די ייִדישע געשיכטע פֿונעם „פֿלאָף‟־פֿעסטיװאַל

The Jewish History Of the Fluff Festival

פֿיר אָרגאַניזירער פֿונעם פֿעסטיוואַל. אויף לינקס: פּערעלע און מיכל כּץ
ליבע גריץ
פֿיר אָרגאַניזירער פֿונעם פֿעסטיוואַל. אויף לינקס: פּערעלע און מיכל כּץ

פֿון מירע־רבֿקה קאַן

Published October 14, 2016, issue of October 26, 2016.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

„יאָ, אַ באָסטאָנער אַקצענט!‟ האָט ליבע אים געענטפֿערט.

מיט עטלעכע יאָר שפּעטער, האָט ער זיך אָבער באַרעכנט. די אייניקלעך האָבן געזונגען פֿאַרן זיידן עטלעכע ייִדישע לידער, און ער האָט זיך פּלוצלינג צעװיינט. פֿריִער האָט ער זיך געזאָרגט אַז זײַנע אייניקלעך וועלן זיך נישט גענוג אַסימילירן אין דער אַמעריקאַנער געזעלשאַפֿט, אָבער איצט האָט ער פֿאַרשטאַנען װיפֿל די ייִדן האָבן פֿאַרלױרן אינעם פּראָצעס פֿון װערן אַמעריקאַנער. 

איינער פֿון די פֿאַרמעסטן אויפֿן פֿעסטיוואַל — Blind Man’s Fluff
ליבע גריץ
איינער פֿון די פֿאַרמעסטן אויפֿן פֿעסטיוואַל — Blind Man’s Fluff

װי איינע פֿון די װײניק ייִדישע משפּחות אין סאָמערװיל, האָט די כּץ־גריץ משפּחה געװאָלט זיך בעסער אינטערגרירן אין שטעטל. איין מאָל האָט אירע אַ חבֿרטע, מימי גרייני, אױסגעפֿונען, אַז דער באַקאַנטער פּראָדוקט „פֿלאָף‟ איז געשאַפֿן געװאָרן מיט אַ הונדערט יאָר צוריק דווקא אין סאָמערוויל — דורך אַ קאַטאָליקער, אַרטשיבאַלד קװערי — און ס׳איז איר אײַנגעפֿאַלן, אַז אױב זיי װעלן מאַכן אַ פֿעסטיװאַל װעגן דעם, װעט עס קאָנען העלפֿן די אָרטיקע געשעפֿטן.

„עמעצער דאַרף זיך אויפֿן פֿעסטיוואַל פֿאַרשטעלן ווי אַרטשיבאַלד,‟ האָט מימי זיי געזאָגט. „מיכל, דו וועסט זײַן פּערפֿעקט אין אַזאַ ראָלע!‟ מיכל האָט גוטמוטיק אָנגענומען איר פֿאָרשלאָג. ער האָט געפֿונען אַ קאָלירטן קאָסטיום און אַ קאָמישן קראַװאַט, און האָט אויפֿן פֿעסטיוואַל געדינט ווי דער קאָנפֿערענסיע פֿון די „פֿלאָף‟־פֿאַרמעסטן. איינע פֿון די שפּילן, למשל, האָט געהייסן Blind Man’s Fluff — אַ ווערטערשפּיל אויף Blind Man’s Bluff (אויף ייִדיש: „באַהעלטעלעך‟). 

נישט אַלע זײַנען אָבער צופֿרידן מיטן „פֿלאָף‟־פֿעסטיװאַל. כאָטש עס ברענגט טאַקע אַרײַן אַ סך געלט פֿאַר די אָרטיקע געשעפֿטן, איז עס אויך אַ סימן פֿון דער אָרטיקער פֿאַרגבֿירישונג (גענטריפֿיצירונג) — דאָס הייסט, די באַלעבאַטים האָבן שוין אָנגעהויבן צו רעמאָנטירן די הײַזער און קראָמען, כּדי אַרײַנצוציִען דעם מיטעלן קלאַס און דערבײַ קענען העכערן די פּרײַזן.

„פֿריִער זײַנען די אײַנוווינער פֿון סאָמערװיל געווען קינדער פֿונעם אַרבעטער־קלאַס, אימיגראַנטן, אָבער איצט קומען אָן מער און מער רײַכע ׳יאָפּיס׳, און די געגנט פֿאַרלירט דעם אָרטיקן טעם,‟ האָט באַמערקט אַ צווייטער ייִדישיסט אין סאָמערװיל, אָדם דוד ריטש.

אָדם איז אױך קינדווײַז געװען כּמעט דער איינציקער ייִד אין קלאַס, אָבער ער האַלט אַז דאָס װױנען צװישן אַזױ פֿיל פֿאַרשידענע פֿעלקער איז געװען זייער אַ גוטע איבערלעבונג. אין סאָמערװיל, האָט אַדם דוד צוגעגעבן, „האָב איך זיך דערוווּסט, אַז איך האָב מײַן אייגענע קולטור און שפּראַך. דווקא צװישן װייניק ייִדן בין איך געװאָרן שטאָלץ צו זײַן אַ ייִד, און דערפֿילט אַז איך דאַרף זיך לערנען די שפּראַך פֿון מיינע אָבֿות.‟