די אַנדערע ייִדישע לשונות פֿון ברוקלין

The Other Jewish Languages of Brooklyn

אין דער בעקערײַ „מאַנסוראַ“
אין דער בעקערײַ „מאַנסוראַ“

פֿון איציק בלימאַן

Published November 19, 2015, issue of December 11, 2015.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

דעם לעצטן פּונקט פֿונעם מאַרשרוט האָט מען פּלאַנירט װי אַ צוגאָב־עקסקורסיע, װײַל מיר האָבן געדאַרפֿט פֿאָרן אַהין מיטן שטאָטישן אױטאָבוס. איך בין איבערגליקלעך, װאָס איך האָב באַשלאָסן צו בלײַבן מיט דער גרופּע עד־הסוף… אײַ, איז עס געװען כּדאַי! דער לעצטער פּונקט איז געװען ישׂראל מזרחיס ביכערקראָם, גיכער אַ סקלאַד, אין מאַרין־פּאַרק. (װעגן דעם יונגן בוכהענדלער און זײַן װוּנדערלעך־כאַאָטישער קאָלעקציע האָט דער ענגלישער „פֿאָרװערטס“ געדרוקט אַן אַרטיקל, שפּעטער איבערגעזעצט אױף ייִדיש.) חבֿר מזרחי האָט זיך מיט אונדז געטײלט מיט דער געשיכטע פֿון דער ביכער־פּראָדוקציע בײַ ייִדן, װאָס ער האָט געקענט פֿון אױסנװײניק. װאָס האָט מען געדרוקט אױף לאַדינאָ? מיט װיפֿל יאָר צוריק האָט מען געדרוקט די ערשטע איבערזעצונגען פֿון תּנ״ך אױף ייִדיש? נישט נאָר האָט ער געװוּסט די ענטפֿערס אױף אונדזערע פֿראַגעס, נאָר געװיזן די שײכדיקע ביכער, װאָס ער האָט געהאַט אױף די פּאָליצעס.

פֿון אַן אַלטן פֿאַרשטױבטן קאַסטן האָט ער אַרױסגעשלעפּט אַן אָריגינעלן עקזעמפּלאַר פֿון יקותיאל בליצעס „תּנ״ך בלשון אַשכּנז“, געדרוקט אין אַמסטערדאַם אין 17טן יאָרהונדערט, מיט אַ שער־בלאַט אױף לאַטײַן…! צו לייענען דעם זעלבן ספֿר, האָב איך ספּעציעל געבעטן רשות אין דער באָדלעאַנער ביבליאָטעק אין אָקספֿאָרד, װאָס איך האָב געמוזט עפֿענען אױף אַ באַשטימטן שױמגומענעם שטענדער. איך װאָלט זיך דעמאָלט נישט געקענט אױסמאָלן, אַז אין אַ פּאָר יאָר אַרום וועל איך געפֿינען אַ צװײטן עקזעמפּלאַר אין אַ ברוקלינער קעלער. (חבֿר מזרחי האָט מיר פֿאַרקױפֿט אַ שײנע און זעלטענע פֿאַקסימילע — אױך אַ גרױסע מציאה.) פֿאַר די ליבהאָבערס פֿון ייִדישע ביכער און ספֿרים איז די ביכערקראָם ממש נישט צום פֿאַרפֿעלן. און פֿאַר ליבהאָבערס פֿון ייִדישע שפּראַכן דינט די ביכערקראָם װי אַ מוזײ, װוּ מע קען זען, אױף אײן אָרט, ביכער און ספֿרים אױף די אַלע שפּראַכן, װאָס ייִדן האָבן װען געשריבן.

דער ערשטער טור פֿון דער „אַליאַנץ פֿאַר אָפּגעשװאַכטע שפּראַכן“ איז געװען זײער אַ געלונגענער, און נישט נאָר פֿאַר די געצײלטע לינגװיסטן, װאָס האָבן זיך אין אים באַטײליקט; די „אַליאַנץ“ האָט באַװיזן, אַז די װיכטיקסטע קולטורעלע אוצרות פֿון אונדזער שטאָט געפֿינען זיך נישט נאָר אין די באַרימטע מוזײען פֿון מאַנהעטן, אָבער אױך אױף דער גאַס, אין די בעקערײַען און אין די ביכערקראָמען פֿון די װײַטערע געגנטן. די שפּראַכן זענען לעבעדיקע באַשעפֿענישן, און אױב מע װיל זיך מיט זײ באַקענען אײדער זײ װערן פֿאַרגעסן, דאַרף מען פֿאָרן צו גאַסט און זיך טרעפֿן מיט די מענטשן, װאָס רעדן זײ נאָך אַלץ אינעם טאָג־טעגלעכן לעבן.