רוחניות

אַ חסידישער „דזשיהאַדיסט‟

Jihadi Jew

פֿון יואל מאַטוועיעוו

מיט עטלעכע חדשים צוריק, האָט דער מחבר פֿון די שורות אָנגעשריבן אַן אַרטיקל, וווּ עס ווערט געוויזן די ענלעכקייט צווישן דעם חסידישן אָפּטײַטש פֿון „מחית-עמלק‟ און דעם איסלאַמישן באַגריף פֿונעם „גרויסן דזשיהאַד‟, ווי אַ גײַסטיקע אינערלעכע מלחמה קעגן דעם יצר-הרע. צום באַדויערן, זענען ביידע באַגריפֿן הײַנט געוואָרן באַקאַנט אין דער וועלט בלויז אינעם שטאַרק-נעגאַטיוון זין, ווי אַ רוף צו אַ פֿיזישער מלחמה.

//yiddish.forward.com/articles/168226/amalek/

איך בין נישט דער ערשטער מענטש, וואָס האָט באַמערקט די ענלעכקייט פֿון חסידישע און מוסולמענישע טראַדיציעס. אינטערנעץ-דיסקוסיעס וועגן מײַנע אַרטיקלען האָבן מיך צוגעפֿירט צו אַ חסיד, וועלכער רופֿט זיך אָן אַ „דזשיהאַדי-ייִד‟ און פֿאַרנעמט זיך מיטן פֿאַרשפּרייטן דעם דאָזיקן געדאַנק פֿון דער אינערלעכער מחלמה קעגן דעם יצר-הרע, ווײַזנדיק פֿאַרשיידענע ענלעכקייטן און פֿאַרבינדונג צווישן ייִדישקייט און איסלאַם.

צבֿי (לי) ווײַסמאַן איז דערצויגן געוואָרן אין אַ וועלטלעכער אַמעריקאַנער משפּחה. ווען ער האָט זיך געלערנט אין דער מיטל-שול, האָט ער זיך שטאַרק אַנטוישט אין דער ייִדישער רעליגיעזער טראַדיציע, וועלכע איז באַשטאַנען, ווי ער האָט געמיינט, פֿון פּוסטע ריטואַלן, אויסגעמישט מיטן ישׂראלדיקן נאַציאָנאַליזם און אַ שוואַכער עטנישער אידענטיפֿיקאַציע. ווען ער האָט פֿאַרענדיקט די שול, האָט ער זיך געלאָזט זוכן דעם אמתן רוחניות אין מאַדראַס, אינדיע. דאָרטן האָט ער זיך אויסגעלערנט סאַנסקריט און טאַמיליש פֿאַר זײַן דאָקטאָראַט. בײַנאַכט, נאָך די אַקאַדעמישע שטודיעס, האָט ער זיך געגריבלט אין טיפֿע רוחניותדיקע טעקסטן, צוזאַמען מיט אַ מוסולמענישן סופֿי-שייך, וועלכער האָט געאַרבעט בײַטאָג ווי אַ פּראָפֿעסאָר פֿון פֿיזיק.

איין מאָל, בעת די בײַנאַכטיקע עזאָטערישע פֿאָרשונגען, האָט דער מוסולמענישער חבֿר געפֿרעגט ווײַסמאַנען: „וואָס טוסטו מיט דײַן לעבן?‟. דער אַמעריקאַנער ייִד האָט געענטפֿערט, אַז ער פֿאָרשט רעליגיע. דער שייך האָט באַטאָנט, אַז דער אמתער זאַפֿט פֿון לעבן איז די פּערזענלעכע עבֿודת-השם — „איבאַדאַט-אַללאַ‟, ווי ער האָט זיך אויסגעדריקט — און געגעבן אַן עצה אָנצוהייבן דאַוונען. דאָס האָט געבראַכט ווײַסמאַנען צום בראַצלעווער חסידות. ווייניק מענטשן קאָנען זאָגן, אַז זיי זענען געוואָרן אַ בעלי-תּשובֿה צוליב אַ חבֿרהשאַפֿט מיט אַ מוסולמענער.

ווײַסמאַן וווינט מיט זײַן ווײַב און טאָכטער אין דער שטאָט אירווין, קאַליפֿאָרניע. ווי ער האָט איבערגעגעבן דעם „פֿאָרווערטס‟ אין אַן אינטערוויו, היטן שבת אין זײַן קליינער פֿרײַנדלעכער קהילה בערך 60 משפּחות, הגם זײַן קריטיק פֿון רעכטע פּאָליטישע געדאַנקען פֿאַרשאַפֿט אים צומאָל שוועריקייטן אין די אָרטאָדאָקסישע קרײַזן. זײַענדיק פֿאַרבונדן מיט דער בראַצלעווער חסידישער טראַדיציע, פֿאָרט ער יעדן ראָש-השנה קיין אומאַן, אוקראַיִנע, וווּ רבי נחמן ליגט באַערדיקט. ווײַסמאַן האָט באַמערקט, אַז זײַן באָבע וואָלט געווען שטאָלץ מיט דעם, וואָס אַן אַרטיקל וועגן איר אייניקל ווערט פּובליקירט אינעם „פֿאָרווערטס‟, ווײַל זי איז געווען אַ שטענדיקע לייענערין פֿון אונדזער צײַטונג.

אין זײַן ווידעאָ־קליפּ אויפֿן „יוטוב‟, דערקלערט ווײַסמאַן, אַז ער האָט אויסגעקליבן דווקא אַ פּראָוואָקאַטיוון נאָמען פֿאַר זײַן בלאָג און „פֿייסבוק‟-זײַטל, כּדי צוצוציִען דעם אויפֿמערק פֿונעם עולם. אַ סך מענטשן, ווען זיי הערט דאָס וואָרט „דזשיהאַד‟, מיינען, אַז עס גייט אַ רייד וועגן בלוטיקע מלחמות. ווען זיי דערוויסן זיך, אַז עמעצער רופֿט זיך אָן אַ „דזשיהאַדי-ייִד‟, ווערן זיי שטאַרק פֿאַרחידושט. אין דער אמתן, ווי ווײַסמאַן דערקלערט, איז די אוניווערסאַלע קאָנצעפּציע פֿונעם „דזשיהאַד‟ אינעם גײַסטיקן זין, דער פּערזענלעכער קאַמף צו ווערן אַ בעסערער מענטש, דווקא אַן ענין, וואָס קאָן העלפֿן די ייִדן און מוסולמענער פֿאַרשטיין איינער דעם צווייטן.

כּדי צו שאַפֿן אַ בעסערע וועלט, מוזן מענטשן זיך אויסלערנען ליב האָבן איינער דעם צווייטן, נישט געקוקט אויף קולטורעלע חילוקים, באַציִען זיך איינער צום צווייטן מיט האַרציקע געפֿילן. ווײַסמאַן האַלט, אַז די עיקר-צרה אין דער הײַנטיקער וועלט איז נישט עקסטרעמיזם, נאָר אַפּאַטיע. דער „ייִדישער דזשיהאַדיסט‟ האָט איבערגעגעבן, אַז ער האָט זייער ליב דאָס בוך פֿון רבי דוד סירס, אַ באַקאַנטער ניו-יאָרקער בראַצלעווער רבֿ, וווּ עס ווערט דערקלערט, אַז ייִדן מוזן ליב האָבן אַלע מענטשן. די מוסולמענער, פֿון זייער זײַט, מוזן פֿירן דעם זעלבן גײַסטיקן „דזשיהאַד‟ פֿון אַלמענטשלעכער ליבשאַפֿט.

דער נאָמען פֿונעם בלאָג האָט שוין פֿאַרשאַפֿן דעם מחבר נישט ווייניק פּראָבלעמען. געוויסע מענטשן ווערן אויפֿגעבראַכט פֿון דער עצם-פֿאַרבינדונג צווישן ייִדן און מוסולמענער. צוליב דעם דרוק פֿון זײַנע קענגער, בײַט ער איצט דעם נאָמען פֿונעם בלאָג אויף אַ מער נייטראַלן „אַבֿרהמס געצעלט‟ — צו באַטאָנען, אַז ייִדן און מוסולמענער באַטראַכט זיך ביידע ווי גײַסטיקע אייניקלעך פֿון אַבֿרהם אָבֿינו. פֿונדעסטוועגן, האַלט ער, אַז זײַן זעלבסט-אידענטיפֿיקאַציע ווי אַ „דזשיהאַדי-ייִד‟ איז גאַנץ ריכטיק און פּאַסיק. „איך שטאָלציר מיט מײַן קאַמף צו באַפֿרײַען די עצם-קאָנצעפּציע פֿון קאַמף‟, ווי ווײַסמאַן האָט זיך פֿילאָסאָפֿיש אויסגעדריקט:

www.abrahamstent.com

ווײַסמאַנס טעטיקייט איז ווײַט נישט באַגרענעצט מיטן שרײַבן אויף דער אינטערנעץ. ער באַטייליקט זיך אַקטיוו אינעם קאַמף קעגן דעם אויפֿשטײַג פֿון אַנטי-מוסולמענישער שׂינאה אין אַמעריקע. נישט לאַנג צוריק האָט ער אָרגאַניזירט אַ בשותּפֿותדיקן מאָלצײַט פֿונעם ייִדישן „הלל‟ און דער אַסאָציאַציע פֿון מוסולמענישע סטודענטן אין אַשוויל, צפֿון-קאַראָלײַנע. איצט קלײַבט ער זיך צו אָרגאַניזירן אין זײַן שטוב אַ צווישן-רעליגיעזע אונטערנעמונג, כּדי צו ווײַזן די ענלעכקייט פֿונעם ייִדישן חודש אלול און דעם מוסולמענישן ראַמאַדאַן; ביידע חדשים האָבן צו טאָן מיט דער עבֿודת-התּשובֿה.

דורך זײַן נישט-קאָמערציעלער אָרגאַניזאַציע „אַבֿרהמס געצעלט‟, וועלכע ווײַסמאַן קלײַבט זיך אין גיכן צו רעגיסטרירן, האָפֿט ער צו פֿאַרברייטערן זײַן טעטיקייט. ער באַקומט כּסדר בריוו פֿון אַרום דער גאַנצער איסלאַמישער וועלט מיט בקשות צו דערקלערן עפּעס אַ ציטאַט פֿון גמרא, וואָס קלינגט פֿאַר זיי סתּירותדיק, צי עפּעס אַ מעשׂה וועגן ייִדן. שוין אַ סך מוסולמענער, האָט דערציילט ווײַסמאַן, וועלכע האָבן פֿריִער געגלייבט אין אַנטיסעמיטישע סטערעאָטיפּן, באַציִען זיך איצט מיט גרויס דרך-ארץ צו ייִדישקייט און האָבן אים באַדאַנקט פֿאַר זײַנע דערקלערונגען.

למשל, ווען אַ מענטש פֿונעם „מוסולמענישן סטודענטישן פֿאַרבאַנד‟ האָט דערזען אַ בענטשער אויף ווײַסמאַנס טיש, האָט ער געפֿרעגט, וואָס דאָס איז. ער האָט איבערגעקוקט דעם ענגלישן טעקטס און באַמערקט, אַז דאָרטן גייט אַ רייד כּסדר וועגן ישׂראל און ירושלים. האָט ווײַסמאַן דערקלערט, אַז יאָ, ייִדן אין גלות דערמאָנען זיך נאָך אַלץ געוויסע מינים עסנוואַרג, וואָס זיי האָבן מיט 2000 יאָר צוריק געגעסן אין ארץ-ישׂראל, וואָס ווערט באַטראַכט אין דער ייִדישער טראַדיציע ווי אַ הייליק לאַמד. דער מוסולמענער האָט עס פֿאַרשטאַנען, באַמערקט, אַז דאָס לייגט זיך אויפֿן שׂכל, און צוגעגעבן, אַז פֿריִער האָט ער געהערט פֿון די ישׂראלים, אַז זייער לאַנד האָט גוטע באַרן און אַז זיי האָבן דערפֿונדן צעל-טעלעפֿאָנען, אָבער גאָרנישט וועגן דעם רוחניותדיקן באַדײַט פֿון ארץ-ישׂראל.

איינער אַ פֿרומער ייִד האָט דערציילט ווײַסמאַנען, אַז מענטשן אין עזה לעבן, כּלומרשט, גליקלעך — לויט די בליצפּאָסטן, וואָס ער האָט באַקומען פֿון זײַנע חבֿרים. האָט ווײַסמאַן אים פֿאַרבונדן דורכן „סקײַפּ‟ מיט אַ יונגערמאַן, וואָס וווינט אין עזה. נאָך אַ שמועס, האָבן זיי גוט פֿאַרשטאַנען איינער דעם צווייטן. בעת דעם אינטערנעץ-שמועס האָט צה״ל אָנגעהויבן אַ באָמבאַרדירונג. דער ייִד האָט עס געזען מיט זײַנע אייגענע אויגן און פֿאַרשטאַנען, אַז עזה איז ווײַט נישט אַ גן-עדן.

ווײַסמאַן גלייבט נישט, ווי ער האָט דערקלערט, אַז מיט זײַן טעטיקייט קאָן ער לייזן דעם קאָנפֿליקט אויפֿן מיטל-מיזרח. ער וויל פּשוט שאַפֿן אַ פּלאַטפֿאָרמע פֿאַר בעסערע און פֿרײַנדלעכע באַציִונגען צווישן ייִדן און מוסולמענער. אַלע מינים נאַציאָנאַליזם זענען בעצם שלעכט, לויט זײַן מיינונג; ס׳איז בעסער צו לעבן אין אַ קאָליריקער מולטי-קולטורעלער וועלט.