דער אוישוויץ־מוזיי גרייט צו אַן אויסשטעלונג אויף רעדער. דער געדאַנק איז צו פֿאָרן מיט אַ באַוועגלעכער אוישוויץ־אויסשטעלונג איבער 14 שטעט אויף דער גאַנצער וועלט.
צווישן די עקספּאָנאַטן וואָס דער מוזיי האָט בדעה צו ווײַזן דעם אינטערנאַציאָנאַלן עולם זענען אַ לאַסט־וואַגאָן וואָס די דײַטשן האָבן גענוצט פֿאַר די ייִדן־טראַנספּאָרטן, און אַ באַראַק וווּ די קאַצעטניקעס האָבן געוווינט.
במשך פֿונעם לעצטן יאָר זענען צוויי מיליאָן טוריסטן געקומען זען דעם אוישוויץ־מוזיי.
די ערשטע סטאַנציע פֿון דער נײַער, באַוועגלעכער אויסשטעלונג וועט זײַן די שפּאַנישע הויפּטשטאָט, מאַדריד.
אין אַמעריקע און קאַנאַדע קומט מען שפּעטער. די באַוועגלעכע אויסשטעלונג איז זייער אַ רײַכע. זי אַנטהאַלט אן ערך זעקס הונדערט פֿארשיידענע עקספּאָנאַטן. דאָס רובֿ שטאַמען פֿונעם אוישוויץ־מוזיי אָבער אַ טייל האָט דער מוזיי געבאָרגט פֿון „יד־ושם” אין ירושלים און פֿונעם חורבן־מוזיי אין וואַשינגטאָן. פּריוואַטע מנדבֿים, לעבן געבליבענע און זייערע משפּחות, האָבן אויך צוגעשטײַערט צו דער אויסשטעלונג.
ווי מיר האָבן אָפֿט מאָל איבערגעגעבן, ווילן די פּאָליאַקן באַטאָנען אַז אוישוויץ איז געווען אַ דײַטשישער און נישט קיין פּוילישער לאַגער. מסתּמא צוליב דעם ווידמען זיי אַ טייל פֿון דער אויסשטעלונג דעם שטעטל אָשפּעצין וואָס הייסט אוישוויץ אויף דײַטש. אָשפּעצין איז געווען אַ טיפּיש ייִדיש־פּויליש שטעטל. זיבעציק פּראָצענט פֿון די תּושבֿים זענען געווען ייִדן. דער ציל איז צו ווײַזן דאָס פֿאַרמלחמהדיקע ייִדישע לעבן אויפֿן אָרט וווּ די דײַטשן האָבן געבויט אַ פֿערציק קילאָמעטער שטח פֿון ליידן און טויט.
אָשפּעצין אויף ייִדיש און אָשוויענטשים אויף פּויליש איז נישט דאָס זעלבע וואָס אוישוויץ אויף דײַטש, באַטאָנען די פּאָליאַקן.
מיטוואָך האָט די ישׂראלדיקע פֿוסבאָל־מאַנשאַפֿט, הפּועל פּתּח־תּקוה, געוווּנען אַ פֿרײַנדלעכן מעטש קעגן Mks Ciechanow. דעם מעטש האָט מען געשפּילט אין סאָכאָטשין.
די ישׂראלדיקע מאַנשאַפֿט האָט זיך צוריקגעקערט צו איר האָטעל וואָס געפֿינט זיך לעבן אַ וואַלד. פֿונעם וואַלד זענען פּלוצעם אַרויס פּוילישע פֿוסבאָל־כוליגאַנען און אַטאַקירט די טעכנישע געהילפֿן פֿון דער מאַנשאַפֿט. וויבאַלד די ישׂראלדיקע אַטלעטן האָבן דאָס דערזען, און היות וואָס די פּאָליציי וואָס איז געווען בשעתן מעטש איז שוין אַוועק, זענען זיי אַרויסגעלאָפֿן פֿונעם האָטעל און פֿאַרטיידיקן זייערע חבֿרים.
די פּאָליציי איז געקומען און אַרעסטירט עטלעכע פֿון די כוליגאַנען.
די פּוילישע מעדיאַ האָט קריטיקירט די כוליגאַנען אויפֿן שאַרפֿסטן אופֿן.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.