דוד כּ״צס בוך „ייִדיש און מאַכט‟

Dovid Katz's Book "Yiddish and Power"

פֿון גענאַדי עסטרײַך

Published March 17, 2015, issue of April 03, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

One of the ironies, though, is that, by the 1990s, when the Soviet Union had collapsed, his hand-trained younger or early middle-aged Jewish male ‘Soviet Yiddish writers’ easily took over the weak fields of secular Yiddish culture and publishing in its two centers, the United States and Israel, and for a time in Oxford in the UK (before abandoning it for greener pastures in America), giving much of today’s secular Yiddish in the west and in Israel a Soviet timbre that is emotively unattractive to both religious and secular users of Yiddish in the west and in Israel. (p. 266)

(איינע פֿון די איראָניעס, אָבער, באַשטייט אין דעם, וואָס אַרום די 1990ער יאָרן, ווען דער סאָוועטן־פֿאַרבאַנד האָט געפּלאַצט, האָבן אויסדרעסירטע ייִנגערע, צי אין זייערע מיטעלע יאָרן, ייִדישע מענער, „סאָוועטישע ייִדישע שרײַבער‟, גרינג פֿאַרכאַפּט די שוואַכע געביטן פֿון וועלטלעכער ייִדישער קולטור און פֿאַרלעגערישער טעטיקייט אין די צוויי צענטערס, די פֿאַראייניקטע שטאַטן און ישׂראל, און אויף אַ געוויסער צײַט אין אָקספֿאָרד אין גרויס־בריטאַניע (שפּעטער האָבן זיי עס פֿאַרלאָזט צוליב די גרינע פּאַשעס אין אַמעריקע), און דערמיט האָבן זיי געבראַכט אין הײַנטיקן וועלטלעכן ייִדיש, אין דער מערבֿ־וועלט און אין ישׂראל, אַ סאָוועטישן טעמבער, וועלכער איז גרילציק אָפּשטויסנדיק פֿאַר פֿרומע און וועלטלעכע באַנוצער פֿון ייִדיש אין דער מערבֿ־וועלט און ישׂראל.)

ניט צופֿרידן איז דוד כּ”ץ אויך מיט אַמעריקע, בפֿרט מיטן ייִוואָ, וואָס איז דורך זײַן פּריזמע געוואָרן אַ „רעכטע‟ אינסטיטוציע. אמת, ס’איז שווער צו פֿאַרשטיין, וואָס איז „רעכט‟ און וואָס איז „לינק‟ אויף דער שקאַלע פֿון אָט דעם בוך. דער ייִדישער ביכער־צענטער איז, דאַכט זיך, ניט רעכט און ניט לינק, אָבער ער האָט ניט אויסגעשולט קיין נײַע ייִדישע פּען־מענטשן. די אַרבעט, וועלכע עס פֿירט דער „פֿאָווערטס‟, באַמערקט דער מחבר ניט; פּינקטלעכער — וויל ניט באַמערקן, כאָטש ער וואָלט געקענט, דאַכט זיך, קלײַבן נחת פֿון די יונגע מחברים פֿון דער צײַטונג. צוריק גערעדט, איז אים, אַ פּנים, ניט צום האַרצן דער „טעמבער‟, מיט וועלכן זיי האָבן געקענט זיך אָנשטעקן — דעם „סאָוועטישן‟ און אפֿשר אויך פֿון דעם „יוגנטרוף‟, צו וועלכן כּ”ץ האָט אויך טענות:

Yugntruf was the only young secular Yiddish club for young people that conducted its business in (some kind of) Yiddish. (p. 270) (יוגנטרוף איז געווען דער איינציקער יונגער וועלטלעכער ייִדיש־קלוב פֿאַר יונגע לײַט, וואָס האָט געפֿירט זײַן טעטיקייט אין [עפּעס אַ מין] ייִדיש.)

פֿאַרסך־הכּלען ווילט זיך אַזוי: אויב דאָס בוך האָט געהאָלפֿן דעם מחבר אַראָפּוואַרפֿן אַ פּאָר (אָדער אַ היפּש ביסל) שווערע שטיינער, וואָס זײַנען געלעגן אויף זײַן האַרצן, קען דער פֿאַרלאַג Palgave Macmillan זיך פֿאַרשרײַבן אַ מיצווה.