ניט אַהין און ניט אַהער

Neither Here Nor There


פֿון מיכאל פֿעלזענבאַום

Published November 02, 2014, issue of November 21, 2014.

(די 3 טע זײַט פֿון 3)

װען איך פֿאַרמאַך די אױגן און קוק זיך אײַן אין ישעיהוס נבֿואה װעגן דער פּאַטאַלאָגישער פֿרײַנדשאַפֿט פֿון די רױב־חיות און די אױסגעפּעשטשעטע לעמעלעך, שעפּסן און פֿעטע בהמות בראָש מיט אַ “קלײן ייִנגל װאָס פֿירט זײ”… נאָר דעמאָלט הײב איך אָן צו פֿאַרשטײן, אַז אַחוץ דער נאַרישער מעלה־גירהטע, דער פֿעטער בהמה, זײַנען די אַלע “גוטע און שלעכטע” חיות נאָר װאָס געבױרן געװאָרן, זײ אַלע זײַנען לעת־עתּה ניט מער װי די בלינדע קעצעלעך. און אױב ניט? אױב ניט, טאָ דאַן האָב איך מורא, אַז דאָס ייִנגל פֿירט זײ אַלע אין אַ חלום־לאַנד אָדער צו אַ שחיטה. גײ װײס… און אױב ניט דאָס און ניט יענץ, איז בלײַבט נאָר, אַז ישעיהו האָט געזען די דאָזיקע נבֿואישע װיזיע, װען ער אַלײן איז געװען אַ פּיצל קינד. ניט אומזיסט דאָך שטײט געשריבן - “בײַ אַ קינד איז די נבֿואה אין מױל”.

יעדער אײנער טראָגט זײַן פּעקל. דאָס װײסן אַלע. אָבער װען איך פּרוביר איבערצודרײען דאָס רעדל און װידער שטעל זיך אױפֿן אָרט פֿון אַ חסר־אונימדיקן ייִד פֿון יענער תּקופֿה, פֿון דער מוראװדיקער צעפֿאַלונג פֿון דער גרױסער סאָװעטישער אימפּעריע… װאָס זע איך? כ’זע אַ ייִדן, װאָס באָמבלט זיך, נעבעך, צװישן דער רעאַליטעט אין אַ סאָװעטישן געטאָ, און אַ נבֿואישער װיזיע װעגן גליקלעכן צוזאַמענלעבן אין אײן שטײַג מיט װעלף און לײבן. די אײנציקע זאַך װאָס איך קען זאָגן בגילוי־לבֿ איז, אַז איך בין ניט מקנא ניט יענעם ייִדן און ניט זיך אַלײן.

נײן, רבותי, איך בין “פּאַס”, מײַנע נערװן האַלטן ניט אױס די קפֿיצות־הדרך, ניט אין דעם עבֿר און ניט אין דער צוקונפֿט. זײַט מיר מוחל, כ’װעל בעסער זיצן אין מײַן צימערל און “דעגוסטירן” די װיזיעס פֿון די “פּוסטע מעשׂיות”… איר װײסט דאָך, װאָס עס שטײט געשריבן אין “בבא מציעא”: “אסתירא בלגינא “קיש, קיש” קריא, אַ מטבע אין אַ לײדיקער כּלי מאַכט אַ גרױסן רעש”. דער דאָזיקער “קיש, קיש” קלינגט מיר באַזונדער שײן, אַרכאַיִש… און פֿון דער צװײטער זײַט, אַז איך דערמאָן זיך, אַז מיט דעם דאָזיקן “קיש, קיש” פֿלעגט מען בײַ אונדז אין גלות טרײַבן חזירים… אָ, גאָטעניו… װוּ איז די גמרא און װוּ איז דער גלות… בקיצור, אַזױ איז דאָס מיט די װערטער, - זה נהנה וזה לא חסר, אי דער האָט נוצן און דער אַנדערער פֿאַרלירט גאָרניט, ס’הײסט, סײַ דער גלות װעט ניט נעלם װערן און סײַ דער חזיר װעט זיך װײַטער װאַלגערן אין דער בלאָטע. אָבער, אַז מע רעדט שױן גאָר ערנסט, טאָ הײַנט, אין פֿינף און צװאַנציק יאָר נאָך עולה זײַן קײן ישׂראל, פֿאַרשטײ איך, אַז דאָס לעבן צװישן די ייִדן אין אַן אײגן לאַנד איז גאָר ניט לײַכטער פֿונעם לעבן אין גלות, װײַל אומעטום לעבן דאָך מענטשן, פּשוטע בשׂר־ודמס מיט זײערע מעלות און חסרונות, און דער עיקר איז – דאָס שטילע געפֿיל פֿון גליק צו זײַן בײַ זיך, אין אַ װאַרעם שטיבעלע.