס בײַ אַנדערע ייִדן, בפֿרט בײַ דער שארית־הפּליטה און זייערע קינדער. „טאַקע דערפֿאַר האָב איך אָנגעשריבן דאָס בוך, אַז מענטשן זאָלן פֿאַרשטיין, אַז איך האָב נישט געהאַט קיין ברירה. איך מוז פּטור ווערן פֿון די פֿאַרסמטע געפֿילן צו די מענטשן, וואָס האָבן אויסגעשאָכטן מײַן משפּחה און פֿאַרקריפּלט מײַן טאַטנס לעבן. איך טו עס נישט פֿאַר זיי, די מערדער, נאָר פֿאַר זיך אַליין. פֿאַרגעבן זיי, הייסט, באַפֿרײַען זיך אַליין פֿון דער ירושה פֿון ליידן, שרעק און פּאַראַנויע, וואָס איך האָב אַ גאַנץ לעבן אַרומגעטראָגן אויף מײַנע קליינע אַקסלען.‟

קאַרען האָט אָבער צוגעגעבן איין זאַך. „מע זאָגט טאַקע: נישט פֿאַרגעסן, נישט פֿאַרגעבן. בײַ מיר איז אַנדערש: איך וועל זיי פֿאַרגעבן, אָבער פֿאַרגעסן — אַוודאי און אַוודאי נישט.‟