אַ שפּאַציר אױפֿן „גלגל החוזר‟

A Walk on the Wheel of Fortune

Yehuda Blum

פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published August 14, 2015, issue of September 04, 2015.

דער מחבר דערציילט, וואָס עס קאָן געשען אין ישׂראל, ווען אַן אינטערעסאַנטער ייִדישער פּראָיעקט פֿאַלט דאָרט אַרײַן אין אַ ייִדישער מלוכה־אינסטאַנץ

„…מיר דרייען זיך אַרום די זעלבע זאַכן… דער סוד פֿון לעבן איז ניט צעקײַען…‟, אָבער װאָס לענגער און טיפֿער איך װאָרצל זיך אַרײַן אין לעבן, אַלץ מער װער איך פֿאַרחידושט פֿון דעם װי אַזױ דער גורל, װאָס איז פֿון פֿאָרױס אַ באַשטימטע זאַך, הערט ניט אױף צו קעמפֿן מיטן „גלגל החוזר‟, װאָס, װי באַװוּסט, איז די סאַמע אומסטאַבילע זאַך אױף דער װעלט. און װאָס איז ניט װײניקער אינטערעסאַנט, אַז דאָס געראַנגל קומט איבער הױפּט פֿאָר אין די אײדעלע נשמות, אין די אומבאַװאָפֿנטע נשמות פֿון די קינסטלער.

דאָס פֿאָלק חכמהט זיך, אַז יעדער דאָקטער לאָזט נאָך זיך איבער אַ בית־עולם פֿון זײַנע פּאַציענטן. דער־אָ צינישער און אַפֿילו אַכזריותדיקער אױסדרוק מײנט אָבער ניט מער װי אַ לעבנס־באַמערקונג, אַז יעדער דאָקטער איז ניט מער װי אַ מענטש און אַפֿילו די בעסטע פֿון זײ קענען מאַכן אַ טעות, פֿאַר װעלכן דער פּאַציענט קען באַצאָלן מיטן לעבן. נאָך ניט לאַנג צוריק האָט מען געהאַלטן, אַז די מעדיקער הײלן די קערפּער און די קינסטלער הײלן די נשמות. פֿרעגט זיך אָבער אַ קשיא — און װער װעט הײלן די אײדעלע נשמות פֿון די קינסטלער?… כּל־זמן ער איז אַקטיװ און שעפֿעריש איז די־אָ קשיא ניט קײן קשיא, װײַל די אײגענע װערק פֿונעם קינסטלער פֿאַרמאָגן אין זיך אַ זעלטענעם כּוח צו שטילן דעם װײטיק און רײַטן װײַטער אױפֿן „גלגל החוזר‟ איבער די פֿאַרנעפּלדיקע סטעזשקעס פֿונעם אײגענעם גורל, און זוכן װײַטער אַ װעג צו אַנטדעקן דעם סוד פֿון לעבן, און װײַטער שטױסט זיך אָן אױף אַ װאַנט פֿון יענעמס קריװדע, גלײַכגילטיקײט און נאַרישקײט. און מיט דער צײַט פֿאַלט דער קינסטלער אױפֿן שׂכל, אַז כּדי איבערצוצײַגן אַ נאַר, דאַרף ער אַלײן װערן אַ נאַר.

שלמה המלך, דער חכם מכל אָדם, דער קליגסטער פֿון אַלע מענטשן, דער פּאָעט פֿון אַלע פּאָעטן, זאָגט אין זײַנע משלים: אל תּען כּסיל כּאולתּו… — ענטפֿער ניט אַ נאַר אַזױ װי זײַן נאַרישקײט, כּדי דו אױך זאָלסט ניט װערן גלײַך צו אים (משלי, כו, ד’). און באַלד טאַקע נאָך דעם זאָגט ער פּונקט פֿאַרקערט: ענה כסיל כּאולתּו… — ענטפֿער דעם נאַר װעדליק זײַן נאַרישקײט, כּדי ער זאָל ניט זײַן אַ חכם אין זײַנע אױגן (משלי, כו, ה’).