מעלות און חסרונות פֿון וואַרשעווער ייִדישן מוזיי

Plusses and Minuses in the New Museum in Warsaw

דער ישׂראל־פּרעזידענט, ראובֿן ריבֿלין, באַגלייט פֿון דעם פּוילישן פּרעזידענט, בראָניסלאַוו קאָמאָראָווסקי, באַזוכן דעם ייִדישן מוזיי אין וואַרשע, אָקטאָבער 28
Magdalena Starowieyska/Muzeum Historii Żydów Polskich
דער ישׂראל־פּרעזידענט, ראובֿן ריבֿלין, באַגלייט פֿון דעם פּוילישן פּרעזידענט, בראָניסלאַוו קאָמאָראָווסקי, באַזוכן דעם ייִדישן מוזיי אין וואַרשע, אָקטאָבער 28

פֿון קאָבי ווײַצנער

Published October 29, 2014, issue of November 21, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

ווי סע זאָל נישט זײַן, איז די עקזיסטענץ אַליין פֿונעם מוזיי זייער וויכטיק. ער דערמאָנט די יונגע פּאָליאַקן, אַז דאָ, אויף דער זעלבער ערד, האָט געלעבט נאָך אַ פֿאָלק, חוץ זיי.

נאָר וואָס האָט „דזשערוזאַלעם פּאָסט‟ אָפּגעדרוקט אַן אַרטיקל מיטן לאַנגן טיטל: Poland seeks to reclaim forgotten past as haven for Jews through new museum.

הייסט עס, אַז פּוילן וויל ווערן נאָך אַ מאָל אַ מקום־מיקלט פֿאַר די ייִדן פֿון מערבֿ־אייראָפּע — אַ סימן, מען האָט דאָ געעפֿנט אַ נײַעם ייִדישן מוזיי.

ווי באַקאַנט, האָט דער פּוילישער קעניג, קאַזימיר דער גרויסער, געגעבן די ייִדן אַ סך פּריווילעגיעס, בשעת אין מערבֿ־אייראָפּע האָט מען זיי גערודפֿט. אין מערבֿ־אייראָפּע האָט דעמאָלט געבושעוועט די „שוואַרצע מגיפֿה‟, און ווי געוויינטלעך, האָט מען אין דעם באַשולדיקט די ייִדן, אַז זיי זענען כּלומרשט די סיבה פֿאַר דער עפּידעמיע. פּוילן איז דעמאָלט געווען אָפֿן פֿאַר דער ייִדישער אימיגראַציע.

דער אַרטיקל אין „זשערוזאַלעם פּאָסט‟ טענהט, אַז בשעת אין פּאַריז האָבן ייִדן מורא צו טראָגן אַ יאַרמולקע אויף דער גאַס, קענען אין פּוילן די פֿרומע ייִדן גיין אומגעשטערט. לאָמיר אָבער דערמאָנען אַ פֿאַקט, וואָס די ישׂראלדיקע צײַטונג אין דער ענגלישער שפּראַך האָט מסתּמא פֿאַרגעסן. פּאַריז און בריסל האָבן דאָס, וואָס וואַרשע האָט נישט — אַ גרויסע אַראַבישע געזעלשאַפֿט. אין בריסל זענען די אַראַבער געוואָרן כּמעט אַ האַלב פֿון דער באַפֿעלקערונג. די וואָס לאָזן די ייִדן נישט לעבן אין מערבֿ־אייראָפּע זענען נישט די אייראָפּעער פֿון דור־דורות, נאָר די נײַע אייראָפּעער, וואָס זענען נאָר וואָס געקומען פֿון דער איסלאַמישער וועלט. די סיבה, וואָס מען טשעפּעט נישט די ייִדן אויף דער גאַס אין וואַרשע האָט מסתּמא צו טאָן מיטן פֿאַקט וואָס פּוילן איז דערווײַל נאָך נישט געוואָרן קיין אימיגראַציע־לאַנד פֿאַר די אַראַבער. מיטן עפֿענען אַ ייִדישן מוזיי האָט עס מסתּמא אַ קליינעם שײַכות.

די ידיעות פֿון וואַרשע ווי אויך ייִדישע נײַעס פֿון אַנדערע לענדער איבער דער וועלט, קאָן מען הערן יעדן טאָג אין אונדזער ראַדיאָ־פּראָגראַם „דער פֿאָרווערטס־קול‟.