די שטילע אַמעריקאַנער געפֿאַר פֿאַר ישׂראל

The Silent American Danger for Israel

ייִדישע אימיגראַנטן פֿון די פֿאַראייניקטע שטאַטן מיט דער ישׂראלדיקער פֿאָן נאָך דעם, וואָס זיי זענען אָנגעקומען אינעם פֿלי־פֿעלד א״נ פֿון בן־גוריון אין תּל־אָבֿיבֿ
Getty Images
ייִדישע אימיגראַנטן פֿון די פֿאַראייניקטע שטאַטן מיט דער ישׂראלדיקער פֿאָן נאָך דעם, וואָס זיי זענען אָנגעקומען אינעם פֿלי־פֿעלד א״נ פֿון בן־גוריון אין תּל־אָבֿיבֿ

פֿון שבֿע כּהן

Published February 24, 2015, issue of March 20, 2015.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אפֿשר קען מען טענהן, אַז עס איז נישט יושרדיק צו באַשולדיקן די אַמעריקאַנער עולים אין אַלע זינד, צוליב געציילטע עקסטרעם־אַקטן, אָבער, דאָך, זעט מען, אַז די אַמעריקאַנער עולים דרוקן אויס שטאַרקע רעכטע דעות. לויט שׂרה הירשהאָרן, אַ דאָקטאָראַנטקע, וואָס האָט געשריבן איר דיסערטאַציע וועגן די אַמעריקאַנער אין דער קאָלאָניאַליסטישער באַוועגונג, באַטרעפֿן די אַמעריקאַנער ייִדן ווייניקער ווי 8.5% פֿון דער אַלגעמיינער ייִדישער באַפֿעלקערונג אין ישׂראל; אָבער 15% פֿון די ייִדן, וואָס וווינען אין די קאָלאָניעס פֿון יהודה און שומרון, זײַנען געקומען פֿון אַמעריקע. דער פּאַראַדאָקס שטעקט אָבער אין דעם, אַז אַזעלכע ייִדן שטימען נישט „רעכט‟ אין אַמעריקע, און גלייבן, אַז מע דאַרף מאַכן שלום מיט די פּאַלעסטינער, פּשוט נישט אויפֿן חשבון פֿון די ייִדישע רעכט צו לעבן אין ארץ-ישׂראל.

וואָס שייך די אַמעריקאַנער ייִדן פֿונעם לינקן לאַגער, האָבן זיי אויך געשאַפֿן אַ געפֿאַר פֿאַר דער מדינה, ספּעציעל אין די געזונט־ענינים. צוליב דעם אַמעריקאַנער אינדיווידואַליזם, האַלטן זיי זייער אָפֿט פֿון „אַלטערנאַטיווער מעדיצין‟; אָבער די ישׂראלים געדענקען נאָך די סאָציאַליסטישע פּרינציפּן פֿון דער מדינה, ווען זי איז נאָך געווען אָרעם, אָדער ווי אַזוי עס האָט זיך געפֿירט אין די מדינות, וועלכע זיי האָבן פֿאַרלאָזט. זיי האָבן אַ געוויסן אינטערעס צו „אַלטערנאַטיוון‟, נאָר אין גאָר אַ באַגרענעצטער מאָס.

דער רעזולטאַט דערפֿון איז, אַז די אַמעריקאַנער ייִדן ברענגען צוריק אַרײַן קיין ישׂראל אַרכאַיִשע קרענק, ווי מאָזלען און מומס. ערשט לעצטנס האָב איך געהערט פֿון אַנדערע מאַמעס, אַז קײַכהיס איז אויך אַרײַנגעבראַכט געוואָרן אין לאַנד, און די רעגירונג האָט באַשלאָסן, אַז אַלע טראָגעדיקע פֿרויען זאָלן מאַכן די אײַנשפּריצונג קעגן אים אומזיסט (פֿריִער האָט מען געמוזט באַצאָלן 70 שקלים). אויב מען וווינט אין אַ געגנט מיט אַ סך אַנגלאָ-סאַקסישע איז דאָס קינד אויך נישט פֿאַרזיכערט אין דער שול. 95% פֿון ישׂראלים מאַכן די אײַנשפּריצונגען לויטן צײַט-פּלאַן פֿונעם געזונט-מיניסטעריום; איז צו וואָס דאַרף מען אַ געזעץ, אַז נאָר די קינדער וואָס האָבן שוין די אײַנשפּריצונגען אַדורכגעמאַכט, מעגן זיך לערנען אין דער שול, ווי ס׳איז דאָס געזעץ אין שטאַט ניו-יאָרק?

די אַמעריקאַנער ייִדן זײַנען אַנדערש פֿון אַנדערע עולים. זייער לעבן וואָלט לכאורה געווען בעסער, ווען זיי וואָלטן נישט עולה געווען, נאָר געבליבן אינעם לאַנד, וווּ זיי זײַנען געבוירן געוואָרן. די הויפּט-סיבה פֿאָר זייער עליה איז אידעאָלאָגיע. די ישׂראלדיקע רעגירונג מוז אַכטונג געבן, אַז אַזאַ נטיה צו עקסטרעמע דעות זאָל נישט שעדיקן די זיכערהייט פֿון די אַנדערע ישׂראלדיקע בירגער.