קרים, דערזען מיט ישׂראלדיקע אויגן

Crimea Seen Through Israeli Eyes


פֿון עמיל קאַלין

Published March 13, 2014, issue of March 28, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

הײַנט לאַכן אַלע אויס טשעמבערלײנען, דעם תּמעוואַטן בריטישן פּרעמיער, נאָר מע מוז האָבן אין זינען, אַז די צווייטע וועלט־מלחמה האָט אָנגענומען איר „וועלטישן‟ כאַראַקטער, ווײַל פֿראַנקרײַך און ענגלאַנד האָבן דערקלערט אַ מלחמה קעגן דײַטשלאַנד, צוליב זייער שוץ-הסכּם מיט פּוילן. הײַנט אויך האָט אַזאַ צוזאָג גאָר קיין ווערט נישט. אוקראַיִנע מעג פֿאָכען מיטן שטיקל פּאַפּיר וויפֿל נאָר עס גלוסט זיך איר; ס’וועט איר העלפֿן, ווי אַ טויטן באַנקעס.

די געשעענישן אין אוקראַיִנע האָבן אַ דירעקטע השפּעה אויף ישׂראל; דאָס אָפֿיציעלע ישׂראל היט זיך און דריקט נישט אויס איר פּאָזיציע אין שײַכות מיט די געשעענישן אַרום קרים. אָבער די ישׂראלים ווײַזן יאָ אַרויס אַ לעבעדיקן אינטערעס צו דעם, וואָס עס קומט פֿאָר, און עס איז נישט שווער צו טרעפֿן פֿאַרוואָס; זיי קוקן אויף דעם פֿאַל מיט אוקראַיִנע ווי אַן אָנזאָג אויף דעם אייגענעם גורל, ווי אַ קאַנדידאַט אויף אַן עקספּערימענט אין דער אַכזריותדיקער לאַבאָראַטאָריע פֿון דער „אינטערנאַציאָנאַלער געזעלשאַפֿט‟ — דעם שלום־פּראָצעס.

אין די ראַמען פֿון דעם שלום־פּראָצעס דאַרף ישׂראל אָפּטרעטן פֿון אַזאַ און אַזאַ שטח, איבערגעבן אין פּאַלעסטינישע הענט דאָס און יענץ, און וואָס קריגט זי? וואָס איז איר חלק? אַ שטיקל פּאַפּיר, וואָס איז זייער ענלעך צום שטיקל פּאַפּיר, וואָס אוקראַיִנע האָט באַקומען אין 1994.

יאָ, אין דער מערבֿ-וועלט האָט מען ליב צו רעדן וועגן „ווערטן‟, „יושר‟ און „עטיק‟ — שיינע רייד פֿון זאַטע מענטשן מיט אַ זיכער לעבן. געוויינטלעך, ווערן אַזוינע באַגריפֿן פֿאַרטײַטשט אַזוי: אַ מדינה וואָס פֿאָלגט אויך אירע אייגענע אינטערעסן און באַנוגנט זיך נישט נאָר מיט אַפּלאָדיסמענטן בײַ דער „יו־ען‟, ווערט זי גלײַך אויפֿן אָרט אַ מצורע.

ישׁראל איז איבערגעזעטיקט פֿון פּוסטע אַפּלאָדיסמענטן און נאָבעל־פּרײַזן פֿאַר שלום. מיר זעען שוין וואָס פֿאַר אַ ווערט עס האָט אַ חתימה; וואָס זשע דאַרפֿן מיר זיך אײַלן? דאָס שטיקל פּאַפּיר וועט אונדז ברענגען זיכערהייט? שלום?

מיסטער קערי און אַ ריי אַמעריקאַנער „ספּעציאַליסטן‟, וואָס זייערע עצות אין אַפֿגאַניסטאַן און איראַק האָבן „שטאַרק געהאָלפֿן‟, האָבן אויסגעאַרבעט אַ זיכערהייט־פּלאַן פֿאַר ישׂראל. אַנשטאָט צה”ל־זעלנער, זאָלן בײַם ברעג פֿון דעם יורדן־טײַך געשטעלט ווערן אַ ריי סענסאָרן און אַרומפֿליִען אָנפּילאָטניקעס. אַן אינטערנאַציאָנאַלער כּוח און אַמעריקאַנער ספּעציאַליסטן (ווידער, זיי?) צוזאַמען מיט אַ סימבאָלישן צה”ל־כּוח וועלן באַלעבאַטעווען איבער דעם שטח פֿון דעם ירדן־טאָל.

איך פֿאַרזיכער אײַך, אַז דער אינטערנאַציאָנאַלער כּוח וועט זיך צעלויפֿן גלײַך נאָכן ערשטן שאָס מיט די ספּעציאַליסטן בראָש. קיינער וויל זיך נישט אײַנשטעלן דאָס לעבן פֿאַר ישׂראל, פּונקט ווי קיינער האָט נישט קיין חשק צו פֿאַרגיסן בלוט צוליב קרים.

וואָס וועט אַמעריקע דעמאָלט טאָן? בויקאָטירן? אָפּהאַקן די באַציִונגען? מיט וועמען? מיט די סאַלאַפֿיסטישע טעראָריסטן וואָס „פּראָספּעריטי‟ און וווילטאָג גייט זיי אָן ווי דער פֿאַראַיאָריקער שניי?

גאָט — אָדער ווער עס זאָל נישט ציִען בײַ די שטריקן הינטער די קוליסן — האָט אַ גוטן חוש פֿאַר הומאָר: די רוסישע אינוואַזיע אין קרים איז פֿאָרגעקומען קורץ פֿאַר נתניהוס באַזוך אין וואַשינגטאָן, און די אַמעריקאַנער, נישט שפּירנדיק די איראָניע, זענען ווידער צוגעשטאַנען מיט די זעלבע ווערטער, אַז ישׂראל זאָל אַוועקגעבן אַזוי פֿיל פֿאַר אַזוי ווייניק — פֿאַר אַ שטיקל פּאַפּיר.

אָבאַמאַ האָט געסטראַשעט און איבערגערעדט טאַקע ווי אַן אויסגעפֿעפֿערטער ביזנעס-מאַן. קערי, פֿון זײַן זײַט, האָט אין זײַן רעדע אין „אייפּאַק‟ געלאָזט וויסן, אַז ער טוט אַלץ נישט פֿון זײַנעט וועגן, נאָר פֿאַר אונדז; ער מיינט גאָר אונדזער טובֿה, אונדזער גליק און „פּראָספּעריטי‟.

איך מיין, אַז ער האָט טאַקע די בעסטע כּוונות, נאָר עס שמעקט פֿון זײַנע רייד מיט אַ שמצל גרויסהאַלטערײַ און פֿאַרריסנקייט, ווי ישׂראל וואָלט געווען אַ קינד, וואָס מע מוז באַוואַכן און „ראַטעווען פֿון זיך אַליין‟.