מתּקן זײַן די וועלט דורך דער „יו־ען‟

Repairing the World Through the U.N

מאָנאַ כאַליל אין גאַנג פֿון איר אַרבעט בײַ די „פֿאַראייניקטע פֿעלקער‟
מאָנאַ כאַליל אין גאַנג פֿון איר אַרבעט בײַ די „פֿאַראייניקטע פֿעלקער‟

פֿון עדי מהלאל

Published July 01, 2014, issue of July 18, 2014.

מאָנאַ כאַליל איז אַ פּאַלעסטינער פֿרוי און אַ סאַודישע בירגערין, וואָס אַרבעט שוין לאַנגע יאָרן בײַ די „פֿאַראייניקטע פֿעלקער‟. איר אַרבעט האָט נישט צו טאָן מיט די פּאַלעסטינער צי סאַודיער דעלעגאַציעס; שוין גיכער, מיט גלאָבאַלע ענינים. זי איז אַן אַדוואָקאַטקע פֿאַראַנטוואָרטלעך פֿאַר שלום-באַוואַכונג, סאַנקציעס, קאָנטער־טעראָריזם, וכדומה, איבער דער גאָרער וועלט.

לעצטנס, איז זי פֿאַרטאָן מער מיט דער פּראָגראַם פֿון צעשטערן דעם כעמישן געווער אין סיריע. זי האָט, פֿאַרשטייט זיך, קלאָרע מיינונגען לגבי דעם, וואָס מע דאַרף ענדערן אין ישׂראל און אויף די אָקופּירטע פּאַלעסטינער טעריטאָריעס, כּדי, סוף-כּל-סוף, צו דערגרייכן אַ היסטאָרישן שלום-הסכּם. איך און זי זענען לעצטנס געזעסן אויף איין אָוונט אין ניו-יאָרק, נישט ווײַט פֿון דעם „יו־ען‟-שטאַב, און געפֿירט אַ קעמפֿערישן געשפּרעך וועגן די ברענענדיקע סוגיות: ישׂראל, פּאַלעסטינע און מכּוח די ייִדישע ווערטער, וואָס זי האָט זיך אויסגעלערנט בשעתן וווינען אין ניו-יאָרק.

אירע עלטערן זענען געבוירן געוואָרן אין ירושלים: איר טאַטע — אין דער מערבֿ-זײַט פֿון שטאָט, און איר מאַמע פֿון דער מיזרח-זײַט. איר טאַטעס משפּחה איז פֿאַרטריבן געוואָרן פֿון פּאַלעסטינע קיין עגיפּטן אין 1947 דורך די ענגלענדער, מחמת איר זיידנס פּאָליטישער טעטיקייט. דער זיידע האָט, בשותּפֿות מיט די קריסטן און ייִדן, געקעמפֿט קעגן דער בריטישער הערשאַפֿט איבער פּאַלעסטינע, שטרעבנדיק צו גרינדן אַן אומאָפּהענגיקע מלוכה פֿאַר אַלע תּושבֿים פֿונעם לאַנד.

דער מאַמעס קרובֿים זענען געוואָרן פּליטים אין 1948, און האָבן זיך באַזעצט אין יאָרדאַניע. שפּעטער זענען אירע עלטערן אַריבערגעפֿאָרן קיין סאַודיע, און געאַרבעט אין אַ גלאָבאַלער נאַפֿט-פֿירמע. דאָרט, אין אַן אַמעריקאַנער געהעפֿט, איז מאָנאַ געבוירן געוואָרן. זי דערציילט, אַז דאָס אויפֿוואַקסן אין אַזאַ גלאָבאַלער אינטערנאַציאָנאַלער אַטמאָספֿער, וווּ כּל-המינים מענטשן אַרבעטן צוזאַמען, האָט זי טיף באַווירקט. פֿון יונגווײַז אָן האָט זי בײַ זיך באַשלאָסן, אַז אַלע מענטשן זענען אין תּוך די זעלבע, און זי גלייבט, אַז דאָס פֿאַרשטענדעניש האָט זי דערפֿירט צו זוכן אַן אַרבעט דווקא אין דער „יו־ען‟, נאָכן גראַדויִרן פֿון האַרוואַרד און דזשאָרדזשטאַון אוניווערסיטעטן.

ס׳איז איר תּמיד געגאַנגען אין לעבן אַרײַן מתקן צו זײַן די וועלט, און זי גלייבט טאַקע, אַז די „יו־ען‟ שפּילט אַ וויכטיקע ראָלע אין געפֿינען רפֿואות צו דער וועלטס חלאַתן. זי זאָגט, אַז עס זענען דאָ צוויי ברירות פֿאַר די, וואָס ווילן ענדערן די וועלט צום גוטן: אָדער זיך אַנטקעגנצושטעלן דער „סיסטעם‟ און קעמפֿן פּנים-אל-פּנים קעגן די גרויסע מאַכטן, אָדער צו בויען אויפֿן סמך פֿון דער „סיסטעם‟, און צו קעמפֿן פֿון אינעווייניק. זי האָט אויסגעקליבן די צווייטע ברירה, „צו שפּילן לויט די כּללים‟, און אַזוי בײַצושטײַערן לטובֿת-הכּלל. די „יו־ען‟, גלייבט זי, איז דאָס אָרט, וווּ מע פּראָטעזשירט מענטשן-רעכט, שלום, זעלבסט-באַשטימונג, און דאָס גלײַכן.

נאָכן רעדן וועגן סיריע (וואָס אָן דער אַמעריקאַנער מיליטערישער אַרײַנמישונג איז שוין געפּטרט 92% פֿון איר כעמישן אַרסענאַל), און איראַן (זי שטיצט די סאַנקציעס; דאָך, האַלט זי, אַז זיי אַליין וועלן נישט לייזן די פּראָבלעם; אַ דיאַלאָג, ווי עס פֿירט זיך איצט, איז דער בעסטער וועג), זענען מיר אַריבער צו אונדזערע פּראָבלעמען — דער ישׂראל-פּאַלעסטינער סיכסוך. איך האָב אָנגעהויבן מיט דער פֿראַגע, צי איז די צוויי-שטאַטן לייזונג נאָך רעלעוואַנט בכלל? און אויב יאָ, וואָס דאַרף מען טאָן, כּדי זי צו רעאַליזירן? איז עס בכלל מעגלעך אָן אַ דרוק פֿון דרויסן?