פּובליציסטיק

אַ שלאָפֿלאָזע נאַכט לעבן זונס וויגעלע

A Sleepless Night Next to My Baby’s Crib

פֿון עמיל קאַלין

איין לאָמפּ ברענט אין אונדזער וווינצימער מיט אַ פֿאַרטונקלטער שײַן. מע האָט אונדז געעצהט, אַז בײַ נאַכט, בשעת מע האָדעוועט דאָס קינד, זאָל מען נישט אָנצינדן קיין ליכט, ווײַל אַזוי וועט עס אָנהייבן אונטערצושיידן דאָס מלכות פֿון פֿינצטער פֿון דעם מלכות פֿון ליכט, ווי אין בראשית-צײַטן. להד”ם, נישט געשטויגן, נישט געפֿלויגן. עס זאָל זיי נעמען דער וואַטע-מאַכער, די אַלע עצה-געבערס און מבֿינים אין קינדער.

אונדזערע פּיצינקע אייגעלעך זענען אָפֿן נאָך ברייטער, און דאָס מויל אַרבעט גיכער ווי בײַ טאָג. מיר מוטשען זיך מיט אים שוין איבער אַ שעה, אָבער ער, אין קעגנזאַץ צו זײַנע טאַטע-מאַמע, ווײַזט נישט אַרויס קיין שום שפּור פֿון מידקייט.

מיר, גליקלעכע טאַטע-מאַמע, שפּירן גאַנץ גוט דעם חילוק צווישן טאָג און נאַכט: בײַ טאָג פֿאַלט מען פֿון די פֿיס און די זון שײַנט, בײַ נאַכט פֿאַלט מען אויפֿן פּנים און די לבֿנה שײַנט.

דאָס לשון בײַט זיך בײַ אונדז אויכעט: בײַ טאָג באַקומט זיך עס בײַ אונדז איידעלער: מע גיט אים צו עסן, ער איז הונגעריק, ער וויינט, מע רוקט אים צו צו דער ברוסט, עס „מאַכט‟ אָן אין די ווינדלען… און בײַ נאַכט? בײַ נאַכט קלינגט אונדזער לשון גאָר אַנדערש: מע גיט אים צו פֿרעסן פֿון פֿלעשעלע, זײַנע געדערעם קרייען, ער מאַכט אַ לאָך אין קאָפּ, ער איז אַ גראַגער, און ער קאַקט און פּישט אין די ווינדעלעך.

איך שפּאַר אָן זײַן קעפּעלע אויף מײַן אָרעם און רוק דאָס פֿלעשעלע צו צו זײַנע ליפּן. ער וויינט ווײַטער. ער רוקט אַרײַן די פֿינגערלעך אין מויל, עפֿנט אויף די אויגן נאָך ברייטער, און מיט וווּנדער הייבט ער זיי אָן צו סמאָטשקען.

איך דערשטיק אַ גענעץ און וואַרף אַ קוק אויפֿן באַלקאָן, עס אָוונט זיך. ניין, טו איך אַ צווייטן קלער, עס טאָגט זיך. אַזוי זאָל מיר גוט זײַן, איך האָב אין גאַנצן פֿאַרגעסן ווי עס זעט אויס דעם זונס אויפֿגאַנג? ווען האָב איך דאָס געזען צום לעצטן מאָל? מיט צען, אפֿשר פֿופֿצן יאָר צוריק, בעת איך האָב זיך אומגעקערט אַהיים מיט שווערע, אומזיכערע, האַלב-שיכּורע טריט.

דער שליסל, דער שלימזל, האָט נישט געוואָלט אַרײַן אין שלאָס, האָב איך געדאַרפֿט זיך ראַנגלען מיט אים אַ ביסל. די טיר האָט זיך אַן עפֿן געטאָן מיט אַ לאַנגן סקריפּ. מײַן פּלאַן אַרײַנצוגיין אין דער דירה שאַ-שטיל, „אין די זאָקן‟, און זיך אַרײַנשמוגלען אין מײַן צימער איז הילכיק דורכגעפֿאַלן.

די באָבע האָט אַרויסגעקוקט פֿון איר צימער, און באַטראַכט מיך מיט רויטע, פֿאַרשלאָפֿענע אויגן; איר פּנים איז געווען צעקנייטשט, ווי געוויינטלעך; איר קול —הייזעריקלעך:

„וואָס איז דיר? ס’איז דיר נישט גוט?‟

„איך בין מיד, איך גיי שלאָפֿן.‟

„האָסט איבל? דער קאָפּ דרייט זיך? קום אַהער, איך האָב גוטע פּילן.‟

זי איז אַוועק צוריק אין איר צימער, און אַ שטילער רויש פֿון פּאָרעניש איז אַרויסגעקומען פֿון יענער זײַט טיר.

„איך דאַרף גאָרנישט!‟

פּלוצעם בליצט אויף אין מײַן קאָפּ די דערמאָנונג, אַז איך האָב געדאַרפֿט שוין אָנהייבן שרײַבן אָט דעם אַרטיקל. איך קוק אויף דער פּלוניתטע און די ווערטער, אויסגעשעפּטע, פֿאַרנעפּלטע, קריכן קוים אַרויס פֿון מויל: „איך דאַרף שרײַבן אַן אַרטיקל פֿאַרן ׳פֿאָרווערטס׳… ‟ איז וועגן וואָס זאָל איך שרײַבן?‟

„איך ווייס נישט‟ — ציט זי מיט די אַקסלען. אַ שיינעם דאַנק! איך מוז שוין ווידער אַליין לייזן די פֿראַגע.

איך עפֿן דעם שויס-קאָמפּיוטער און לייען די קעפּלעך פֿון די אַרטיקלען; אפֿשר פֿון זיי וועט אַרויסקומען די ישועה:

„יאָרדאַניע רופֿט צוריק דעם אַמבאַסאַדאָר, כּדי אַרומצורעדן די ישׂראלדיקע פֿאַרלעצונגען אין הר-הבית‟ — וועגן וואָס רעדן זיי, צו אַל די שוואַרצע יאַר? ייִדן טאָרן נישט שעפּטשען און זיך בייגן אויפֿן באַרג.

נו, מסתּמא פּונקט איצט זיצן די „ליבעראַלע‟ זשורנאַליסטן און גיסן טײַכן טינט צו באַרעכטיקט די אַראַבישע אומטאָלעראַנץ. ס’איז אַ געלעכטער, כ’לעבן. מע קען שוין מיינען, אַז די ייִדן ווילן אויפֿבויען דעם בית-המקדש — אַ נעכטיקער טאָג.

„אומרוען אין ירושלים — אַ דרײַ-חודשדיק עופֿעלע איז געשטאָרבן צוליב זײַנע וווּנדן‟ — מע ווײַזט אַ פֿאָטאָ פֿון דעם ברעקל, נעבעך. איך קוק אויף מײַן עופֿעלע. ער סמאָטשקעט, גלײַך ווי גאָרנישט; זיי זענען זייער ענלעך איינס צום צווייטן, דאָס אומגעקומענע מיידעלע און מײַן זון, אים צו לאַנגע יאָר.

איך מאַך אָפּ בײַ זיך, אַז ווײַטער וועל איך גיין מיט אים נאָר אויף זײַטיקע גאַסן. און זי, מײַן פֿרוי? איך וועל זי איבעררעדן זי זאָל נישט פֿאָרן מיטן אויטאָבוס, און אויך נישט מיט אַ טאַקסי. גיי ווייס, ווער עס זיצט בײַם רודער… דאָס בעסטע איז צו גיין צו פֿוס, אויף זײַטיקע גאַסן.

און איך פֿיל, ווי מײַן פּנים ווערט צעקנייטשטער ווי געוויינטלעך, און איך דערמאָן זיך ווידער אין מײַן באָבען… איך הער יענעם ווײַטן שטילן רויש פֿון פּאָרעניש…