אין וואַרשע האָט מען דעם פֿאַרגאַנגענעם שבת אויפֿגעדעקט אַ מאָנומענט אין אָנדענק פֿונעם קאַפּיטאַן וויטאָלד פּילעצקי, אַ נישט־ייִדישן פּוילישן פּאַרטיזאַנער.
דער קאַפּיטאַן פּילעצקי האָט, בשעת דער צווייטער וועלט־מלחמה, זיך געלאָזט פֿאַרכאַפּט און פֿאַרשיקט ווערן אינעם נאַצישן טויטלאַגער אוישוויץ כּדי ער זאָל קענען אָפּגעבן באַריכטן וועגן די דאָרטיקע אַכזריות־אַקטן. פּילעצקיס זון און טאָכטער און אַנדערע יורשים זענען בײַגעווען די צערעמאָניע לבֿוד דער אויפֿדעקונג, לויט דער נײַעס־אַגענטור „אַסאָסיאייטעד פּרעס“.
פּילעצקי האָט זיך אין 1940 געלאָזט פֿאַרכאַפּט ווערן פֿון דײַטשע סאָלדאַטן כּדי צו קענען צושטעלן ראַפּאָרטן פֿונעם לאַגער דער אַנטינאַצי־אונטערגרונט און זייערע אַליִיִרטע. ער האָט אָנגעשריבן און אַרויסגעשמוגלט די באַהאַלטענע באַריכטן פֿון אוישוויץ צו זײַנע העכערע, איידער ער האָט אין 1943 באַוויזן צו אַנטלויפֿן, און איז אַוועק קיין וואַרשע קעמפֿן אין דער פּוילישער פּאַרטיזאַנקע.
נאָך דער מלחמה האָט ער אויסגעוואַנדערט קיין איטאַליע אָבער האָט זיך דערנאָך אומגעקערט אינעם סאָוועטן־דאָמינירטן פּוילן, וווּ די קאָמוניסטישע מאַכט האָט אים עקזעקוטירט פֿאַר שפּיאָנאַזש און בגידה. באַגראָבן האָט מען אים אין אַ ברידער־קבֿר.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.