פּובליציסטיק

אידעאָלאָגישע מאַניפּולאַציעס אַרום אַבאָרטן

Ideological Manipulations Around Abortion

פֿון באָריס סאַנדלער

מיט 80 יאָר צוריק איז אין ראַטן־פֿאַרבאַנד אָנגענומען געוואָרן דאָס געזעץ, וואָס פֿאַרווערט די אַבאָרטן. דאָס „קרימינאַליזירן‟ אַבאָרטן איז געווען אַ היפּוך־אַקט צו דעם געזעץ פֿון 1920, וואָס האָט פֿאַרקערט, דערלויבט צו מאַכן אַבאָרטן אין די שפּיטעלער אונטערן אויפֿזיכט פֿון אַ דאָקטער. אַרויסלאָזנדיק אַזאַ דעקרעט, איז די יונגע סאָוועטישע רעפּובליק געוואָרן די ערשטע מלוכה אין דער וועלט, וואָס האָט אָפֿיציעל דערלויבט צו מאַכן אַבאָרטן.

אָדם און חווה זײַנען אינעם סאָוועטישן גן־עדן געוואָרן גלײַכע פּאַרטנערס. איין קלייניקייט: בײַ אָדמען האָבן זיך באַוויזן צו פֿיל קאָנקורענטן, און חווה האָט באַקומען די זעלבע רעכט אויסצוקלײַבן מיט וועמען צו דרייען אַ ליבע, און מיט וועמען נישט. דער פֿרײַער שפּרונג פֿון יחיד צום קהל, אַנדערש געזאָגט, דער נײַער פּרינציפּ פֿון אַ סאָציאַל לעבן — אַ קאָלעקטיוו, אַ קאָמונע, אַ קאָלכאָז, אַ פֿאַראיין, וווּ אַלע זײַנען גלײַך — האָט באַשטעטיקט דעם גורל פֿון אַן אינדיוויד, וואָס טאָר זיך נישט אויסטיילן און מוז שטרענג פֿאָלגן די באַשלוסן פֿון די חבֿרים.

אין יענע יאָרן האָט די נײַע עמאַנציפּירטע פֿרוי זיך געשעמט צו זײַן אַ פֿרוי, ווי איר מוטער איז געווען. דווקא אין יענע יאָרן האָט די ייִדישע דיכטערין חנה לעווין געשריבן:

אַפֿילו דער ציגאַר, וואָס אָרעם מאַכט אַזוי
די ווינקלען פֿון מײַן מויל,
איז דאָך אויך דערפֿאַר,
וואָס איך שעם מיך ענלעך זײַן אויף זיך
און אויף דער מאַמעס דעקטוך.

שוין אין די ערשטע עטלעכע יאָר איז די צאָל אַבאָרטן אַזוי הויך געשטיגן, אַז דאָס געזונט־מיניסטעריום האָט אין 1924 געמוזט אַרויסלאָזן אַ צירקולאַר, וואָס האָט אין אַ געוויסער מאָס באַגרענעצט דאָס מאַכן אַבאָרטן. לויט דער סטאַטיסטיק זײַנען צום יאָר 1934 געבוירן געוואָרן 243 טויזנט קינדער בײַ די דאָרפֿישע פֿרויען; אין דער זעלבער צײַט האָבן 322 טויזנט פֿרויען איבערגעריסן זייער טראָגן.

ווי באַוווּסט, איז די „פֿרײַע ליבע‟ אין די צײַטן פֿון בראשית באַשטראָפֿט געוואָרן זייער שטרענג. מעגלעך, ווען דער אייבערשטער וואָלט דעמאָלט דערלויבט אַבאָרטן, וואָלט חווה פּטור געוואָרן פֿון איר בכור, קין, נאָך איידער ער איז געבוירן געוואָרן. ווער ווייסט, אפֿשר וואָלט זי דערמיט אויסגעמיטן די שרעקלעכע ברידערלעכע מלחמות, וואָס גייען אָן ביזן הײַנטיקן טאָג.

די דעמאָגראַפֿישע ירידה האָט אָבער בכלל, און אין יענע יאָרן בפֿרט, אַ מער אָביעקטיווע דערקלערונג. דווקא אין דעם צײַט־אָפּשניט צווישן 1920 און 1936 זײַנען אין ראַטן־פֿאַרבאַנד פֿאָרגעקומען בצוואַנג די ריזיקע ענדערונגען ווי קאָלעקטיוויזאַציע, אינדוסטריאַליזאַציע, כּלערליי מאַסן־„רייניקונגען‟ און ווי אַ רעזולטאַט — „גולאַגיזאַציע‟ פֿונעם גאַנצן לאַנד. דער שרעקלעכער הונגער אין פֿאַרשיידענע טיילן פֿונעם לאַנד, באַזונדערס אין אוקראַיִנע, האָט אָפּגעשלאָגן דעם חשק צו האָבן קינדער, וועלכע וואָלטן געקראָגן „אַ ליכטיקע צוקונפֿט‟ נאָר אין חלום. דערמיט דערקלערט זיך, קודם־כּל, דער ריזיקער וווּקס פֿון אַבאָרטן.

דאָס אײַנפֿירן דאָס געזעץ פֿון קרימינאַליזירן אַבאָרטן אין 1936 איז געוואָרן נאָך איין הויכפּונקט פֿון סטאַלינס טיראַנישער פֿירערשאַפֿט. ריכטיק, גלײַך נאָכן אָננעמען דעם געזעץ איז די צאָל אַבאָרטן מיטאַמאָל געפֿאַלן, אַחוץ די אַבאָרטן, געמאַכט צוליב מעדיצינישע סיבות; און די געבורטיקייט איז געשטיגן, אָבער אויף אַ זייער קורצן פּעריאָד. נאָך מער: דאָס פֿאַרווערן אַבאָרטן האָט געבראַכט צו אַ כוואַליע אומלעגאַלע אַבאָרטן און טראַגישע טייטלעכע פֿאַלן און קינדערמאָרד.

ווי עס האָט זיך שטענדיק געפֿירט אין סאָוועטן־פֿאַרבאַנד, איז די פּאַרטיי און דאָס פֿאָלק געווען געאייניקט און איינשטימיק. דאָס האָט געמיינט צו זאָגן נאָר איין זאַך — אַלע באַשלוסן פֿון דער קאָמוניסטישער פּאַרטיי נעמט דאָס פֿאָלק אָן איינשטימיק. די „איינשטימיקייט‟ פֿלעגט זיך בדרך־כּלל אויסדריקן דורך טויזנטער פֿאַרזאַמלונגען און מיטינגען — אין שטעט און דערפֿער, פֿאַבריקן און קאָלווירטן, אוניווערסיטעטן און שולן; מיט איין וואָרט, דאָס גאַנצע פֿאָלק איז אין דעם פֿאַרטאָן געווען, און די פּרעסע האָט עס גענוי אָפּגעשפּיגלט אויף אירע שפּאַלטן.

דאָס ייִדישע קול וועגן דעם געזעץ האָט אַרויסגעבראַכט די מאָסקווער ייִדישע צײַטונג „עמעס‟, וואָס האָט אָפּגעדרוקט די מיינונגען פֿון די ביראָבידזשאַנער אײַנוווינער — עכט ייִדישע שטימען, וועלכע האָבן זיך אַרײַנגעגאָסן אינעם אַל־פֿאַרבאַנדישן אינטערנאַציאָלן ברודער־כאָר. אָט הערט זיך די שטים פֿון דער אַרבעטאָרין מאַניע פּריבלודע:

„מיט גרויס פֿרייד האָב איך באַטראַכט דאָס געזעץ־פּראָיעקט. איך בין צופֿרידן דערמיט, וואָס מ’פֿאַרווערט די אַבאָרטן. איך שטאָלציר, וואָס איך בין אַ מוטער פֿון צוויי קינדער. זיי דערוואַרט אַ גליקלעך און ליכטיק לעבן.‟

אַן אַרבעטאָרין, פֿרוי וווּלפֿאָוויטש, האָט געזאָגט אַזוי:

„ווען איך האָב געוווינט אין דער בורזשואַזער ליטע, האָבן די קינדער אָפֿט געהונגערט. מיר פֿלעגן אַרבעטן 13 שעה אַ מעת־לעת און ניט געהאַט וואָס צו געבן עסן די קינדער. די צוויי יאָר, וואָס מיר וווינען אין ביראָבידזשאַן זײַנען ליכטיקע יאָרן אין מײַן לעבן. די קינדער האָבן די מעגלעכקייט צו וואַקסן און צו אַנטוויקלען זיך, זײַנען פֿריידיק און גליקלעך.‟

און אָט וואָס ס’האָט געזאָגט די אַרבעט־אויפֿזעערין, פֿרוי גאָרליצקי, אַליין אַ דעפּוטאַט אין ביראָבידזשאַנער שטאָט־ראַט. זי איז געקומען אויף איינער פֿון די פֿאַרזאַמלונגען, וווּ מ’האָט דיסקוטירט דעם געזעץ־פּראָיעקט, מיט אַ קינד אויף די הענט: „דאָס איז מײַן דריט קינד, און איך בין שטאָלץ דערמיט. איך בין אַנטציקט פֿון דעם געזעץ־פּראָיעקט.‟

צום סוף, גיט די צײַטונג צו: „אמת, עס זײַנען דאָ אויך קעגנערישע מיינונגען, אָבער זיי שטעלן מיט זיך פֿאָר אַ קליינע מינדערהייט.‟

דאָס אַנטי־אַבאָרט געזעץ איז אָנגעגאַנגען אין סאָוועטן־פֿאַרבאַנד פֿון 1936 ביז 1955, ווען ניקיטאַ כרושטשאָוו האָט אים אָפּגעשטעלט. שוין מיט פֿינף יאָר שפּעטער האָבן קינסטלעך איבערגעריסן דאָס פֿאַרגיין אין טראָגן 6 מיליאָן פֿרויען — אַ מין אייגנטאַרטיקער וועלט־רעקאָרד.

די טעמע אַבאָרטן אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן איז מער פֿאַרבונדן מיט די רעליגיעזע קאַנאָנען. זי ווערט אויך אויסגענוצט, ווי אַ רויטע שמאַטע בעת דעם אָקסן־קאַמף צווישן די דעמאָקראַטישע און רעפּובליקאַנער פּאַרטייען, בפֿרט בשעת די וואַלן.

אין ישׂראל זײַנען די אַבאָרטן אָפֿיציעל דערלויבט. ס’רובֿ סיבות פֿון ווענדן זיך צום גינעקאָלאָג איבערצורײַסן דאָס פֿאַרגיין אין טראָגן זײַנען אין די לעצטע יאָרן געווען צוליב דעם װאָס די פֿרוי איז נישט געװען קיין חתונה־געהאַטע — 52%. די סיבה פֿון כּמעט 11% פֿאַלן איז פֿאַרבונדן מיטן עלטער פֿון דער מאַמען — ייִנגער פֿון 17 אָדער עלטער פֿון 40 יאָר.

ווי עס זאָל נישט זײַן, וועלן די דיסקוסיעס און וויכּוחים אַרום אַבאָרטן אָדער פּלאַנירטער געבורטיקייט װײַטער געפֿירט ווערן בײַ אַלע מלוכה־רעזשימען און סיסטעמען; און ווי די פּאַרטיי־פֿונקציאָנערן זאָלן נישט פּרוּוון מיט דעם רעגולירן אָדער מאַניפּולירן, געפֿינט זיך פֿאָרט די פֿראַגע פֿון געבורטיקייט אין די הענט פֿון פֿרויען — פֿון חווהען ביז דער פֿרוי, וואָס ליגט אין קימפּעט אָט די מינוט…