וואָס וויל דער פֿאָרווערטס?

What's Our Agenda?

Yehuda Blum

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published October 29, 2017.

געוויינטלעך ווען עמעצער שיקט אַרײַן אַ פֿראַגע צו מיר אין פֿאָרווערטס איז עס אָדער כּדי צו שטעלן אַ נעקראָלאָג אָדער ווײַל ער אָדער זי זוכט עמעצן איבערצוזעצן אַ בריוו פֿון אַ פֿון לאַנג פֿאַרשטאָרבענעם קרובֿ.

לעצטנס האָב איך אָבער באַקומען אַ בריװ מיט אַ גאָר אַנדערער שאלה:

איך בין נײַגעריג צו הערן פֿון אײַך, וואָס איז אײַער וויזיע פֿאַרן פֿאָרווערטס? בפֿרט הײַנטיקע צײַטן ווען אידיש אינעם כּלל איז גענוצט כּמעט נאָר דורך חרדישע שומרי תּורה ומצוות וואָס זענען על־פּי רובֿ נישט מיט אײַך אויף איין זײַט…

יעדע אויסגאַבע האָט אַ ציל און אַן אַגענדע. וואָס איז די טרײַבקראַפֿט הינטער דער אויסגאַבע? וואָס איז אײַער ציל?

געוואַלדיג (פֿון „קאַווע שטיבל‟)

„קאַווע שטיבל‟ איז אַ חסידישע פֿייסבוק־זײַט; האָב איך שוין פֿאַרשטאַנען אַז „ר׳ געוואַלדיג‟ איז מסתּמא אַליין אַ חסיד.

די פֿראַגע איז אַ באַרעכטיקטע. ס׳רובֿ פֿון די מענטשן וואָס קענען הײַנט לייענען אַן אַרטיקל אויף ייִדיש זענען טאַקע פֿון די חסידישע קרײַזן. אויב מײַן ציל וואָלט געווען צו שרײַבן פֿאַרן מאַיאָריטעט וואָלט איך געדאַרפֿט אָפּדרוקן אַרטיקלען וואָס אינטערעסירן, דער עיקר, דעם חסידישן עולם.

אָבער כאָטש אַ טייל פֿון אונדזערע הײַנטיקע מיטאַרבעטער קומען טאַקע פֿון דער חסידישער וועלט — ווי, למשל, די שרײַבערס פֿון אונדזער בלאָג „אידיש מיט אַן אַלף‟ און די סאַטמער דערצויגענע בלאָגערין ריקי רויז — איז אונדזער הויפּטציל אַרײַנצוציִען אוהבֿי־ייִדיש פֿון אַלע מינים. די גוטע נײַעס איז, אַז מיר לעבן הײַנט אין אַ צײַט וואָס איז אַ סך מער פּאָזיטיוו געשטימט צו ייִדיש ווי פֿריִער. ען טאָבאַק, די עקזעקוטיוו־דירעקטאָרין פֿונעם „אַרבעטער־רינג‟ אין ניו־יאָרק, האָט לעצטנס געמאָלדן, אַז עס האָבן זיך הײַיאָר פֿאַרשריבן אין זייערע ייִדיש־קלאַסן נישט ווייניקער ווי 270 סטודענטן!

דער באַנײַטער אינטערעס צו ייִדיש איז אָבער נישט בלויז אין אַמעריקע. אויפֿן וועלטקאָנגרעס פֿון יודאַיִסטיק אין ירושלים דעם פֿאַרגאַנגענעם זומער האָט מען געהאַלטן אַ ממשותדיקע צאָל רעפֿעראַטן וועגן דער ייִדישער שפּראַך און ליטעראַטור, און זעקס פֿון זיי האָט דער רעפֿערענט אַפֿילו געהאַלטן אויף ייִדיש.

אונדזער ציל, בפֿרט דורך דער וועבזײַט, איז צו באַזאָרגן די אָ ליבהאָבער פֿון דער ייִדישער שפּראַך און קולטור מיט אַרטיקלען און ווידעאָס וואָס זענען אינפֿאָרמאַטיוו, רירנדיק אָדער וואָס שאַפֿן זיי פּשוט פֿאַרגעניגן. וויפֿל מענטשן וואָלטן, למשל, געוווּסט, אַז מע וועט אין נאָוועמבער דורכפֿירן אַ גאַנצע קאָנפֿערענץ לכּבֿוד דעם גרויסן ייִדישן פּאָעט אַבֿרהם סוצקעווער אין לונד־אוניווערסיטעט, שוועדן, ווען מיר וואָלטן נישט געשריבן וועגן דעם? אָדער אַז די ישׂראלדיקע רעגירונג האָט לעצטנס אויפֿגעהערט שטיצן די לאַנגיאָריקע ייִדישע ראַדיאָ־סטאַנציע? אָדער אַז ס׳איז ניפֿטר געוואָרן די באַליבטע ייִדיש־רעדנדיקע קלעזמער־פּײַקלערין, איטעלע האָפֿמאַן־וואַץ?

מײַן כּוונה (אָדער „אַגענדע‟, ווי עס זאָגט ר׳ געוואַלדיג) איז צו ווײַזן אונדזערע לייענער אַז נישט בלויז זיי, נאָר אַ סך אַנדערע מענטשן איבער דער וועלט שאַנעווען די ייִדישע שפּראַך און באַמיִען זיך, סײַ אין זייער פּראָפֿעסיאָנעלן לעבן, סײַ אין זייער פּערזענלעכן, אויפֿצוהאַלטן אַ פֿאַרבינדונג מיט דעם.

מיר דרוקן אָבער נישט בלויז נײַעס פֿון דער ייִדיש־וועלט נאָר אויך אַרטיקלען אויף פֿאַרשידענע אַנדערע טעמעס וואָס אינטערעסירן אונדזערע לייענער ווי, למשל, אַן אַרטיקל וועגן אַ שׂימחת־תּורה־באַל וואָס איז פֿאָרגעקומען אין אַ די־פּי־לאַגער אין 1949 און אַ צווייטן וועגן אַ מאַניפֿעסטאַציע לעצטנס קעגן דעם נאָוואָמינסקער רבין אין ברוקלין צוליב זײַן אָפּאָזיציע צו אַ געזעץ וואָס קען העלפֿן די געליטענע פֿון סעקסועלער באַלעסטיקונג.

מיר ווילן אָבער אויך צוציִען מענטשן וואָס קענען ווייניק אָדער אין גאַנצן נישט קיין ייִדיש, און דערפֿאַר שטעלן מיר רעגולער אַרויף אויף אונדזער וועבזײַט פֿאַרשידענע ווידעאָס אויף ייִדיש מיט ענגלישע אונטערקעפּלעך. צי עס רעדט זיך פֿון אונדזער קאָכפּראָגראַם, „עסט געזונטערהייט‟, צי אונדזער סעריע, „אוצרות פֿונעם פֿאָרווערטס־אַרכיוו‟, צי מוזיק־ווידעאָס פֿון אַלטע פֿאָלקסלידער אָדער נײַע חסידישע פּאָפּלידער, זענען די ווידעאָס הײַנט אונדזער שטאַרקסטע כּלי צוצוציִען מענטשן צו דער ייִדישער שפּראַך און קולטור.

איר וועט אפֿשר באַמערקן אַז איך האָב ביז אַהער גאָרנישט דערמאָנט וועגן דער געוויינטלעכער עובֿדה פֿון אַ צײַטונג: איבערגעבן די וועלטנײַעס. זינט זײַן גרינדונג האָט דער פֿאָרווערטס תּמיד איבערגעגעבן די פּאָליטישע נײַעס פֿון טאָג (אָדער פֿון דער וואָך). און כאָטש אונדזער וועכנטלעכער ראַדיאָ־באַריכט פֿון ירושלים גיט טאַקע איבער די פֿאַרשידענע פּאָליטישע ידיעות וועגן דער ישׂראל־רעגירונג און וועגן די באַציִונגען צווישן ישׂראל און אירע אַראַבישע שכנים, איז דאָס איבערגעבן די וועלטנײַעס מער נישט קיין ציל פֿון אונדזער צײַטונג.

די פּאָליטישע שטימונג סײַ דאָ אין אַמעריקע, סײַ אין ישׂראל און אַנדערע לענדער, איז הײַנט שטאַרק אָנגעשטרענגט. דערפֿאַר דרוקן מיר טאַקע נישט קיין אַרטיקלען וועגן די אָן אַ שיעור סקאַנדאַלן וואָס ווערן צעפּויקט אין די מאַסן־מעדיומס; דערפֿאַר דרוקן מיר נישט קיין אַרטיקלען וואָס גיבן איבער פֿײַנטלעכע מיינונגען וועגן מדינת־ישׂראל. אונדזער ציל איז צונויפֿצוברענגען ייִדן פֿון פֿאַרשידענע מיינונגען און הינטערגרונטן אַנשטאָט זיי נאָך מער צו דערווײַטערן איינער פֿונעם אַנדערן. אונדזער „אַגענדע‟ איז אַז די ליבהאָבער פֿון דער ייִדישער שפּראַך און ליטעראַטור, פֿון ייִדיש געזאַנג, פֿון היימישע ייִדישע מאכלים און פֿונעם ייִדישן פֿאָלק בכלל, זאָלן באַטראַכטן דעם פֿאָרווערטס ווי אַן אָאַזיס פֿון אַ צעשפּאָלטענער וועלט.

און ווײַזט אויס, אַזוי וויל דער עולם. דעם פֿאַרגאַנגענעם נאָוועמבער, למשל, אַ טאָג נאָך דעם ווי דאָנאַלד טראָמפּ איז דערוויילט געוואָרן ווי דער אַמעריקאַנער פּרעזידענט איבער הילאַרי קלינטאָן, זענען מענטשן געווען אין אַזאַ שאָק, אַז מיר אין דער רעדאַקציע האָבן לכתּחילה געקלערט אַז אפֿשר זאָלן מיר דאָס מאָל טאַקע יאָ אָנשרײַבן אַ פּאָליטישן אַנאַליז מכּוח די פֿראַגעס: וואָס איז דאָ געשען? ווי אַזוי האָט די פּרעסע נישט פֿאָרויסגעזען אַזאַ איבערקערעניש?

אין דער לעצטער מינוט האָב איך אָבער באַשלאָסן: ניין! זאָלן די אַנדערע צײַטונגען איבער אַמעריקע שרײַבן וועגן דעם. מיר וועלן גיכער אַרויפֿשטעלן אַ ווידעאָ צו דערמינטערן דעם עולם: לענאַרד כּהנס באַרימט ליד „הללויה‟, איבערגעזעצט אויף ייִדיש און געזונגען פֿונעם קלעזמער־מוזיקער דניאל קאַהן. במשך פֿון צוויי טעג (און בפֿרט נאָך דעם ווי ס׳איז אַרויס די נײַעס אַז לענאַרד כּהן איז ניפֿטר געוואָרן) האָט דער ווידעאָ זיך ווילד פֿאַרשפּרייט אויף דער אינטערנעץ. ביזן 24סטן אָקטאָבער 2017, עלף חדשים זינט מיר האָבן עס אַרויסגעשטעלט, האָט מען שוין געזען דעם ווידעאָ מער ווי 606,000 מאָל. מיט אַנדערע ווערטער, אַ ווידעאָ וואָס אין אים זינגט אַ יונגער־מאַן אַ נײַ ייִדיש ליד באַגלייט מיט דער גיטאַר האָט צוגעצויגן מער ווי אַ האַלבן מיליאָן מענטשן איבער דער וועלט!

בײַ מיר איז דאָס אַ קלאָרער סימן אַז דער דרך וואָס דער פֿאָרווערטס האָט אויסגעקליבן איז בפֿירוש דער ריכטיקער.