רוחניות

פּרשת אַחרי־קדושים, תּשע״ז

Weekly Torah Portion: Acharei-Kedoshim, 5777

פֿון יואל מאַטוועיעוו

די הײַנטיקע פּרשה איז ווידער אַ טאָפּלטע.

נישט לאַנג צוריק, האָבן מיר געלייענט אין דער פּרשה „שמיני‟ וועגן דעם טויט פֿון אַהרן הכּהנס צוויי זין, נדבֿ און אַבֿיהוא, וועלכע האָבן געבראַכט זייער אייגענעם קטורת אינעם משכּן און זענען פֿאַרברענט געוואָרן אין אַ הימליש פֿײַער. דער ערשטער טייל פֿון אונדזער הײַנטיקער סדרה, „אַחרי־מות‟, הייבט זיך אָן מיט אַ וואָרענונג פֿונעם באַשעפֿער, אַז בלויז דער כּהן־גדול מעג ברענגען דעם קטורת אין קודש־הקדשים, און בלויז איין טאָג אַ יאָר — יום־כּיפּור.

ווײַטער גייט אַ רייד וועגן אַן אַנדער ענין, וואָס האָט צו טאָן מיטן הייליקן יום־הדין: דער שׂעיר־לעזאָזל — דער באָק, וועלכן מע פֿלעגט אַראָפּוואַרפֿן פֿון אַ באַרג ווי אַ כּפּרה פֿאַרן ייִדישן פֿאָלק. די תּורה וואָרנט אויך, אַז מע טאָר נישט ברענגען קיין קרבנות מחוץ דעם בית־המיקדש. דער כּהן־גדול פֿלעגט אויסקלײַבן צוויי באָקן על־פּי גורל; איין באָק האָט מען מקריבֿ געווען אינעם בית־המיקדש, און דעם צווייטן — אַרויפֿגעפֿירט אויף אַ באַרג אינעם מידבד און אַראָפּגעוואָרפֿן אויף טויט. כאָטש אין געוויסע אַספּעקטן זעט די דאָזיקע אומגעוויינטלעכע מיצווה אויס ווי אַ מין קרבן, איז עס געווען גאָר אַ פֿאַרקערטער ענין. דער רמב״ן דערקלערט, אַז דעם צעבראָכענעם שׂעיר־לעזאָזל האָט מען אָפּגעגעבן צו דער סיטרא־אַחרא — נישט, חלילה, ווי אַ בכּבֿודיקע מתּנה — אין אַזאַ פֿאַל וואָלט עס געווען אַן עבֿודה־זרה, נאָר ווי אַ סימן, אַז די סיטרא־אַחרא האָט נישט קיין אמתן כּוח. אַזוי ווי אַ ביין, וואָס מע וואַרפֿט פֿאַר אַ פֿרעמדן הונגעריקן הונט, רעפּרעזענטירט דער אַראָפּגעוואָרפֿענער באָק די נישטיקייט פֿונעם יצר־הרע. הגם מיר מוזן פֿון צײַט צו צײַט אָנזעטיקן אונדזערע גראָבע אינסטינקטן, טוען מיר עס דווקא כּדי זיי אָפּצושוואַכן; דעם בעסטן און חשובֿן חלק פֿן גשמיות גיבן מיר אָפּ, ווי אַ קרבן, פֿאַר עבֿודת־השם.

דער צווייטער טייל פֿון דער סדרה, „קדושים‟, הייבט זיך אָן מיטן ענין פֿון קדושה. דער באַשעפֿער הייסט אונדז זײַן הייליקע מענטשן, ווײַל ער אַליין איז הייליק. אַחוץ אַ ריי אַנדערע וויכטיקע מיצוות, הייסט אונדז די תּורה אין דער הײַנטיקער סדרה אויך ליב האָבן דעם צווייטן מענטש — „ואָהבֿתּ לרעך כמוך‟.

שאַפֿט זיך דערבײַ אַ שאַרפֿער קאָנטראַסט צווישן צוויי היפּוכדיקע ענינים. אַהרנס זין זענען אומגעקומען צוליב דעם, וואָס זיי זענען געווען הייליקע עובֿדי־השם. אַדרבה, ווי עס ווערט דערקלערט אין ספֿרי־חסידות, איז זייער טעות באַשטאַנען אינעם שטרעבן זיך אַרויסצורײַסן אינגאַנצן פֿון די גשמיותדיקע ראַמען. זיי האָבן דערגרייכט אַ צו גרויסע מדרגה פֿון קדושה און האָבן זיך בכּיוון אַרײַנגעפֿירט אין אַ אַזאַ הויך התפּעלות, אַז דאָס געטלעכע פֿײַער האָט זיך ממש פֿאַרברענט.

להיפּוך, פֿלעגט מען אומברענגען דעם באָק, כּדי צו ווײַזן, אַז די שלעכטע נטיות אין דער מענטשלעכער נשמה פֿאַרדינען נישט קיין בעסערע „מתּנה‟, ווי אַ צעריסענע טרייף־געוואָרענע בהמה.

עס באַקומט זיך, אַז אי קדושה, אי טומאה, ווערט צומאָל אַסאָציִיִרט מיט טויט. במשך פֿון לעבן, מוז דער מענטש באַלאַנסירן צווישן די דאָזיקע צוויי היפּוכים, כּדי נישט אַרויפֿצופֿליִען צו הויך און נישט אַרײַנצופֿאַלן צו טיף.