„זײַ!‟: פֿון נטורי־קרתּא ביז מאָדערנער קונסט

“Be!” From Neturei Karta to Modern Art

די קונסט־ווערק „איידעלע מיידעלע‟
Camilla Cerea
די קונסט־ווערק „איידעלע מיידעלע‟

פֿון דזשאָרדין קוציק

Published September 26, 2014, issue of October 10, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

ניט ווײַט אַוועק פֿונעם סימבאָלישן שבת־טיש זעט מען די משפּחה, וואָס וואָלט געהאַט געשטאַנען אַרום אים, אין פֿאָרעם פֿון אַ סעריע בילדער. דער פֿאָטער מיט אַ באָרד און פּאות, די טאָכטער מיט לאַנגע צעפּ, די מאַמע מיט אַ באַדעקטן קאָפּ און אין אַ פֿאַרטוך, און דער זון, אַ בר־מיצווה ייִנגל מיט אויסגעשטרעקטע אָרעמס. די בילדער, אַרײַנגערעכנט די ראַמען, האָט שׂרה צונויפֿגעשטעלט פֿון מאַטעריאַלן, וואָס זי האָט אַליין געפֿונען.

„מאה־שערים: דער פֿאָטער‟
Saul Sudin
„מאה־שערים: דער פֿאָטער‟

לעבן דער משפּחה זעט מען די קינדער פֿון דער מאה־שערימער סבֿיבֿה - 22 ווײַסע קעפּ, וואָס שטייען אויף דער פּאָדלאָגע. די פּנימער זענען ענלעך צו מאַניקינען. די קעפּ, געמאַכט פֿון פּאַפּיר־מאַשע, הייסן „קינדער‟. שׂרה האָט זיי געלאָזט ווײַס, אָן קיין שום קאָלירן און האָר אָדער ברעמען. דערפֿאַר זענען זיי כּמעט אידענטיש איינער צום אַנדערן; דערמיט באַקומט מען דאָס געפֿיל, אַז די סימבאָלישע קינדער האָבן ניט געהאַט קיין אינדיווידועלע פּערזענלעכקייטן. אינעם זעלביקן טייל פֿון דער גאַלעריע האָט מען געהערט אַ רעקאָרדירונג פֿון קינדער־קלאַנגען, וואָס שפּילן זיך אויף דער גאַס אין מאה־שערים, שרײַענדיק אויף ייִדיש און העברעיִש.

דאָס לעצטע קונסט־ווערק אין דער אויסשטעלונג, וואָס איז אויך דאָס סאַמע דראַמאַטישסטע, האָט געשילדערט שׂרהס אַרויסציִען זיך פֿון דער פֿרומער וועלט. אויף דער הינטערישטער וואַנט האָט מען געזען אַ שוואַרץ־ווײַס שטומען פֿילם, אין וועלכן שׂרה שטייט נאַקעט; אירע אָרעמס זענען צוגעבונדען צום גוף מיט תּפֿילין און זי פּרובירט זיך אַרויסצורײַסן פֿון די רצועות, וואָס האַלטן איר אײַן. די אויגן בײַ איר דערמאָנען אָן אַן אָקס, בעת אַן אָקסן־שלאַכט אין שפּאַניע; אַ באַשעפֿעניש, וואָס זעט אויס ווי פֿאַראורטיילט צום טויט, אָבער גייט סײַ־ווי־סײַ אָן מיטן קאַמף.

ניט געקוקט אויף דער כּלומרשטיקער האָפֿענונגסלאָזיקייט פֿונעם לעצטן טייל פֿון איר אויסשטעלונג, האָט שׂרה זיך טאַקע באַפֿרײַט פֿון די סימבאָלישע תּפֿילין, וואָס האָבן זי אײַנגעהאַלטן און איז מצליח געווען צו שאַפֿן פֿאַר זיך אַן אייגענעם גורל. וועגן אירע ווײַטערדיקער פּלענער בכלל, און דער אויסשטעלונג בפֿרט, האָט זי געזאָגט, אַז „די אויסשטעלונג וואָלט זייער שטאַרק אויסגענומען בײַם עולם אין מדינת־ישׂראל, בעסער מסתּמא ווי אין אַמעריקע. איך מיין, אַז ס׳זענען דאָ אַ סך מענטשן דאָרט, וואָס וואָלטן זיך געקענט אָפּלערנען פֿון מײַן געשיכטע און פֿון מײַן קונסט. איך וויל אויך אויספֿאָרשן מײַן באַציִונג צו מדינת־ישׂראל דורכן שאַפֿן קונסט דאָרטן‟.

וועגן אירע ווײַטערדיקע קינסטלערישע פּלענער, האָט שׂרה דערקלערט, אַז זי האַלט בײַם אָנהייב פֿון אַ לאַנגן פּראָצעס. „מײַן לעבנס־געשיכטע איז זייער אַ קאָמפּליצירטע. איך האָב געהאַט אַ שווערע קינדהייט און ס׳זענען דאָ זאַכן, וואָס איך האָב זיך געטיילט מיט דער וועלט צום ערטשן מאָל דורך דער אויסשטעלונג; ס׳זענען אויך דאָ זאַכן, וואָס איך האָב נאָך ניט דערציילט. איך אַנטפּלעק זיך צוביסלעך דורך מײַן קונסט‟.