מענטשן און געשעענישן

די שדכנטע וויל אויך חתונה האָבן

The Matchmaker Wants a Husband, Too

פֿון חנה־פֿייגל טערטלטויב

דרײַ יאָר נאָך דעם ווי מײַן מאַן איז געשטאָרבן, איז מיר אײַנגעפֿאַלן, אַז ס׳איז שוין מסתּמא געקומען די צײַט צו זוכן אַן אַנדער מאַן.

כ׳האָב זייער ליב געהאַט מײַן מאַן און מיר האָבן געהאַט אַכצן גוטע יאָר צוזאַמען. אָבער וויפֿל איז דער שיעור צו טרויערן? די אונטערוויסיקייט האָט מיך געלאָזט וויסן, אַז ס׳איז שוין צײַט אַרויסצוקריכן פֿונעם שוואַרצן קאַקאָן אין וועלכן כ׳האָב די לעצטע דרײַ יאָר געלעבט, און ווידער אָנקוקן די ליכטע שײַן פֿון לעבן. ווי אַזוי איז דאָס פֿאָרגעקומען? וועט איר פֿרעגן. דורך אַ מאָדנעם חלום: ס׳האָט זיך מיר געחלומט, אַז איך בין אַ וואַזאָנע און אַ העלפֿט פֿון מײַנע בלעטער וועלקן. האָב איך זיך גוט דערשראָקן. ווער וויל דען שטאַרבן פֿאַר דער צײַט? איז באַלד נאָך דעם חלום האָט זיך עפּעס אין מיר געריסן ווידער צו לעבן, נישט נאָר צו אָטעמען, נאָר ווידער צו זײַן אַ העלפֿט פֿון אַ פּאָרל. ווידער צו זיצן אַנטקעגן אַ מאַן אין אַ שיינעם רעסטאָראַן און זען זײַנע ליבלעכע בליקן צו מיר פֿון דער אַנדערער זײַט טיש איבער אַ גלעזל כּשר ווײַן. אוי [זיפֿץ] — אָבער ווי קומט די קאַץ איבערן ים, פֿרעגט איר?

נו, איך ווייס גאַנץ גוט וואָס צו טאָן. איך בין שוין יאָרן לאַנג אַליין אַ שדכנטע. מיטן אייבערשטנס הילף האָב איך שוין געמאַכט נײַן און דרײַסיק שדוכים. די ערשטע זאַך וואָס מע מוז טאָן איז צו זאָגן יעדן איינעם, אַז דו זוכסט אַ מאַן און זיי פֿרעגן, צי זיי קענען אַ פּאַסיקן בעלן. דאָס וועט זײַן אַ שטיקל נייעס אויף דער ייִדישער גאַס און די אויגן זייערע וועלן ווײַזן אַן אינטערעס, ווײַל יעצט קענען אַלע דיך פֿרעגן פֿראַגעס, די פֿראַגעס וואָס זיי האָבן די גאַנצע צײַט געחלשט צו פֿרעגן אָבער זיך געשעמט: אַ וואָסער מין מאַן זוכסטו? ישיבֿיש? מיט אַ שוואַרצן הוט? וואָלטסטו געווען גרייט זיך איבערצוציִען קיין אַלאַסקע? לאַכט ניט. אַזוי האָט מען מיך טאַקע געפֿרעגט. מע שטעלט אַלערעליי פֿראַגעס ווײַל אין לעצטן סך־הכּל זײַנען מערסטע מענער און פֿרויען יענטעס. אָבער ס׳איז נישטאָ קיין ברירה. מע מוז שמייכלען און זיך שטאַרקן, מאַכן אַן אָנשטעל, אַז דו האָסט דאָס אַלץ אין דער לינקער פּיאַטע, אַז עס גייט דיר ניט אָן וואָס מיט די פֿראַגעס ווילן זיי דיך אַרײַנקריכן אינעם מאַרך פֿון די ביינער, און פֿילסט זיך ווי אַ בעטלערין. די גוטע זאַך איז, אַז כ׳האָב דעם ענין פֿריִער נישט זייער גוט באַטראַכט. וואָס וויל איך טאַקע? דעם אמת געזאָגט, ווייס איך יעצט, אַז כ׳האָב געוואָלט דאָס טעלערל פֿון הימל…און טאַקע באַלד. כ׳האָב זיך פֿאָרגעשטעלט, אַז עס וואַרט אויף מיר ערגעץ אַ גוטער, אַ ברייטהאַרציקער, וואָס וועט מיר שיקן בלומען; אַ שיינער, פֿרומער מאַן, אַ הויכער, מיט אַ ליכטיקן שמייכל ווי מײַן מאַן האָט טאַקע געהאַט. אַ מאַן מיט אויגן וואָס פֿינקלען מיט הומאָר. און דאָס איז נאָר געווען דער אָנהייב, ווען איך האָב זיך אויף אַן אמת אַרײַנגעלאָזט אין דער פֿאַנטאַזיע. כ׳האָב געוווּסט, אַז אַלעס אין איינעם איז נישטאָ בײַ קיינעם, ווי די מאַמע פֿלעגט אַלע מאָל זאָגן, אָבער כ׳האָב נישט געוווּסט אָן וואָס איך קען זיך באַגיין.

אַ סך מאָל האָט מען מיר געזאָגט: „דו ביסט צו גוט פֿאַר די מענער וואָס מיר קענען‟. דאָס האָט מען מיר געמיינט אַ קאָמפּלעמענט צו מאַכן, אָבער דער עפֿעקט איז געווען פּונקט פֿאַרקערט: דער שיינער ראָזעווער באַלאָן פֿון מײַנע פֿאַנטאַזיעס האָט געפּלאַצט, און איך האָב שוין פֿאָרגעזען ווי איך און מײַן צאַרטע איידלקייט וועלן זיך עלטערן און אויסגיין צוזאַמען. אוי, איז וואָס טוט מען? אַז מע האָט נישט קיין ברירה, וואַרט מען! און מע טרייסט זיך: אַז ג־ט וויל, שיסט אַ בעזעם אויך! האָב איך געוואַרט, אַז אַ בעזעם זאָל אַ שאָס טאָן.

נו, איין טאָג האָט ג־ט געהאָלפֿן. דער טעלעפֿאָן קלינגט, און אַ מרדכי, דער טאַטע פֿון אַ יונגן מאַן, וועמענס שידוך איך האָב לעצטנס געהאַט דורכגעפֿירט, רעדט צו מיר אַזוי אויפֿגעהײַטערט, אַז כ׳האָב אַזש נישט דערקענט זײַן קול: „קום יעצט צו. ער איז דאָ בײַ מיר!“

„ווער איז דאָ?“ פֿרעג איך אים.

„מײַן מחותּן, אסתּרס פֿעטער“.

„איך גיי נישט אין ערגעץ. איך ראַם יעצט אין קעלער. איך האַלט אין מיט איבערפּאַקן אַלטע קליידער צו שיקן קיין ישׂראל. וואָס האָט דען אסתּרס פֿעטער צו טאָן מיט מיר?“

„ער איז אַן אַלמן. ס׳איז אָט ערשט נאָך די שלושים, און ווען ער האָט אונדז געזאָגט, אַז ער וויל ווידער חתונה האָבן, האָב איך זיך דערמאָנט אין דיר“.

„דערצייל מיר כאָטש עפּעס וועגן אים. ס׳איז נישט גענוג ער זאָל האָבן צוויי אויגן און אַ דפֿק.“

„ער איז אַ קלוגער. ער האָט אַ מאַגיסטער אין עפּעס אַ וויכטיקער זאַך. ער איז אַ ביסל אַ קאַרגער, אַבער נישקשה. ער וואָלט געקענט פֿאַרלירן עטלעכע פֿונט, אָבער ווען ער וואָלט געהאַט אַ ווײַב צו קאָכן געזונטע עסנס פֿאַר אים וואָלט ער נישט געגעסן ׳טשיפּס׳ אַלע טאָג…“ ער וואָלט מיר דערציילט נאָך מער, אָבער כ׳האָב שוין געהערט גענוג.

„הממם, אַ וואָסער אַרבעט טוט ער יעצט, דײַן מחותּן?“

„וואָס פֿרעגסטו אַזוי פֿיל קשיאות? שוין עטלעכע יאָר וואָס ער לערנט צוריקגעהאַלטענע ייִנגלעך אַלף־בית אין אַ תּלמוד־תּורה. אָבער דאָס מאַכט נישט אויס. ער איז קלוג גענוג. וואָס האַלטסטו זיך אַזוי גרויס?“

„מרדכי, זײַ אַזוי גוט און שיק אים צו צום טעלעפֿאָן.‟

כ׳האָב געוואַרט אַ מינוט, צוויי. כ׳האָב געהערט ווי מ׳קריגט זיך. סוף־כּל־סוף איז מרדכי צוריקגעקומען צום טעלעפֿאָן און געזאָגט: „ער שעמט זיך‟.

יעצט, אַז איך האָב געזען אַז דאָס איז נישט פֿאַר מיר, בין איך ווידער געוואָרן די פּראָפֿעסיאָנעלע שדכנטע, אַ ראָלע וואָס פֿילט זיך מיר אַזוי באַקוועם ווי אַ פּאָר אַלטע, גוט אײַנגעאַרבעטע שטעקשיך. „זאָג אים, אַז איך קען אים העלפֿן,“ און געדענקענדיק אַז ער איז אַ קאַרגער האָב איך צוגעגעבן: ”און ס׳וועט אים נישט קאָסטן קיין איין סענט“.

ווען מרדכי האָט אים דאָס געזאָגט, האָט ער שוין גענומען דעם טעלעפֿאָן. איך האָב זיך פֿאָרגעשטעלט ווי אַ געניטע שדכנטע און מיר האָבן אַפּגעמאַכט, אַז מיר וועלן זיך טרעפֿן איינס אַ זייגער דעם קומענדיקן מיטוואָך אינעם כּשרן „קאַפֿע מיגדל‟, אַ ביליגער רעסטאַראַן, זייער פּשוט דעקאָרירט, וווּ מע פֿאַרקויפֿט קאַווע און פּאָנטשקעס, געפּרעגלט טייג באַשיט מיט צוקער מיט אײַנגעמאַכטס אין דער מיט.

פּונקט איינס אַ זייגער בין איך אַרײַנגעפֿאָרן אינעם פּאַרקירפּלאַץ פֿון „קאַפֿע מיגדל‟. איר וועט פֿרעגן: אויב איך האָב שוין געוווּסט אַז דער מאַן איז נישט פֿאַר מיר, פֿאַר וואָס זשע בין איך אים געגאַנגען טרעפֿן אַפֿילו ווי אַ שדכנטע? וועל איך אײַך זאָגן: איך האָב שוין אַזוי לאַנג געוואַרט צו זען ווי דער ערשטער שידוך מײַנער וועט אויסזען, אַז איך האָב גאָרניט געוואָלט פֿאַרפֿעלן. איך האָב אים געוואָלט זען מיט מײַנע אייגענע צוויי אויגן.

נו, פֿיר איך אַרײַן אין פּאַרקירפּלאַץ און אַ מאַן רונד ווי אַ פֿעסל, אָנגעטאָן אין דזשינס און אַ ברוין העמד מיט דרײַ אויפֿגעשפּיליעטע קנעפּלעך אין פֿאָרנט, אַזוי אַז מע קען זען אַ גרויען לײַבעלע, שטייט דאָרט און קוקט זיך אַרום. אויב עס וואָלט טאַקע געווען מײַן אייגענע שידוך־ראַנדקע, וואָלט איך זיך ניט אָפּגעשטעלט און תּיכּף אַהיימגעפֿאָרן, אָבער איך האָב געשפּילט די ראָלע פֿון שדכנטע, האָב איך דאָס ניט געקענט טאָן.

דער מאַן האָט זיך דערפֿרייט ווען ער האָט מיך געזען. אַזוי ווי אין אַ פֿילם. די צײַט האָט זיך ווי אָפּגעשטעלט און מיר האָבן זיך געקוקט אין די אויגן. מיר איז נישט גוט געוואָרן, און ער האָט געשטראַלט ווי די זון. באַלד איז ער געוואָרן אַקטיוו. ער איז צוגעלאָפֿן און געשטאַנען פֿאַרן אויטאָ און געמאַכט מיט די הענט אַזוי ווי די מענער וואָס העלפֿן אַ פּילאָט פּאַרקירן אַן עראָפּלאַן: אַ ביסל מער לינקס, צוויי צאָל מער רעכטס, יעצט גלײַך צו מיר און שטעל זיך אָפּ, אַלץ געוויזן מיט די הענט. עס האָט געגיזלט פֿון אים און ער האָט זיך געווישט דאָס שווייס ווי נאָך אַ שווערע אַרבעט. מע וואָלט געקענט מיינען, אַז איך האָב קיין מאָל נישט פֿריִער פּאַרקירט מײַן קליינעם טאָיאָטע.

ער האָט פֿאַר מיר געעפֿנט די טיר פֿון אויטאָ און געלאָפֿן פֿאַר מיר צו עפֿענען די טירן פֿון רעסטאָראַן. ווען די פֿרוי הינטערן בופֿעט האָט געפֿרעגט וואָס מיר ווילן באַשטעלן האָט ער מיר געזאָגט: „ס׳איז איינס אַ זייגער. דו האָסט שוין מסתּמא געגעסן מיטאָג אין דער היים, ביסטו נישט הונגעריק. נעם דיר וואָס דו ווילסט צו טרינקען. עס האָט זיך מיר אָפּגענומען דאָס לשון. כ’האָב גאָרנישט געקענט זאָגן. ער האָט געמיינט איך שעם זיך, האָט ער מיך גענייט, ”נעם כאָטש אַ ביסל וואַסער“ און צו דער פֿרוי „גיב איר וואַסער…מיט אײַז“. און אַליין האָט ער זיך געהייסן געבן אַ קאַווע מיט אַ גרויסע מאַלינע פּאָנטשקע. די מאַמע און שייקספּיר האָבן ביידע געזאָגט: אַז דער סוף איז גוט, איז אַלץ גוט. ס׳איז טאַקע גוט געווען וואָס איך האָב גאָר נישט באַשטעלט פֿאַר זיך, ווײַל ווען איך האָב געזען ווי ער עסט איז מיר נישט גוט געוואָרן: ער האָט געקײַט און גערעדט אין דער זעלביקער צײַט און דאָס עסן איז אַרום און אַרום געגאַנגען ווי גרעט אין אַ וואַש מאַשין. און וועגן וואָס האָט ער גערעדט? ער האָט מיר געזאָגט ווי שיין איך בין און עס איז אַ מזל וואָס ער האָט זיך באַקענט מיט מיר די ערשטע ווײַל ער קען שוין אויפֿהערן זוכן: ער וועט מיך נעמען! כ׳האָב אים געענטפֿערט, אַז איך בין נישט פֿאַר אים און אפֿשר קען ער מיר טאָן אַ טובֿה און נישט רעדן ווען ער עסט, און פֿאַרמאַכן דאָס מויל ווען ער קײַט, ווײַל ס׳איז נישט העפֿלעך. „ווי קען מען רעדן, אַז מע האַלט דאָס מויל פֿאַרמאַכט? מײַן ווײַב פֿון דרײַסיק יאָר וואָס איז געווען אַן איידעלע נשמה האָט מיר דאָס קיין מאָל נישט געזאָגט.”

כ׳האָב שוין מער נישט געקענט אויסהאַלטן. כ׳האָב גאַרנישט געענטפֿערט נאָר געטראַכט, אַז זײַן ווײַב, זאָל זי האָבן אַ ליכטיקן גן־עדן, איז מסתּמא אַלע מאָל געשטאַנען הינטער אים און אים סערווירט, נישט געזעסן אַנטקעגן אים בײַם טיש.

„אוי ,קוק וויפֿל ס׳איז שוין דער זייגער. איך מוז גיין. מיר וועלן רעדן טעלעפֿאָניש,“ האָב איך געזאָגט, זיך אויפֿגעהויבן און אַהיימגעפֿאָרן.

צוריק אין דער היים האָב איך זיך שווער אַראָפּגעלאָזט אויף אַ פֿאָטעל און שטילערהייט זיך צעוויינט. כ׳בין געווען אַזוי נײַגעריק צו וויסן ווער ס׳וועט זײַן מײַן ערשטער קאַוואַליר. נו, האָב איך געזען. אפֿשר איז טאַקע בעסער צו זײַן אַליין.

איך וועל אײַך נאָך שפּעטער דערציילן, ווי איך האָב זיך אָנגעטאָן אַ כּוח און געזוכט ווײַטער.

---

כּדי זיך צו פֿאַרבינדן מיט חנה־פֿײַגל טערטלטויב, שרײַבט איר אויף דעם אַדרעס: doctorkf@gmail.com