זײַט מיר נאָך נישט געזונט...

Have a Nice Day!


פֿון הערשל גלעזער

Published November 25, 2014, issue of December 19, 2014.

(די 2 טע זײַט פֿון 2)

אין עלטערן דײַטשיש איז, אָבער, אויך געווען דער טײַטש ‘געבן אַ סימן בײַם צעגיין זיך’, איז אָט דער טײַטש אַרײַן אין ייִדיש און אין פּויליש. בײַ די פּאָליאַקן איז נאָך דאָ אויך דער רעליגיעזער טײַטש; בײַ ייִדן, פֿאַרשטייט זיך — נישט. (ווי אַזוי ייִדן ספּראַווען זיך שפּראַכיק מיט קריסטלעכקייט איז אַ גרויסע טעמע, נאָר אַ באַזונדערע.)

דאָס איז אַלץ גערעדט געוואָרן ווען מע געזעגנט זיך אויף אַ גוטן אופֿן. טאָמער וויל מען יענעם אָפּפֿאָרן, מיאוס זיך געזעגענען? בײַ סטוטשקאָוון קען מען געפֿינען אַ ים מיט ברירות:

אַוועק פֿון דאַנען!
אַוועק פֿון מײַנע אויגן!
גיי קיין גושן!
טראָג זיך אָפּ!
פֿאַרנעם זיך!
רוק זיך!
פּאַשאָל וואָן!
הלך משה מרדכי!
לכה דודי!
דײַן פֿוס זאָל בײַ מיר נישט געדאַכט ווערן!
ברוך שפּטרני!
פּטור אַ חמץ!
יאַזדאַ!
הולך(אַרויסגערעדט /הוילעך/)! חוץ אַ פּאָר גראָבע ווערטער, וואָס בעסער זיי דאָ נישט אויסרעכענען.

לאָמיר אויך דערמאָנען, אַז אין מיזרח־אייראָפּע האָבן ייִדן גערעדט מיט חיות אויף „גוייש“, איז כּדי אָפּצופּטרן אַ הונט, למשל, האָט מען גערעדט רוסיש: „פּאַשאָל וואָן!“ (‘גיי אַרויס!’). איז אויב מע זאָגט עס אַ מענטשן, איז עס, פֿאַרשטייט זיך, זייער מיאוס.