ווי מרדכי דוניץ האָט געגרינדעט אַ צײַטונג אין אַ די־פּי־לאַגער

How Mordechai Dunetz Founded a Yiddish Newspaper in a DP Camp

פֿון „פֿאָרווערטס‟־רעדאַקציע

Published January 06, 2017, issue of January 27, 2017.

די ייִדן אין די „די־פּי‟־לאַגערן האָבן אויפֿגעטאָן אַ סך צו שאַפֿן קולטור און קונסט, ניט געקוקט אויף דעם וואָס דער פּאָליטישער מצבֿ איז ניט געווען סטאַביל, שוין אָפּגערעדט פֿון דעם, וואָס זייער פּערזענלעכן גורל איז נאָך ניט געווען באַשטימט.

איינער פֿון די ערשטע טריט בײַם שאַפֿן קולטור־אָרגאַניזאַציעס און פּאָליטישע געזעלשאַפֿטן אין די „די־פּי‟־לאַגערן איז געווען צו גרינדן אַן אייגענע צײַטונג. ווי עס דערציילט דער לאַנגיאָריקער זשורנאַליסט, רעדאַקטאָר און ייִדיש־לערער אין ישׂראל מרדכי דוניץ, האָט ער געגרינדעט די צײַטונג „אונדזער האָפֿענונג‟ אין אַ „די־פּי‟־לאַגער לעבן בערלין. צוליב דעם וואָס עס איז דאָרטן בכלל ניט געווען קיין ייִדישע שריפֿטן מיט וואָס צו דרוקן אַ ייִדישע צײַטונג, האָט מען געדאַרפֿט דרוקן די צײַטונג מיט לאַטײַנישע אותיות. ווי דונעץ דערקלערט, האָבן די שרײַבער געשריבן זייערע אַרטיקלען מיט דער האַנט מיט ייִדישע אותיות און ער איז דערנאָך געגאַנגען אין אַ דרוקערײַ, וווּ ער האָט געוויזן דײַטשישע דרוקער וועלכער ייִדישער אות האָט קאָרעספּאָנדירט מיט וועלכן לאַטײַנישן אות, זיי זאָלן קאָרעקט אויסשטעלן די צײַטונג.

צווישן זײַנע פֿילצאָליקע זשורנאַליסטישע שטעלעס און געזעלשאַפֿטלעכע ראָלעס, האָט מרדכי דונעץ יאָרן לאַנג געפֿירט אַ רובריק אין אונדזער צײַטונג, אין וועלכן ער האָט באַשריבן די לעצטע קולטורעלע און פּאָליטישע דערשײַנונגען אין ישׂראל. ער האָט אויך אָפֿט באַשריבן דאָס אַמאָליקע לעבן אין זײַן היימשטעטל זשעטל, וווּ עס איז געבוירן געוואָרן דער „חפֿץ חיים‟, ווי אויך זײַנע איבערלעבונגען בשעתן חורבן. אָט, למשל, דערקלערט ער ווי אַזוי ער איז אַנטלאָפֿן פֿון אַ קאָנצענטראַציע־לאַגער און האָט זיך אָנגעשלאָסן אין די רייען פֿון די ביעלסקי־פּאַרטיזאַנער.

און אָט דערמאָנט ער אין אַ פּאָר פֿון די מענטשן, וואָס האָבן געוווינט אין זײַן היימשטעטל.

די צוויי ווידעאָס אויבן זענען אַ טייל פֿון אַ סעריע, וואָס דער „פֿאָרווערטס‟ שטעלט פֿאָר באַנאַנד מיטן „ייִדישן ביכער־צענטער‟. אין דער סעריע זעט מען אויסצוגן פֿון די אינטערוויוען אויף ייִדיש, וואָס עס האָט געמאַכט „דער פּראָיעקט פֿון געשיכטע־בעל־פּה‟ בײַם „ייִדישן ביכער־צענטער‟ אויפֿן נאָמען פֿון וועקסלער.

קריסטאַ וויטני, די אָנפֿירערין פֿון דער פּראָגראַם האָט דערקלערט, אַז „דער פּראָיעקט איז אַ וואַקסנדיקע זאַמלונג פֿון פּרטימדיקע אינטערוויוען מיט מענטשן פֿון פֿאַרשידענע עלטערס און הינטערגרונטן, וועמענס פּערזענלעכע געשיכטעס שטעלן מיט זיך פֿאָר אַ רײַכע און קאָמפּליצירטע כראָניק פֿון דער ייִדישער אידענטיטעט.‟