ייִדן און „פֿאָנק‟

Jews and Funk

פֿון לייזער בורקאָ

Published October 02, 2014, issue of October 24, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

דעריבער איז אפֿשר ניט קיין חידוש, וואָס אין אַ סעקטאָר פֿון דער שוואַרצער אָרעמשאַפֿט האָבן זיך פֿאַרשפּרייט געפֿילן פֿון פֿאַרדראָס און קינאה צו די ייִדן. פֿאַקטיש זײַנען די ייִדן געוואָרן די נײַע בעלי־בתּים, אַ טייל פֿונעם עסטאַבלישמענט, און טראָגן אַ גרעסער אַחריות פֿאַר דער אומגערעכטער פֿאַרטיילונג פֿון רעסורסן אין דער געזעלשאַפֿט. אויך אינעם ישׂראל־קאָנפֿליקט האָבן אַ סך אַפֿראָ־אַמעריקאַנער סימפּאַטיזירט די פּאַלעסטינער, וואָס זיי האָבן באַטראַכט ווי אַ באַעוולט ניט־ווײַס פֿאָלק, וואָס ווערט קאָלאָניזירט פֿון ווײַסע אייראָפּעער.

דזשיימס בראַון האָט אַליין בײַגעטראָגן צום אויפֿקום פֿונעם נײַעם „שוואַרצן נאַציאָנאַליזם‟, מיטן ליד „זאָגט עס הויך — איך בין שוואַרץ און שטאָלץ‟ (Say It Loud - I’m Black and I’m Proud), וואָס איז אַרויס אין 1968. פֿאַר דעם האָבן די אַפֿראָ־אַמעריקאַנער, געוויינטלעך, געהייסן „נעגער‟ (Negroes), נאָך דעם — שוין „שוואַרצע‟ (Blacks). ער האָט אין די מיט־1960ער יאָרן געשאַפֿן אַ נײַעם זשאַנער, „פֿאָנק‟, וואָס האָט געהאַט אַ גרויסע השפּעה אויף דער שוואַרצער מוזיק. אָבער קיין ייִדישער „פֿאָנק‟, אָדער קיין וויכטיקע ייִדישע פֿאַרבינדונג צו „פֿאָנק‟, איז שוין ניט געווען.

ס׳וואָלט געווען צו פּשוט צו האַלטן, אַז די שפּאַלטונג צווישן די ייִדן און די אַפֿראָ־אַמעריקאַנער איז געקומען נאָר צוליב דער ייִדישער הצלחה. מע דאַרף זיך אויך רעכענען מיטן ייִדישן ראַסיזם, כאָטש מסתּמא ווייניקער ווי בײַ ס׳רובֿ אַנדערע עטנישע גרופּעס. איך קען ניט ברענגען קיין ראַיות פֿון דער סאָציאָלאָגישער פֿאָרשונג, אָבער מיר דאַכט זיך, פֿון פּערזענלעכער דערפֿאַרונג, אַז דער ראַסיזם איז נאָך אַלץ אַ בולטער שטריך פֿון דער חרדישער קולטור. בכלל האָבן די פֿרומע ייִדן ניט שטאַרק ליב די גויים, אָבער ספּעציעל ניט - די שוואַרצע גויים. קען זײַן, אַז דאָס קומט אויך פֿון דעם, וואָס אונדזערע חרדים באַהאַלטן ניט זייער ייִדישקייט און פֿילן אָפֿטער דעם שוואַרצן אַנטיסעמיטיזם. וווינענדיק צוויי יאָר אין באָראָ־פּאַרק, געדענק איך, אַז איך האָב נאָר איין מאָל געזען אַ שוואַרצן מענטש, וואָס האָט זיך מסתּמא פּשוט פֿאַרבלאָנדזשעט אַהין.

ניין, צוויי מאָל: בײַ קאַרלין־סטאָלין געדענק איך אַ שוואַרצן גר, וואָס איז געווען אָנגעטאָן פּונקט ווי די אַנדערע חסידים. אין אַמעריקע, וווּ 90% פֿון די ייִדן זײַנען אַשכּנזים, איז צו גרינג צו מיינען, אַז די ייִדן זײַנען טאַקע „ווײַס‟. פֿאַקטיש, געהערן מיר צו אַלע ראַסעס פֿון דער וועלט, און דווקא אין ניו־יאָרק זײַנען פֿאַראַן גאַנצע קהילות פֿון שוואַרצע ייִדן.

ס׳איז צו אָפּטימיסטיש צו האָפֿן, אַז ס׳וועט זיך באַנײַען דער ייִדיש־שוואַרצער קולטורעלער סימביאָז, וואָס האָט געשאַפֿן דזשיימס בראַון און זײַן דור מוזיקער. די ייִדן און די אַפֿראָ־אַמעריקאַנער וווינען ניט מער אין די זעלבע געגנטן, אַרבעטן ניט מער אויף די זעלבע געביטן, לײַדן ניט מער פֿון די זעלבע צרות. אָבער מיר דוכט זיך, אַז ביידע גרופּעס זײַנען פֿון דעם פֿאַראָרעמט געוואָרן, כאָטש קולטורעל. ס׳וואָלט זיך געפֿאָדערט אַ גרויסער קינסטלער, צו שאַפֿן דעם ייִדישן „פֿאָנק‟.