אַ פּראָפֿעסאָר אַן אַנאַלפֿאַבעט

The Ignorant Professor

Getty Images

פֿון מרים שמולעוויטש־האָפֿמאַן

Published February 13, 2015, issue of March 06, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 3)

דאָ בין איך שוין אַרויס פֿון די כּלים, נישט אַזוי אויף אים, ער איז דאָך אַ ייִדישער אַנאַלפֿאַבעט, ווען עס קומט צו דער אָנגעהעריקייט צום אייגענעם פֿאָלק; זי דאַרף אָבער פֿאַרשטיין, אַז ציוניזם איז לגמרי נישט דער ענטפֿער.

„וואָזשע דען איז יאָ דער ענטפֿער?‟ — שרײַט זי מיר אַרײַן אין אויער.

„סטײַטש! — שרײַ איך ווי אַ באַנומענע, — דער ענטפֿער האָט צו טאָן מיט ייִדן, נישט מיט ציוניזם צי סאָציאַליזם, צי קאַפּיטאַליזם. דער ענטפֿער איז, אַז מיר ייִדן זײַנען אַן אַלט פֿאָלק, און קיינער איז צו אונדז נישט גלײַך זינט דעם בראשית פֿון ציוויליזאַציע…‟ 

מיט דעם דאַרף מען קאָרמען פּראָפֿעסאָרן, עם־הארצים, אָפּגעשטאַנענע און פּרימיטיווע ייִדן, נישט מיט ציוניזם נאָר מיט אונדזער אויסדויער און אונדזער ייִדישער קולטור־געשיכטע. אײַ, די ישׂראלים רופֿן זיך נישט ייִדן נאָר ישׂראלים, די וועלט רופֿט זיי ייִדן. און ווען די אַראַבער מאַכן קולות, אַז זיי זײַנען אויסן אַרײַנצוּוואַרפֿן די ישׂראלים אין ים אַרײַן, רופֿן זיי אונדז נישט ייִדן, נאָר ישׂראלים, ווי די ישׂראלים וואָלטן געווען אַ באַזונדער פֿאָלק. אויף אַראַביש רופֿן זיי אונדז יאַהוד, ייִדן, אָבער פֿאַר דער וועלט האָבן זיי מורא צו שרײַען אָפֿן — „ייִדן אין ים אַרײַן!‟ דאָ שפּילט זיך אָפּ אַ שפּיל פֿאַרן טײַוול, לאָמיר נישט פֿאַרגעסן ווער מיר זײַנען זײַנען מיר, אָבער ייִדן זײַנען מיר…

און פֿון וואַנען האָט זיך גענומען דער ייִדישער האַס צום אייגענעם פֿאָלק? ערשטנס, האָבן ייִדן איבערגענומען דעם זעלבסטהאַס פֿון אונדזערע שׂונאים. זיי קוקן אויף אונדז דורך פֿאַרקריפּלטע אויגן, נישט אַנדערש ווי די וועלט האָט אונדז באַצייכנט ווי טײַוולאָנים, לויט שטרײַכערס אילוסטראַציעס אין זײַן נאַצישן „שטורמער‟, שוין אָפּגערעדט פֿון אַ משה רבינו מיט הערנער, צוליב די אַנאַלפֿאַבעטן, וואָס האָבן געפּרוּווט איבערזעצן אונדזערע הייליקע ביכער און נישט געוווּסט דעם אונטערשייד צווישן קרן (זונענשטראַל) און קרן (האָרן). אויף אַזוי פֿיל, אַז דער „נײַער טעסטאַמענט‟ קומט פֿון אונדזער אַלטן חומש, און דער קאָראַן האָט באַזירט זייער הייליק בוך אויפֿן נײַעם טעסטאַמענט, וועלכער האָט באַזירט זייער תּורה אויפֿן חומש. און ווער האָט געשאַפֿן די תּורה? די ייִדן, דאָס פֿאָלק פֿון וויסן. אָבער ווי עס פֿירט זיך, אַ כאַפּ און אַ זבענק איבערן קאָפּ. דעם ייִדן האָט מען באַצייכנט מיט יום־טובֿדיקע נעמען, ווי מיאוסער ייִד, פֿאַרשאָלטענער ייִד, פּראָצענטניק, זשעדנער ייִד, זשיד, קײַק… 

און ווער וועט וואַגן צו קריטיקירן סײַ די דאָיִקע מוסולמענער און סײַ די דרויסנדיקע? דאָס איז פֿאַרווערט. קריטיקירט מען זיך אַליין, דאָס אויסגעבענקטע קליין מדינהלע, וווּ ייִדן האָבן געשעפּטשעט דורות לאַנג, „אם אשכּחך ירושלים, — אויב איך וועל דיך פֿאַרגעסן ירושלים, זאָל מײַן רעכטע האַנט אָפּדאַרן.‟