דאָס פּנים־חדשות פֿון „קופּער־היויִט‟

The New Face of Cooper-Hewitt

אַ גרופּע באַזוכער פֿאַרברענגען אַרום אַן אינטעראַקטיוון טיש
אַ גרופּע באַזוכער פֿאַרברענגען אַרום אַן אינטעראַקטיוון טיש

פֿון עדי מהלאל

Published April 28, 2016, issue of May 13, 2016.

דער דיזײַן־מוזיי „קופּער־היויִט‟, אין דער אַפּער־איסט־סײַד פֿון מאַנהעטן, האָט זיך פֿאַראַיאָרן ווידער געעפֿנט און איז געוואָרן די נײַע אַטראַקציע פֿון דער אַזוי־גערופֿענער „מוזיי־מײַל‟ אויף דער פֿינפֿטער עוועניו.

דאָס איז געקומען נאָך אַ היפּש-ביסל יאָרן פֿון רעמאָנט, וואָס מע האָט דערינען אַרײַנגעלייגט מיליאָנען דאָלאַרן. איצטער, מיטן נײַעם נאָמען „קופּער־היויִט, סמיטסאָניען דיזײַן מוזיי‟ (Cooper-Hewitt, Smithsonian Design Museum), גיט דער מוזיי די באַזוכער אַ געלעגנהייט זיך צו באַטייליקן אין די הויך־טעכנאָלאָגישע אויסשטעלונגען אויף אַן אינטעראַקטיוון אופֿן, און מאַכט דערבײַ אַן אײַנדרוק אויף די באַזוכער, אַפֿילו נאָך דעם ווי זיי גייען אַהיים.

בײַם אַרײַנגאַנג באַקומט יעדער איינער אַ ספּעציעלע שוואַרצע פּען (וואָס מע שרײַבט דאָס אויף ענגליש מיט אַ גרויסן פּי: Pen), און דאָס גיט אים פֿאַרשידענע מעגלעכקייטן. ערשטנס, קען מען מיט אָט דער פּען סקאַנירן יעדן אָביעקט פֿון יעדער אויסשטעלונג. דערנאָך קען מען בניחותא אַראָפּלאָדן דעם אייגענעם צונויפֿגעזאַמלטן מאַטעריאַל אויף אַ קאָמפּיוטער, צי אין דער היים, צי אין דעם מוזיי גופֿא, און אַרײַנקוקן און זיך פֿאַרטיפֿן אין די אויסגעקליבענע אָביעקטן. צווייטנס, פֿונקציאָנירט די פּען ווי אַן „אָנריר־עקראַן‟ (touch screen) ווײַזער, וואָס מע קען ניצן אויף די אָן אַ שיעור אינטעראַקטיווע טישן איבער דעם מוזיי.

די ספּעציעלע פּען, וואָס דערמעגלעכט די מוזיי־באַזוכער זיך צו באַטייליקן אין די אויסשטעלונגען
די ספּעציעלע פּען, וואָס דערמעגלעכט די מוזיי־באַזוכער זיך צו באַטייליקן אין די אויסשטעלונגען

וואָס איז די גרויסע מציאה מיט די אינטעראַקטיווע טישן?

די דאָזיקע טישן, אויסער זייער רושמדיקן דעסן, דערמעגלעכן די באַזוכערס אויסצופּלאַנעווען זייערע אייגענע מאָדעלן, באַאײַנפֿלוסט פֿון אַ גרויסער קאָלעקציע פֿון מוסטערס, צי פֿונעם אייגענעם כּוח־הדמיון. מע קען פֿאַרברענגען לאַנגע מינוטן אַרום די דאָזיקע טישן, און שאַפֿן אָדער עקספּערימענטירן מיט געדאַנקען ווי לאַנג מע וויל נאָר.

עס פֿרעגט זיך מן־הסתּם די פֿראַגע, נאָכן גאַנצן טאַראַראַם מיט פּענען און אינטעראַקטיווע טישן, וואָס פֿאַראַ זאַכן זעט מען טאַקע אינעם דאָזיקן מוזיי? אויף דער גרונט־פֿראַגע איז פֿאַקטיש נישט אַזוי לײַכט צו געבן אַן ענטפֿער. די אויסגעשטעלטע אָביעקטן זענען אַזוי פֿאַרשיידנאַרטיק, און זיי קומען פֿון אַזוי פֿיל־מיניקע תּחומים, וואָס מאַכן עס שווער ציכטיק צו פֿאַרסך־הכּלען. מע קען דאָרט זען אַלערליי סאָרטן מעבל, קליידער, אַרכיטעקטור, לאָמפּן, צירונג, טאַפּעטן, נײַע שיטות פֿון פּראָדוצירן און שאַפֿן, און נאָך און נאָך. בקיצור, זייער עקלעקטיש… איך וועל זיך אפֿשטעלן אויף צוויי ישׂראלדיקע קינסטלערינס און דיזײַנערס, וואָס זייערע ווערק ווערן דאָרט אויסגעשטעלט.

די יוּוועלירערין נועה זילבערמאַן, וואָס האָט געהאַט גראַדויִרט פֿון דער „בצלאל־אַקאַדעמיע‟ אין 2011, שטעלט דאָרט פֿאָר איר יחיד־במינודיקע קאָלעקציע פֿון „קנייטשן־צירונג‟. זילבערמאַן האָט געשאַפֿן אַ סעריע דינע גאָלדענע צירונגען, וואָס מע קען אַרײַנלייגן אויף די קנייטשן פֿון פֿאַרשידענע קערפּער־טיילן (בפֿרט אויפֿן פּנים), לויט אַ קנייטשן־מאַפּע וואָס זי האָט געפּלאַנעוועט. עס באַקומט זיך אַ צירונג־קאָלעקציע, וואָס דעפֿינירט פֿון דאָס נײַ וואָס עס הייסט די ווײַבלעכע שיינקייט. זי גיט איבער אַ מוסר־השׂכּל, וואָס גייט קעגן דעם געזעלשאַפֿטלעכן שטראָם פֿון ווילן אָפּמעקן אַלע סימנים פֿון דער עלטער, אַרײַנגערעכנט דאָס וואָס מענטשן לאָזן זיך פֿאַרקרימען דאָס פּנים דורך טײַערער און אומנייטיקער פּלאַסטיק־כירורגיע.

די ישׂראל־געבוירענע אַרכיטעקטין און דיזײַנערין נערי אָקסמאַן, וואָס אַרבעט אויך ווי אַ פּראָפֿעסאָרשע בײַ MIT, ספּעציאַליזירט זיך מיטן שאַפֿן די דיגיטאַל־אַרכיטעקטור אינספּירירט פֿון דער נאַטור. דורכן ניצן אָפּדרוקערס מיט דרײַ אויסמעסטונגען (3D printers בלע״ז), שאַפֿט זי פֿון גלאָז כּלערליי כּלים, שטובזאַכן, און נאָך. דאָס הייסע גלאָז ווערט אויפֿגעבויט מיט די 3D־אָפּדרוקערס אַ שיכט איבער אַ שיכט, לויט די מוסטערס, וועלכע אָקסמאַן האָט קאָדירט. אויף דער אויסשטעלונג, זעט מען, למשל, גלאָז־כּלים מיט אַזעלכע אָרגאַנישע בויגנס, ענלעך געבויט לויט דעם שטאַם פֿון אַ ציפּרעס-בוים. אָקסמאַנס סעריע פֿון דורכזיכטיקע סטרוקטורן דריקט אויס איין מוסטער פֿון דעם וואָס, זי גלייבט, זענען בבֿחינת דעמאָקראַטיזירנדיקע שיטות פֿונעם פּראָדוצירן, וואָס זי פֿאַרגלײַכט צו יאָהאַנעס גוטענבערגס רעוואָלוציע בײַם אויסטראַכטן די סאַמע ערשטע דרוקערײַ אינעם 15טן יאָרהונדערט.

דער „קופּער־היויִט מוזיי פֿון דיזײַן‟ דעפֿינירט פֿון דאָס נײַ וואָס עס הייסט אַ מוזיי־באַזוך. אַזוי ווי אָקסמאַן זאָגט, ווײַזט דער מוזיי ווי מע קען דעמאָקראַטיזירן דאָס געביט — דיזײַן דורך איר שיטה פֿון פּראָדוצירן. די אינטעראַקטיווע איבערלעבונג גיט יעדן באַזוכער די געזונטע פֿאַנטאַזיע, אַז אויך ער, אָדער זי, איז פֿעיִק צו שאַפֿן און צו פֿאַרקלערן די וועלט אַרום זיך.