מענטשן און געשעענישן

קוישבאָליסט פֿאָרשט ייִדישע וואָרצלען אין ירושלים

Basketball Star Explores Jewish Roots in Jerusalem

פֿון עדי מהלאל

פֿאַראַיאָרן זומער האָט אַן אַנאָנס פֿון אַ גרויסן קוישבאָל NBA־שטערן שאָקירט די קוישבאָל־וועלט: אַמאַרע סטודעמײַער האָט געמאָלדן, אַז ער ציט זיך צוריק פֿון דער NBA־ליגע און וועט אַריבערגיין צו דער קליינער ישׂראלדיקער מאַנשאַפֿט, „הפּועל ירושלים‟. 

סטודעמײַער, דעמאָלט 33 יאָר אַלט, האָט געהאַט אַן אויסערגעוויינטלעכע NBA־קאַריערע: 6 מאָל איז ער בײַ דער NBA באַצייכנט געוואָרן ווי אַן „אָל־סטאַר”; אין 2003 — דער בעסטער נײַער שפּילער („רוקי”); און אין 2007 — צווישן די פֿינף בעסטע שפּילערס. ער האָט אויך רעפּרעזענטירט די אַמעריקאַנער קוישבאָל־מאַנשאַפֿט אין דער 2004 אָלימפּיאַדע. צווישן 2010 און 2015, נאָך 8 יאָר אין פֿיניקס, אַריזאָנע האָט ער אַפֿילו געשפּילט דאָ אין ניו־יאָרק בײַ דער „ניקס‟־מאַנשאַפֿט.

פֿאַר וואָס זשע איז ער פּלוצלינג געוואָרן אַ מחותּן מיט „הפּועל ירושלים‟? 

די געשיכטע הייבט זיך בעצם אָן מיט אַ פּאָר יאָר צוריק, ווען סטודעמײַער, אין איינעם מיט אַנדערע אינוועסטירערס, איז געוואָרן איינער פֿון די אייגנטימער פֿון „הפּועל ירושלים‟. זייער שטרעבונג איז געווען אַז די מאַנשאַפֿט זאָל ווערן די צווייט־גרעסטע קוישבאָל־מאַנשאַפֿט אין ישׂראל נאָך דעם אייביקן טשעמפּיאָן, „מכּבי תּל־אָבֿיבֿ‟. לכתּחילה האָט סטודעמײַער זיך פֿאַרבונדן מיט די אַנדערע אינוועסטירערס, צוליב זײַנע רעליגיעזע געפֿילן צו ייִדישקייט און צו ארץ־ישׂראל.

דערצויגן געוואָרן איז סטודעמײַער ווי אַ קריסטלעכער באַפּטיסט, בײַ אַן אָרעמער משפּחה אין פֿלאָרידע. אין 2010 האָט ער געמאָלדן, אַז זײַן מאַמע האָט אים געהאַט אַנטפּלעקט אַז זי איז אַ ייִדישע, אָדער אין אירע ווערטער אַן „עבֿרי” (Hebrew). קיין באַווײַז דערצו האָט מען נאָך נישט געזען, אָבער בכל־אופֿן איז סטודעמײַער איצטער אַרויס אויף אַ רוחניותדיקער רײַזע נאָכפֿאָלגנדיק זײַנע ייִדישע וואָרצלען.

פֿאַר 2016 האָט ער שוין עטלעכע מאָל געהאַט באַזוכט ישׂראל, אַרײַנגערעכנט אַ טרעפֿונג מיט שמעון פּערעס. אויף אַ ריי אינטערוויוען פֿאַר דער ישׂראלדיקער מעדיע, האָט ער זיך אַרויסגעוויזן צו זײַן אַ שטיקל קענער פֿון די ספֿרים, און ער דערציילט אָפֿט וועגן זײַן לערנען, און וועגן היטן מיצוות. דאָ און דאָרט טראָגט ער אַפֿילו אַ יאַרמלקע. די טעג באַמיט ער זיך אויך צו באַקומען אַ ישׂראל־בירגערשאַפֿט, וואָס וועט אים לאָזן שפּילן אונטער אַ ישׂראלדיקן סטאַטוס אין דער ישׂראל־ליגע. אין ירושלים איז ער געוואָרן אַ סענסאַציע. דער עולם אויף די מאַטשן פֿון „הפּועל‟ ווערן אַלץ מער געפּאַקט, מיט טויזנטער אָנהענגער. נישט ווייניק פֿון זיי זענען פֿרומע ייִדן.

פֿון דעסט וועגן בלײַבט נאָך נישט קלאָר וואָס איז זײַן רעליגיעזע אידענטיטעט. פֿון זײַן גלייבן אין יעזוס זאָגט ער זיך נישט אָפּ, און ער באַשרײַבט זיך אַליין ווי אַ ייִד וואָס גלייבט אין ישו. דערצו זאָגט ער, אַז ער פֿילט זיך צום מערסטנס נאָענט צו די „שוואַרצע היברוס”, וואָס וווינען אין נגבֿ. די „שוואַרצע היברוס” איז אַ רעליגיעזע גרופּע פֿון אַפֿריקאַנער אַמעריקאַנער פֿון שיקאַגע, וואָס האָבן אין די 1960ער יאָרן זיך באַזעצט לעבן דימונה. זיי גלייבן סײַ אין דער תּורה, סײַ אין דעם ברית־חדשה. זיי פֿירן אַ קאָמונאַל לעבן (וווּ פּאָליגאַמיע איז דערלויבט) נאָענט צו דער נאַטור; עסן נישט קיין פֿלייש, וכדומה.

אין אַן אַרטיקל אין „האָרץ” האָט מען מיט אַ פּאָר יאָר צוריק אַנטפּלעקט אַז נישט אַלץ בײַ דעם ייִשובֿ אין דימונה פֿירט זיך אַזוי כּשר. סטודעמײַער האָט אָבער, בעת אַ באַזוך צו די „שוואַרצע היברוס‟, דערקלערט: „ס׳איז אַלע מאָל וווּנדערלעך צו קומען קיין דימונה, ווײַל דאָס איז אַן אָרט וווּ מע לערנט דעם אמת. ס׳איז וויכטיק אַז די וועלט זאָל וויסן וועגן אונדזער פֿאָלק און קולטור־ירושה.” הייסט עס, אַז עס רעדט זיך דאָ וועגן אַ מין צווײַג פֿון דער אַפֿריקאַנער־אַמעריקאַנער אידענטיטעט.

סטודעמײַער איז פֿאַרבונדן מיט עטעלכע צדקה־איניציאַטיוון וואָס פֿאַרשפּרייטן בילדונג אין אַפֿריקע, און מיט שלום. ער פֿירט אָן מיט אַ קוישבאָל־שלום־לאַגער מיט ייִדישע און אַראַבישע קינדער. מיט יאָרן צוריק האָט ער זיך אָנגענומען די קריװדע פֿאַר די געליטענע אין עזה, אַן איידעלע זאַך לכל־הדעות.

איצט אַז ס׳ענדיקט זיך שוין דער ישׂראלדיקער קוישבאָל־סעזאָן, קאָנצענטרירט זיך סטודעמײַער מיט אַלע כּוחות צו העלפֿן „הפּועל‟ געווינען די מײַסטערשאַפֿט. זײַענדיק 34 יאָר אַלט, און נאָכן באַקומען אין משך פֿון זײַן קאַריערע נישט ווייניק ראַנעס, האָט ער פֿאָרט אין ישׂראל שוין אַרויסגעוויזן זײַן באַקאַנטע אויסגעצייכנטע קוישבאָל־געניטשאַפֿט. די פֿראַגע איז, צי ער איז נאָך מסוגל צו שפּילן כּסדר אויף דעם העכסטן ניוואָ און טראָגן די מאַנשאַפֿט אויף זײַנע אַקסלען ביזן סוף. דעם ענטפֿער צו אָט דער פֿראַגע וועט מען זען אין גיכן, בעזרת־השם און להבֿדיל, „מיט יעזוסעס הילף‟, אויפֿן קוישבאָל־פּלאַץ.