קונסט און קולטור, מענטשן און געשעענישן

רעזשיסאָרין לײַלאַ נויגעבאַוער שמועסט מיטן „פֿאָרווערטס‟

Award-Winning Director Lila Neugebauer Talks to the Forverts

פֿון עדי מהלאל

לײַלאַ נויגעבאַוער איז שטענדיק שטאַרק פֿאַרנומען. שוין אַ היפּש לאַנגער צײַט וואָס די 32־יאָריקע ניו־יאָרקער טעאַטער־רעזשיסאָרין אַרבעט אויף צווישן פֿינף און זיבן פֿאָרשטעלונגען אַ יאָר.

דערצו האַלט זי תּמיד בײַם אַנטוויקלען אַנדערע פּראָיעקטן. זי האָט שוין מיטגעאַרבעט מיט דער באַרימטער דרום־קאָרעיִש-אַמעריקאַנער זינגערין קאַרען-אָ פֿון דער ראָק-גרופּע “יע יע יעס”, און מיט דער אַקטריסע און דראַמאַטורגין זאָיִ קאַזאַן (אַגבֿ, איינע פֿון אירע בעסטע חבֿרטעס, נאָך פֿון קאָלעדזש).

זיצנדיק מיט איר אין לינקאָלן-צענטער וווּ זי אַרבעט איצט, האָבן מיר אויך אַרומגערעדט אַ שטיקל „ייִדיש-ייִחוס‟ אירן: זי איז דער אייניקל פֿונעם אַמאָליקן נײַעס־שרײַבער בײַם „פֿאָרווערטס‟ — מאיר ראַק, וואָס איז ניפֿטר געוואָרן אין 2004.

„אין פֿאַרגלײַך מיט מײַנע עלטערן וואָס שעפּן נישט זייער פּרנסה פֿון שעפֿערישע פּראָפֿעסיעס — די מאַמע איז אַ פּסיכאָטעראַפּיסטקע, און דער טאַטע איז אַן עפּידעמיאָלאָג — איז זײַן לעבן ווי אַ שרײַבער בײַ מיר געווען אַן אינספּיראַציע,‟ האָט זי געזאָגט.

זי געדענקט ווי דער זיידע האָט דערציילט וועגן זײַן טרעפֿונג מיטן באַרימטן ייִדישן שרײַבער שלום אַש, ווען ער איז געווען בלויז 12 יאָר אַלט אין וואַרשע. אין זײַן פֿאָלקסשולע האָט מען אים אויסגעקליבן, מחמת זײַנע פֿעיִקייטן צום שרײַבן, צו אינטערוויויִרן דעם גרויסן ייִדישן נאָוועליסט. דער יונגער מאיר האָט זיך געטראָפֿן מיט אַשן אין זײַן האָטעל.

„די טרעפֿונג האָט געמאַכט אַ גרויסן רושם אויף מײַן זיידן,‟ האָט נויגעבאַוער באַמערקט. „זעענדיק ווי שלום אַש גייט אַרום מיט אַ זײַדענעם שלאָפֿראָק און אַ פּאַפּיראָס אין דער האַנט האָט מאיר גלײַך דערפֿילט זײַן פֿאַרמעגלעכקייט. ער איז שטאַרק באַגײַסטערט געוואָרן בײַם זען ווי שיין אַ שרײַבערס לעבן קען זײַן, כאָטש מיט יאָרן שפּעטער האָט ער זיך דערוווּסט אַז ס׳איז געווען אַן אילוזיע. אין יענעם מאָמענט האָט מײַן זיידע אָבער געטראַכט: ׳דאָס לעבן פֿון אַ שרײַבער, אָט דאָס וויל איך האָבן!׳‟

פֿון צײַט צו צײַט וווּנדערט זיך טאַקע נויגעבאַוער וואָס דער זיידע וואָלט געטראַכט וועגן אירע ווערק. דער אימאַזש פֿון איר זיידן ווי אַ יונגער שרײַבער וואָס הייבט אָן צו ביסלעך צו פֿאַרשטיין וואָס עס הייסט טאַקע צו פֿירן אַ שעפֿעריש לעבן, איז געבליבן בײַ איר אין דמיון, און איז געוואָרן אַ טייל פֿון איר אייגענער משפּחה-מיטאָלאָגיע.

נויגעבאַוער איז אויפֿגעוואָקסן אויף דער אַפּער-וועסט-סײַד פֿון מאַנהאַטן. זי איז געווען אַ תּלמידה אינעם פּרעסטיזשפֿולן האָנטער הײַ-סקול, און שפּעטער אין יעיל-אוניווערסיטעט וווּ זי האָט רעזשיסירט פּיעסעס אין קליינע אָרטיקע טעאַטערס.

ווי אַ קינד איז בײַ איר אין דער היים תּמיד געווען לעבעדיק, אײַנגעזאַפּט מיט קולטור, וווּ מע האָט שטענדיק דיסקוטירט גרויסע געדאַנקען. די מאַמע פֿלעגט זי מיטנעמען אַ סך אין טעאַטער. בײַ 12 יאָר האָט לײַלאַ געזען אַ פּראָדוקציע פֿון „מאַקבעט‟ אויפֿגעפֿירט אונטערן פֿרײַען הימל. די איבערלעבונג האָט געמאַכט אויף איר אַ טיפֿן אײַנדרוק.

אָבער דער גרעסטער רושם האָבן אויף איר געמאַכט די פֿאָרשטעלונגען וואָס זי האָט שפּעטער געזען אין קאָלעדזש און אין משך פֿון די פֿאַרגאַנגענע צען יאָר, זײַענדיק צוריק אין ניו-יאָרק. די פּיעסעס האָבן זי געצויגן צו פֿאַרנעמען זיך בעיקר מיטן נײַעם אַמעריקאַנער טעאַטער. די ווערק פֿון דער פֿראַנצייזישער אַוואַנגאַרד־רעזשיסאָרקע אַריאַן מענושקין האָט אויך שטאַרק משפּיע געווען אויף איר.

הגם נויגעבאַוער אַרבעט צום מערסטנס מיט אָף-בראָדוויי דראַמעס, אַנטוויקלט זי איצט אַ פּאָר מיוזיקלס אויך. איין מיוזיקל איז מיט קאַרען-אָ. זי האָט שוין פֿריִער געהאַט מיטגעאַרבעט מיט איר אין קאַרענס מוזיקאַלישער דראַמע, Stop the Virgins (האַלט אָפּ די בתולות).

אַן אַנדער מיוזיקל אירע איז אַ באַאַרבעטונג פֿון דזשאָן קראַקאַוערס געשיכטע “אין דער ווילד אַרײַן” וועגן אַ יונגערמאַן פֿון אַ פֿאַרמעגלעכער משפּחה וואָס פֿאַרלאָזט זײַן באַקוועמע וועלט און גייט אַרויס אויף אַ לאַנגער אַוואַנטורע אין דער נאַטור. (דער באַקאַנטער אַקטיאָר שאָן פּען האָט די פּיעסע פֿאַרוואַנדלט אין אַ פֿילם אין 2007.)

די רעזשיסאָרין האַלט נישט אַז זי וועט פֿאַרלאָזן ניו-יאָרק אין דער נאָענטער צוקונפֿט. „דאָ בין איך איך מיט אייגענע,‟ האָט זי געזאָגט. אַמאָל וואָלט זי אָבער יאָ געוואָלט אַרבעטן אין לאָנדאָן, זײַענדיק אַ גרויסע אָנהענגערין פֿון דער ענגלישער קולטור. „אין לאָנדאָן שאַצט מען אָפּ די קונסטן בעסער ווי אין אַמעריקע, וווּ די רעגירונג פֿינאַנצירט זיי ווײַט-נישט ווי געהעריק,‟ האָט זי באַמערקט. „אפֿשר וואָלט איך אויך אין לאָס-אַנדזשעלעס געקענט אַרבעטן אויף כאָטש אַ ווײַלע.‟

אויף דער פֿראַגע, ווי קענען די יונגע לײַט וואָס אַרבעטן אין קונסט-טעאַטער קאָנקורירן מיט דער צוטריטלעכקייט פֿון דער דיגיטאַלישער מעדיאַ, האָט נויגעבאַוער דערקלערט: „דער טעאַטער פֿאָדערט אַז מע זאָל כּסדר טראַכטן. איך האַלט אויך אַז ס’איז דאָ עפּעס אויסערגעוויינטלעכס ווען דער עולם זעט אַ לעבעדיקע פּיעסע. ווען מע פֿאַרזאַמלט אַ גרופּע פֿרעמדע לײַט און די אַקטיאָרן שפּילן פֿאַר זיי, שאַפֿט עס אַ צײַטווײַליקע קהילה, און סטימולירט דעם צוקוקער אויף אַ זעלטענעם אופֿן.

„הײַנט זעט מען טאַקע אַז די יונגע גייען נישט אין טעאַטער. ס’האָט צו טאָן מיטן הויכן פּרײַז פֿון בילעטן, און מיט דעם אַז זיי האַלטן אַז ס׳איז עפּעס ׳צו געהויבן׳ פֿאַר זיי. ווי אַלע פּלאַטפֿאָרמעס, דאַרף דער טעאַטער זײַן אַן אָרט וואָס דער עולם קען זיך אידענטיפֿיצירן מיט אים. די צוקוקער ווילן זען זייערע אייגענע געשיכטעס, זיי ווילן זען זיך אַליין, זייערע אייגענע פּערזענלעכע ענינים.‟

אין האַרבסט וועט מען קענען אין לינקאָלן-צענטער זען צוויי פֿאָרשטעלונגען אונטער נויגעבאַוערס רעזשי: זאָיִ קאַזאַנס After the Blast [נאָכן אויפֿרײַס] און שׂרה דעלאַפּעס The Wolves [די וועלף].