(די 2 טע זײַט פֿון 2)
אַפֿילו ווען יעדער ציווילער אײַנוווינער אין עזה וואָלט געשטיצט „כאַמאַס‟, וואָלט עס זיי קיין קעמפֿער ניט געמאַכט, זיי וואָלטן נאָך אַלץ געווען ציווילע בירגער. און אַ ציווילער מענטש, ניט געקוקט אויף דעם, וואָס הרבֿ סעט־קירשנער זאָגט, איז קיינמאָל ניט קיין לעגיטימער ציל. פֿאַרשטייט זיך, אַז כאָטש ער האָט עס ניט בפֿירוש געזאָגט, האָט הרבֿ סעט־קירשנער מיט זײַן טענה געמיינט צו זאָגן, אַז מע זאָל ניט רעכענען אַ סך פֿון די עזה ציווילע אײַנוווינער, וואָס זענען דערהרגעט געוואָרן דורך צ׳׳הל ווי ציווילע מענטשן, ווײַל זיי זענען אַליין שולדיק אין אַלץ, וואָס „כאַמאַס‟ טוט. מאָראַליש וואָלט עס געמיינט די זעלבע זאַך ווי צו זאָגן, אַז יעדער ישׂראלי אָדער יעדער ייִד, איז שולדיק אין דעם, וואָס צה׳׳ל טוט. מיט אַזאַ לאָגיק פֿון קאָלעקטיווער שטראָף באַרעכטיקט טאַקע „כאַמאַס‟ די ראַקעטן, וואָס ווערן אַרויסגעשאָסן אויף די ישׂראלדיקע שטעט און שטעטלעך, ווײַל „כאַמאַס‟ האַלט, אַז אַלע, וואָס האָבן געשטימט פֿאַר דער איצטיקער ישׂראלדיקער רעגירונג, זענען „מיט־שולדיקע‟.
דער פֿאַקט, וואָס דער פּרעזידנעט פֿון אַ וויכטיקן „ועד־הרבנים‟, ווי אַ פֿאָרשטייער פֿון דער אָפֿיציעלער ניו־יאָריקער ייִדישער קהילה, האָט זיך דערלויבט צו רעדן אַזעלכע געפֿערלעכע רייד בשמך פֿון אַ פּראָטעסט־דעמאָנסטראַציע, איז גאָר אַ שלעכטער סימן. דער פֿאַקט, וואָס זייער ווייניק מענטשן האָבן אים דערפֿאַר פֿאַרדאַמט, איז נאָך ערגער.
פֿיל ערגער איז אָבער, אַז אַ ראַסיסטיש בילד, איז געוואָרן גאַנץ פּאָפּולער צווישן די אַמעריקאַנער ייִדן נאָך דעם, וואָס דער ישׂראלדיקער קאָנסולאַט אין ניו־יאָרק האָט עס פֿאַרשפּרייט אויפֿן „פֿייסבוק‟. אינעם בילד האַלט אַ יונגער ישׂראלדיקער סאָלדאַט אין ניו־יאָרק אַ שילד, אויף וועלכן עס שטייט געשריבן: „עס אַרט צ׳׳הל מער די פּאַלעסטינער קינדער, ווי זיי אַרן די פּאַלעסטינער אַליין‟. דער איצטיקער בילבול איז אין תּוך אַ גילגול פֿון גאָלדע מאירס באַקאַנטע ווערטער: „מיר קענען פֿאַרגעבן די אַראַבער פֿאַרן הרגענען אונדזערע קינדער. מיר קענען זיי אָבער ניט פֿאַרגעבן פֿאַרן צווינגען אונדז צו הרגענען זייערע קינדער. דער שלום וועט קומען נאָר דעמאָלט, ווען די אַראַבער וועלן מער ליב האָבן זייערע קינדער, ווי זיי האָבן אונדז פֿײַנט‟. (דער דאָזיקער צינישער ציטאַט פֿון 1957, האָב איך, דרך־אַגבֿ, צום ערשט געלייענט אויף אַן אויסשטעלונג אין דעם מוזיי פֿאַר דער „נאָבעל־פּרעמיע‟, געווידמעט דער געשיכטע פֿון ראַסיזם. דער געדאַנק, אַז אַראַבער ברענגען אום די קינדער ווי אַ קרבן, איז אַן אַלטער ראַסיסטישער בילבול, וואָס עקזיסטירט שוין הונדערטער יאָרן.)
מיר איז בפֿירוש שווער אָנצונעמען דעם ראַסיסטישן תּירוץ צו דעהומאַניזירן די פּאַלעסטינער און ניט האָבן צו זיי קיין מיטגעפֿיל, ווײַל אין קעגנזאַץ צום רובֿ אַמעריקאַנער ייִדן, וואָס האָבן דאָס בילד פֿאַרשפּרייט אויפֿן „פֿייסבוק‟ און עס פֿאַרוואַנדלט אין אַן אינטערנעץ־„מים‟ (meme), קען איך עכטע פּאַלעסטינער. און להיפּוך צו דעם בילד, וואָס דער ישׂראלדיקער קאָנסולאַט פֿאַרשפּרייט, ווייס איך, אַז זיי, די דאָזיקע פּאַלעסטינער, זיצן אין קיך אין ניו־דזשערזי, און רעדן אויפֿן טעלעפֿאָן מיט דער משפּחה אין עזה. זיי זענען אויסער זיך פֿאַר זאָרג וועגן זייערע יונגע קוזינען, ווען זיי הערן, ווי עס פֿאַלן די באָמבעס. עס אַרט זיי שטאַרק דאָס לעבן און וווילזײַן פֿון זייערע קינדער. פּונקט אַזוי, ווי עס אַרט יעדער מאַמע אין שׂדרות דאָס לעבן און וווילזײַן פֿון אירע קינדער, ניט געקוקט אויף דעם, וואָס עס זאָלן ניט זײַן אירע פּאָליטישע מיינונגען.
דאָס זענען, צום באַדויערן, נאָר צוויי בײַשפּילן פֿון צענדליקער אַזעלכע אינצידענטן, אין וועלכע ייִדן האָבן פֿאַרדאַמט די מוסולעמענער אָדער פּאַלעסטינער, וואָס איך האָב געזען אויף „פֿייסבוק‟ און „טוויטער‟ אין די לעצטע וואָכן. איך האָב די צוויי אויסגעקליבן, ניט צוליב דעם, וואָס זיי זענען די ערגסטע, נאָר צוליב דעם, וואָס וויכטיקע פֿאָרשטייער פֿון דער ייִדישער קהילה האָבן זיי געמאַכט אָדער פֿאַרשפּרייט.
איך בין באמת געפּלעפֿט פֿון דער סיטואַציע. פֿון איין זײַט, פֿאַרשטיי איך, אַז בעת מלחמות איז מען זייער באַזאָרגט און מע פֿילט זיך געדריקט, און צוליב דעם זאָגט מען צו מאָל עקלדיקע זאַכן, וואָס מע וואָלט אַנדערש קיינמאָל ניט געזאָגט. פֿון דער אַנדערער זײַט, ווייס איך אויך, אַז צוליב דעם וואָס מענטשן האָבן אַזאַ טבֿע, איז עס בפֿירוש וויכטיק, מע זאָל אַזעלכע רייד גלײַך פֿאַרדאַמען ווײַל ווי בײַ אַ סך קראַנקייטן, איז די שׂינאה אַ מכּה, וואָס פֿאַרשפּרייט זיך זייער גיך, ווען מע איז אונטער אַ שווערן דרוק. און אין אַזאַ מלחמה־צײַט פֿון זאָרג, אויפֿגעבראַכטקייט און טרויער, זענען די שאַנסן, אַז עמעצער, וועט עפּעס, חלילה, דראַסטיש שלעכטס טאָן, צוליב אַזאַ רעטאָריק - גרעסער. אַזאַ רעזולטאַט האָט מען שוין געזען אינעם ייִדישן קוואַרטאַל פֿון פּאַריז.
The Yiddish Daily Forward welcomes reader comments in order to promote thoughtful discussion on issues of importance to the Jewish community. In the interest of maintaining a civil forum, The Yiddish Daily Forwardrequires that all commenters be appropriately respectful toward our writers, other commenters and the subjects of the articles. Vigorous debate and reasoned critique are welcome; name-calling and personal invective are not. While we generally do not seek to edit or actively moderate comments, our spam filter prevents most links and certain key words from being posted and The Yiddish Daily Forward reserves the right to remove comments for any reason.