ייִדיש „אײַדאָל‟־געווינער אין מעקסיקע

"Yiddish Idol" Winners in Mexico

די געווינער פֿונעם ערשטן פּריז: אַבֿרהם ניקין זינגט זײַן ליד, „גראַנאַדאַ‟ (מילגרוים) און דניאל קאָפּואַנאַ זינגט זײַן שאַפֿונג, „ייִדישקייט‟
Eduardo Schnadower
די געווינער פֿונעם ערשטן פּריז: אַבֿרהם ניקין זינגט זײַן ליד, „גראַנאַדאַ‟ (מילגרוים) און דניאל קאָפּואַנאַ זינגט זײַן שאַפֿונג, „ייִדישקייט‟

פֿון שׂרה־רחל שעכטער

Published March 06, 2014, issue of March 28, 2014.

אַן עולם פֿון בערך 250 מענטשן האָט זיך לעצטנס פֿאַרזאַמלט אינעם זאַל פֿון דער שיל „בית־אל‟, אין מעקסיקע, כּדי צו הערן ווי יונגע ייִדן זינגען ייִדישע לידער, וואָס זיי האָבן געהאָלפֿן שאַפֿן צום פֿאַרמעסט, „דער ייִדישער אײַדאָל‟, און דערבײַ זיך אויך דערוויסן די געווינער פֿונעם קאָנקורס. דער קאָנצערט־זאַל איז געווען פּראָפֿעסיאָנעל באַלויכטן מיט פֿינקלענדיקע קאָלירטע ליכט, און דערבײַ געגעבן דאָס געפֿיל פֿון אַ ספּעקטאַקל, נוסח־האָליוווּד.

„דער ייִדישער אײַדאָל‟, אַ קאָנקורס אויפֿן סמך פֿון דער פּאָפּולערער טעלעוויזיע־פּראָגראַם American Idol, איז אָרגאַניזירט געוואָרן דורך אַ גרופּע ליבהאָבער פֿון ייִדיש, כּדי צו אינספּירירן דעם ייִנגערן דור זיך צו דערנענטערן צום ייִדישן ליד און וואָרט.

„מײַן הויפּטציל — האָט דערקלערט אַלבערטאָ טשאַקראָ, אַ געוועזענער תּלמיד פֿון ׳די ייִדישע שול׳ און איינער פֿון די אָרגאַניזירער — איז צו שאַפֿן אַ נײַע אַשכּנזישע קולטור, און פּטור צו ווערן פֿונעם געדאַנק, אַז ייִדיש איז אַ שפּראַך, וואָס מע דאַרף ראַטעווען. מע דאַרף נישט כּסדר זינגען ׳טום־באַלאַלײַקאַ׳; עס זענען דאָ אַ סך אַנדערע אופֿנים ווי זיך אויסצודריקן אויף דער שפּראַך.‟

אַ טייל פֿון די געווינער פֿונעם פֿאַרמעסט זענען אַמאָליקע גראַדואַנטן פֿון די אָרטיקע טאָגשולן, וווּ מע פֿלעגט לערנען ייִדיש; אַנדערע קענען בכלל נישט קיין ייִדיש, אָבער האָבן סײַ־ווי געוואָלט זיך באַטייליקן אינעם פֿאַרמעסט.

כּדי צו שאַפֿן די געהעריקע שטימונג אויף דער אונטערנעמונג, האָט מען אָנגעהויבן די פּראָגראַם מיטן באַקאַנטן ליד, „שאַ, שטיל, מאַכט נישט קיין געוואַלד‟, וואָס דער עולם האָט אָנגעהויבן מיטזינגען. איינער פֿון די צוויי מאָדעראַטאָרן, אײַזאַק ריק, האָט אויף ייִדיש באַדאַנקט די אָרגאַניזירער און די פֿינף ריכטער פֿונעם פֿאַרמעסט: דעם חזן, לייבעלע כיניטש; די לערערין, מאַיאַ אײַזען; די שרײַבערין, רבֿקה קובינשטיי; דעם אַרטיסטישן פּראָדוצירער, גילערמאָ טרייסטמאַן, און דעם מוזיקער, אַלעקס שבת.

אַ צווייטער מאָדעראַטאָר האָט דערנאָך באַגריסט דעם עולם אויף שפּאַניש, און פֿאָרגעשטעלט יעדן אַקט. במשך פֿון דער פּראָגראַם האָבן צען זינגער געזונגען נײַן פֿון די נײַ־געשאַפֿענע לידער (איין ליד האָט געזונגען אַ דועט.)

דניאל קאַפּוענאָ, אַ 49־יאָריקער טאַטע פֿון דרײַ קינדער, האָט געוווּנען דעם ערשטן פּריז אין דער קאַטעגאָריע „נײַער טעקסט און מעלאָדיע‟, פֿאַר זײַן ליד „ייִדישקייט‟, וואָס ווײַזט, ווי אַזוי פֿאַרשידענע מינים ייִדן — אַשכּנזים און ספֿרדים, פֿרומע און פֿרײַע — זענען פֿאָרט פֿאַראייניקט דורך דעם וואָס אַלע פֿילן אַ טיפֿע פֿאַרבינדונג מיט זייער ייִדישן אָפּשטאַם. „ייִדישקייט פֿליסט אין די אָדערן‟ און מע פֿילט עס „אין די קישקעס‟, האָט ער געזונגען.

אַבֿרהם ניקין, אַ 20־יאָריקער קאָלעדזש־סטודענט און חזן, האָט געוווּנען אין דער קאַטעגאָריע „נײַער טעקסט, צוגעפּאַסט צו אַ שוין־עקזיסטירנדיקער מעלאָדיע‟ פֿאַר זײַן הומאָריסטיש ליד, „גראַנאַדאַ (מילגרוים)‟, וואָס דריקט אויס אַ זאָרג, אַז די באָבע וועט אין כּעס ווערן, ווען זי דערוויסט זיך, אַז עמעצער האָט, בײַם עסן אַ מילגרוים, שמוציק געמאַכט איר טישטעך.