באַהאַלטענע ייִדישע טעכטער אין אַדעס

Hidden Jewish Women of Odessa

די מחברטע (אין מיטן) מיט יעקבֿ־פּרץ (רעכטס) און זייער רוסיש־לערערין, טאַניאַ
די מחברטע (אין מיטן) מיט יעקבֿ־פּרץ (רעכטס) און זייער רוסיש־לערערין, טאַניאַ

פֿון מירע־רבֿקה קאַן

Published December 11, 2016, issue of December 28, 2016.

הגם פֿאַר דער מלחמה זענען ממש אַ דריטל פֿון די אײַנוווינער פֿון אַדעס, אוקראַיִנע, געווען ייִדן, באַטרעפֿן זיי הײַנט בלויז 1% פֿון דער באַפֿעלקערונג.

און דאָך — װען מײַן חבֿר, יעקבֿ־פּרץ בלום, און איך זענען דעם פֿאַרגאַנגענעם חודש געפֿאָרן אַהין כּדי צו פֿאַרבעסערן אונדזער קענטעניש פֿון דער רוסישער שפּראַך, האָט זיך מיר אויסגעדאַכט, אַז אַ סך אַדעסער זענען נאָך אַלץ, כאָטש צום טייל, ייִדן.

איך האָב דאָס באַמערקט אַ דאַנק דעם וואָס דער „אַדעסער שפּראַכן־צענטער‟, וווּ מיר האָבן גענומען דעם קורס, דערמעגלעכט די סטודענטן אײַנצושטיין בײַ אָרטיקע משפּחות, כּדי צו גיבן זיי מער מעגלעכקייטן צו רעדן רוסיש. אונדזער גאַסטגעבערין איז געװען אַ פֿרױ, אַקסאַנאַ, װאָס האָט געװױנט מיט איר טאָכטער און אַ קאַץ. װען די פֿרױ האָט געהערט אַז עס וועלן אײַנשטיין צוויי ייִדן בײַ איר האָט זי אונדז, דרך־אַגבֿ, געלאָזט וויסן, אַז איר באָבע איז אויך געװען אַ ייִדישע.

„פֿון װעלכן צד?‟ האָב איך זיך נישט געקענט אָפּהאַלטן פֿון אויספֿרעגן זי װעגן איר ייִדישקייט.

„פֿון דער מאַמעס צד,‟ האָט זי געענטפֿערט מיט אַ גלײַכגילטיקן טאָן.

„דאָס הייסט, על־פּי־דין, זענט איר אַ ייִדישע!‟

אַקסאַנאַ האָט סתּם אַ לאַך געטאָן. „עס גייט מיר דען אָן דער ייִדישער דין?‟

אַן ענלעכע זאַך האָב איך זיך דערוווּסט וועגן דער לערערין פֿונעם רוסיש־קלאַס, “טאַניאַ” (זי האָט געבעטן מע זאָל נישט ניצן איר אמתן נאָמען). איר מאַמע, מאַשאַ, איז געװען אַ ייִדישע, בלויז אַ קליין קינד, װען די מלחמה איז אויסגעבראָכן. כּדי זי זאָל איבערלעבן די מלחמה האָט מאַשאַס מאַמע זי אָפּגעגעבן אַ קריסטלעכער משפּחה. מאַשאַס מאַמע איז אומגעקומען מצד די נאַציס, און דאָס מיידעלע האָט ווײַטער געװױנט בײַ דער משפּחה װאָס האָט זי געראַטעװעט. נאָך דער מלחמה איז מאַשאַס שוועסטער געקומען זי אָפּנעמען, האָט מאַשאַ איר אָבער געזאָגט: „ניין, דאָס איז איצט מײַן היים.”