לידער געזונגען פּרעכטיק , און „אָן רעש‟

Songs Performed Beautifully, And "Without Noise"

פֿון איציק גאָטעסמאַן

Published March 31, 2017, issue of April 27, 2017.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אין רות רובינס זאַמלונג זינגען די זינגערס וואָס זי האָט רעקאָרדירט אָן קיין שום באַגלייטונג, און דאָס איז געווען דער טראַדיציאָנעלער סטיל פֿון פֿאָלקסגעזאַנג אינעם שטעטל. ווען אַ זינגער האָט נישט קיין באַגלייטונג האָט ער, אָדער זי, מער פֿרײַהייט זיך אויסצודריקן, ווײַל מע דאַרף זיך נישט האַלטן בײַ אַ רעגולערן ריטעם און טאַקט. אָבער דעם ברייטערן עולם קען מען הײַנט נישט פֿאַרקויפֿן קיין קאָמפּאַקטל פֿון בלויז געזאַנג אָן קיין שום אינסטרומענטאַלער באַגלייטונג. דאַרף מען מאַכן אַ פּשרה, און איך האַלט, אַז עלעאָנאָר ביעזונסקי האָט מצליח געווען אין דעם, בפֿרט מיט די מער פּאַמעלעכע לידער.

לשמל, אינעם ליד „אוי, שטיל און רויִק” (אין רות רובינס אַרכיוו, ווערט דאָס געזונגען פֿונעם פּרעכטיקן זינגער האַרי אַרי פֿון מאָנטרעאַל), שפּילן די מוזיקער שטיל אָן קיין „רעש”. אַזוי אַרום האָבן די ווערטער מער „וואָג”. דאָס זעלבע איז אמת וועגן דעם ליד „וואָס שלאָפֿט איר?” און „יונה הנבֿיא” — אַ זעלטן ליד אויף ייִדיש וועגן דער תּנכישער פֿיגור.

יונה הנבֿיא איז פֿון גאָט אַנטלאָפֿן.
ער האָט נישט געוואָלט קיין שליחות גיין.
אויף דער שיף האָט עס אים געטראָפֿן,
ווען די שיף האָט אָנגעהויבן אונטערגיין.

ביעזונסקי האָט ליב, זעט אויס, אויך לידער פֿון דער ייִדישער אונטערוועלט, און אויף „ירושה” זינגט זי אַ ליד „פֿון מײַן מאַמעניו” וועגן דער ווײַסער שקלאַפֿערײַ אין בוענאָס־אײַרעס, און דאָס גנבֿים־ליד „איך האָב נישט קיין שאַנדע” (נישט גנבֿנען נאָר נעמען). פֿאַרן ברייטערן עולם וועלן די אַלע לידער זײַן עפּעס נײַס און מאַכן אַ רושם ווי אַן אויפֿדעקונג פֿון אונדזערע פֿאָלקלאָרישע אוצרות.

עלעאָנאָר ביעזונסקיס פֿאָרשונג און רעקאָרדירונג טאַפּט אָן אין אַ וואַקסנדיקער דערשײַנונג — אַן אינטערעס צו די אַלטע רעקאָרדירונגען פֿון פֿאָלקסלידער וואָס ליגן אין אַרכיוון איבער דער וועלט. טייל זינגערס טײַטשן אויס די לידער פֿאַר אַ נײַעם דור אויף אַ פֿאָלקישן אופֿן, נאָענטער צום שורש, ווי ביעזונסקי. אַנדערע ניצן די אַלטע מאַטעריאַלן אויף אַ מער מאָדערנעם, עקספּערימענטאַלן אופֿן ווי דער „וואַקס — ייִדישע שטימען”־פּראָיעקט, געשאַפֿן פֿון אינגע מאַנדאָס אין מינכן. זי ניצט אויס די אַלטע פֿעלד־רעקאָרדירונגען פֿון סאָפֿיע מגיד און משה בערעגאָווסקי. אַזוי צי אַזוי, וועט „ירושה” [Yerushe] פֿאַרנעמען אַ חשובֿ אָרט צווישן די בעסטע נײַע ייִדישע קאָמפּאַקטעלעך.

מע קען זען און הערן דאָס ליד “מיידעלעך און ווײַבעלעך” בײַ דער וועבזײַט: